Адам геномы жобасы

СӨЖ

Тақырыбы: «АДАМ ГЕНОМЫ» жобасы

Орындаған: Ешимбетова Журсінай Максетбайқызы

Факультет: Жалпы медицина

Топ: 130

Тексерген: Кусамбетова Кымбат Абдикаликовна

Нур-Султан – 2019г

Жоспары:

1. Кіріспе
2. Негізгі бөлім:

1. Адам геномы жобасы  
2. Адам геномының ерекшеліктері
3. Адам геномындағы обьектілер  
4. Адам геномының информациялық құрылымы

1. Қорытынды  
2. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі  

Кіріспе

Адам геномы- адам жасушасында болатын тұқым қуалайтын материалдың жиынтығы. Адам гені ядродағы 23 хромосома, сондай-ақ митохондриялық ДНҚ-дан тұрады. Жиырма екі аутосома, екі жыныс хромосомасы Х және Y, сондай-ақ адамның митохондриялық ДНҚ шамамен 3,1 млрд жұп негізді құрайды.

Адам геномының  жобасы (ағылш . The Human Genome Project, HGP) — халықаралық ғылыми-зерттеу жобасы, оның басты мақсаты ДНҚ құрайтын нуклеотидтердің бірізділігін анықтау және адам геномында 20-25 мың генді анықтау болды. Бұл жоба биологияда өткен ірі халықаралық ынтымақтастық жобасы деп аталды. 

Жоба 1990 жылы Джеймс Уотсон басшылығымен АҚШ ұлттық денсаулық сақтау ұйымының қамқорлығымен басталды. 2000 жылы геном құрылымының жұмысшы нобайы шығарылды, толық геном — 2003 жылы жарық көрді, бірақ бүгінгі күні кейбір учаскелерді қосымша талдау әлі аяқталмаған. Celera Corporation жеке компаниясы бұдан ертерек аяқталған халықаралық жобаны іске қосты. Секвенирлеудің негізгі көлемі АҚШ, Канада және Ұлыбританияның университеттері мен зерттеу орталықтарында орындалды. Айқын іргелі маңыздылықтан басқа, адам гендерінің құрылымын анықтау жаңа дәрі-дәрмектерді әзірлеу және денсаулық сақтаудың басқа да аспектілерін дамыту үшін маңызды қадам болып табылады.

Адам геномын түсіндіру жөніндегі жобаның мақсаты адам түрінің геномының құрылысын түсіну болып табылады, жоба сондай-ақ бірнеше басқа организмдерге де шоғырланды, олардың ішінде бактериялар, атап айтқанда, Escherichia coli, дрозофил шыбыны сияқты жәндіктер және сүтқоректілер, мысалы, тышқан геномы жасалып шығарылды.

Жоба АҚШ Энергетика министрлігі қолдаған бірнеше жыл жұмысының шарықтау шегіне айналды, атап айтқанда 1984 және 1986 жылдары өткізілген семинарлар және энергетика министрлігінің кейінгі іс-әрекеттері. 1987 жылғы есеп: "бұл бастаманың түпкілікті мақсаты адам геномын түсіну болып табылады" және "адам геномын білу медицина прогресі және денсаулық туралы басқа да ғылымдар үшін қажет, анатомияны білу оның қазіргі жағдайына жету үшін қажет болды" делінген. Ұсынылған міндетті шешу үшін қолайлы технологияларды іздеу 1980 жылдардың екінші жартысында басталды.

1988 жылдан бастап АҚШ-тың ұлттық денсаулық сақтау ұйымында (NIH) адам геномын зерттеу ұлттық орталығының басшысы Джеймс Уотсон болды. 1992 жылы оны орынан кетуге мәжбүрледі, оның басшысы Бернадина Хилмен келіспеуінен болды. 1993 жылдың сәуірінде оны Френсис Коллинз алмастырды, ал 1997 жылы орталықтың атауы Ұлттық адам геномын зерттеу институты болып өзгертілді (NHGRI).

Үш миллиард доллар тұратын жобаны 1990 жылы АҚШ Энергетика министрлігі мен ұлттық денсаулық сақтау институты іске қосты,және ол 15 жылға созылады деп күтілді.  АҚШ-тан басқа, халықаралық консорциумға Қытай, Франция, Германия, Жапония және Ұлыбритания генетиктері кірді.

Геномика саласында (әсіресе секвенирлеуде), сондай-ақ есептеу техникасындағы елеулі жетістіктерге және жаңа жетістіктерге байланысты геномның "черновигі" 2000 жылы аяқталды (бұл туралы 2000 жылғы 26 маусымда АҚШ президенті Билл Клинтон және британдық премьер-министр Тони Блэрмен бірлесіп жарияланды). Секвенирлеуді жалғастыру 2003 жылдың сәуірінде жұмыстың толық аяқталғаны туралы жоспарланғаннан екі жылға бұрын хабарландыруға әкелді. 2006 жылдың мамырында "Nature" журналында соңғы хромосома — хромосоманың жүйелілігі жарияланғанда жобаның аяқталуы жолындағы басқа кезеңге өтті.