Отбасындағы гендерлік рөлдер

Әлеметтану    БӨЖ-6

Отбасындағы гендерлік рөлдер

Гендер дегеніміз- ерлер мен әйелдердің мінез құлқын сондай ақ олардың арасындағы әлеметтік озара қарым-қатынасты айқындайтын, олардың әлеметтік және мәдени нормалары мен рөлдерінің жиынтығы. «GENDER»  сөзі ағылшын тілінен аударғанда жыныс (еркек, әйел)  дегенді білдіреді. Ал гендерлік саясат- қоғамдық өмірдің барлық салаларында ерлер мен әйелдердің теңдігіне қол жеткізуге бағытталған мемлекеттік және қоғамдық қызметқызмет.

Гендерлік рөлдер кез келген қоғамның әлеуметтік-мәдени нормаларымен анықталады. Қазіргі қоғамдардың көпшілігінде отбасы жүйесі гендерлік рөлдерге негізделген, оларда отбасы мүшелерінің әрқайсысына өз міндеттерін орындауға көмектесетін нақты талаптар мен әдет -ғұрыптар бар. Ережелердің кез келген бұзылуы бүкіл отбасылық жүйенің бұзылуына әкелуі мүмкін. Қазіргі уақытта бүкіл отбасы жүйесі өзгерістерге ұшырады, ал гендерлік рөлдер бұрынғы міндеттер мен орындау әдістері сияқты болмайды. Гендерлік айырмашылық жоқ, әр отбасы мүшесінің жауапкершілігі тең емес. Отбасында монархия жоқ, барлығы бірге тұрады, бірге шешім қабылдайды, өз пікірін ашық айтады, сынайды немесе көтермелейді, бірге белгілі бір оқиғаларға жауап береді. Белгілі бір гендерлік рөлдер қабылданатын қоғамдар өз қызметін тоқтатуы мүмкін.

• Гендерлік рөлдердің пайда болуын қоғамдық өмірдің қалыптасу кезеңіне жатқызуға болады. Адам қоғамда өмір сүре бастаған кезде, еркек пен әйел жынысы ұғымдарының арасында айқын дифференциация пайда болды, белгілі бір өмір салты, әр жынысқа қатысты жауапкершіліктер мен функциялар қалыптасты.
• Содан кейін тамақ табудың жалғыз жолы - аңшылық. Ер адам аңшы, азық -түлік беруші рөлін алды, ал әйел физикалық жұмысқа жарамсыз болғандықтан, ол тамақ дайындау мен үйге жайлылық жасау жауапкершілігін алды. Еркектерге тән еркектік оларға отбасында үстемдік етуге және беделді болуға мүмкіндік берді.
• Алайда, уақыт өтті, қазіргі замандағы әйелдер ерлермен тең дәрежеде болды, іс жүзінде тең мәртебеге ие болды және әр түрлі аспектілерде еркектердің көмегінсіз мүлдем жасайды. Осылайша, әйелдер гендерлік рөлдердің нормаларынан асып түседі, бұл көбінесе отбасыларда қақтығыстарға әкеледі.
• Отбасы теңдігі мәселелері
• Қазіргі әлеуметтік құрылым ерлер мен әйелдерді қоғамның тең құқықтары, мәртебесі мен жауапкершілігі бар тең серіктестері ретінде қарастырады. Осылайша еркек қоғам туралы түсінік өзгерді. Бірақ бұрын балалар авторитарлы әкесі мен бағынышты анасы бар отбасыларда өсті.
• Тең мәртебе еркектерге белгілі бір дәрежеде кедергі келтіруі мүмкін, себебі олардың жаңа әлеуметтік-мәдени ортаға үйренуіне уақыт қажет. Теңдік аспектісі адамдардың санасында белгілі бір проблемаларға әкеледі. Кім жауапты болады? Отбасы мәселелеріне кім билік етеді? Отбасы қиыншылыққа тап болуы мүмкін, бұл басқа бағытта келе жатқан кеме сияқты.
• Отбасы міндеттеріндегі келіспеушіліктер
• Отбасы-бұл бір шаңырақ астында бірге өмір сүретін адамдардың институты ғана емес, сонымен қатар пікірлестердің, бір-бірін жақсы көретін, өзіндік міндеттері мен жауапкершіліктері бар адамдардың ерекше бірлестігі. Гендерлік рөлдердің құрылымы адамдарға әлеуметтік көзқарас қалыптастыратын және қоғам қойған міндеттерді орындауға көмектесетін етіп құрылды.
• Қазіргі әлемде ата -ананың екеуі де табыс табады, олар әлеуметтік мәртебесі мен қаржылық тәуелсіздікке ие. Енді отбасында ошақтың сақтаушысы кім болу керектігін нақты айқындаудың қажеті жоқ, және серіктестің екеуі де үй шаруасымен айналысатын адамды таңдай алады. Түсіністік пен жанашырлық - отбасын сақтауға көмектесетін негізгі қасиеттер. Егер сіз өткен ғасырдағы ескі түсініктер мен өмір салтына жабыссаңыз, жағдайды нашарлатуға болады.
• Балалар мен гендерлік рөлдер
• Дәстүрлі отбасылық жүйе ұзақ уақыт бойы өмір сүрді, анасы балаларға күтім жасау мен олардың дамуына жауап берді, ал әкесі тамақ әкелуі керек еді. Бірақ қазіргі өмір салты ата -ананың екеуі де жұмыспен айналысатындығына әкеледі, балалар қамқоршылардың немесе ақылы күтушілердің қарауында қалады.
• Мұндай өмір салты тұтастай отбасына теріс әсер етуі мүмкін, балалар ата -аналарына немқұрайлы болып өсуі мүмкін. Ата -аналар қиын дилеммаға тап болады - бала тәрбиесі мен өмірдің қазіргі ырғағы арасындағы оңтайлы тепе -теңдікті сақтау, бұл өз проблемаларын шешуді талап етеді. Балалар отбасылық рөлдердің ерекшеліктерін білуі керек, сонда олар ата -анасына деген түсіністік пен мейірімділікпен өседі.

Орындағын: Ералы Шадия

Топ: БТ 20-12