Тұлға психологиясына жүйелік талдау, тұлға құрылымы

Тұлға психологиясына жүйелік талдау, тұлға құрылымы

   Тұлға психологиясы мен оның құрылымын жүйелі талдау адамның табиғаты мен мінез-құлқын түсінудің маңызды аспектісін білдіреді. Бұл тәсіл жеке тұлғаны көптеген өзара байланысты элементтерді қамтитын күрделі жүйе ретінде қарастыруға мүмкіндік береді.

   Мысалы, Карл Роджерс "өзін-өзі актуализациялау" тұжырымдамасын ұсынды, онда адам өзін-өзі дамытуға және өзінің әлеуетін жүзеге асыруға ұмтылады. Бұл тұжырымдама ішкі өсу мен өзгеру процестеріне баса назар аударады.

   Заманауи зерттеулер сонымен қатар Жүйелік талдауға жаңа өлшемдер қосады. Мысалы, Нейропсихология мидың құрылымы мен қызметі арасындағы байланысты зерттейді, бұл мидың жеке тұлға мен мінез-құлыққа қалай әсер ететінін жақсы түсінуге мүмкіндік береді.

   Тұлға психологиясының жүйелік талдауы әлеуметтік-мәдени аспектілерді де қамтиды. Тұлға мәдени және әлеуметтік факторлардың әсерінен қалыптасады, бұл оны зерттеуді одан да күрделі етеді.

   Менің жеке тұлға туралы түсінігім көп. Яғни, менің ойымша, жеке тұлға болу үшін белгілі бір мақсатқа жету міндетті емес, себебі өмірдегі әрбір адам жеке тұлға болып есептелінеді. Мәселен, кейбір адамдар сабырлы, иманды, инабатты болуы мүмкін, бұл – жеке тұлғаның бойындағы жақсы қасиеттер. Ал кейбір адамдар керісінше, ашушаң, қырсық, зұлым болуы мүмкін, бұл – жеке тұлғаға қатысты жаман қасиеттер. Менің ойымша, жеке тұлғаны қалыптастырушы фактор – тәрбие. Яғни, ата-ана баласына қандай тәрбие берсе, бала да сондай тұлға болып өсіп жетіледі. Егер ата-анасы үлгілі, адамгершілігі мол адамдар болса, балалары да жақсы қасиеттерге ие жеке тұлға болады. Сол үшін де, балаларымыз, немесе біздің артымыздағы іні-бауырларымыз үлгілі тұлға болуы үшін өзгерісті өзімізден бастауымыз керек. Себебі, балалардың айнасы – ата-ана мен аға-әпкелері. Балалардың бойындағы жеке қасиеттері де осы кісілерге тікелей байланысты. «Ұяда не көрсең, ұшқанда соны ілесің» демекші, ата-анаң қандай тәрбие берсе, ер жеткенде де соның нәтижесін көрсетесің. Сондықтан да ата-ананың перзент алдындағы борышының мәні өте зор.