Мансап бағдарлары дамуындағы теоретикалық талдау мәселелері

М.В.Ломоносов атындағы Мәскеу мемлекеттік университеті

Психология факультеті

Харланова Татьяна Николаевна

СТУДЕНТ ЖАСТАРДЫҢ КӘСІБИ ДАЙЫНДЫҚ КЕЗІНДЕГІ МАНСАПТЫҚ БАҒДАРЛАРЫНЫҢ ДАМУЫ

Мамандық

19.00.07 – Педагогикалық психология (психологиялық ғылымдар)

        Психология ғылымдарының кандидаты

дәрежесін алу үшін жазылған жұмыс

Ғылыми жетекшісі

педагогика ғылымдарының докторы,

профессор Пряжников Н.С.

Ғылыми кеңесшісі

Психология ғылымдарының докторы,

Профессор Подольский А.И.

Мәскеу 2015

Мазмұны:

І тарау. Мансап бағдарлары дамуындағы теоретикалық талдау мәселелері

1. Студенттің оқу іс-әрекетінің ерекшеліктері
2. Өмірлік бағдарлар психологиялық зерттеудің объектісі ретінде
3. Студенттік шақта өмірлік және кәсіби бағдарлардың дамуы
4. Студенттердің кәсіби дайындығы кезіндегі мансап бағдарлары

ІІ тарау.

2.1. Ұйымдастыру, жалпы принциптері, эксперименталды зерттеулер әдістері мен әдістері

ІІІ тарау. Кәсіптік оқыту үрдісінде студенттердің мансаптық бағдарларын дамыту

 3.1. Кәсіптік оқыту үрдісінде студенттердің мансаптық бағдарларын дамыту бағдарламасы

      Кіріспе

Қазіргі жастардың болашақ кәсіби қызметі мен нақты мансабы туралы  көзқарастарының болмауы зерттеудің өзекті мәселесі болып табылады. Сонымен қатар, бұл мәселелер олардың кәсіби әлеуметтану жолында елеулі қиындықтар тудырады. Қазіргі әлеуметтік-экономикалық жағдай тұрғысынан психологиялық ғылымның өзекті міндеті студенттердің кәсіби деңгейін жоғарылату, олардың жеке және кәсіби дамуын ынталандыру ғана емес, сонымен қатар олардың мансаптық өсуінің психологиялық негізін қамтамасыз ету болып табылады.

Университетті бітіргеннен кейін кәсіптік бағдар беруде, жұмыспен қамту бойынша мемлекеттік кепілдіктердің болмауы жастардың мансаптық стратегиясын қалыптастыру мен табысты жүзеге асыруға кедергі келтіреді. Сонымен бірге жастардың болашақтағы таңдайтын мамандықтарының қазіргі қоғам талабына сай болуы керек. Болашақ мамандығынан талаптан да жоғары үміт ету студент жастардың таңдаған мамандықтарынан үміттері үзілуіне әкелумен қатар, өмірге деген оптимизм мен өзіне деген сенімділікті жоғалтады. Мұның бәрі кəсіптік білім беру жүйесіне жаңа талаптар қоюмен қатар, адамның кәсіби бағдарлануына жəне біліктіліктің ерте сатыларында мансапты басқарудың сауатты басқарылуына маңызды үлес қосады. Қазіргі заман университеттерінде болашақ мамандардың психологиялық және ұйымдастырушылық дайындығына айрықша назар аудару керек, себебі осы қасиеттер университеттердегі білім беру үдерісіне органикалық түрде қатысатын нақты мансапты дамыту бағдарламаларын әзірлеуді және енгізуде маңызды қызмет атқарады.

Түрлі авторлардың шығармаларында психологиялық әдебиеттерді талдауы кәсіптік мансаптың мәні белгілі бір көрінісін тапқанын көрсетеді.  Оларды мына тақырыптардан көре аламыз: мансаптық ынталандыру (D.McClelland, DGWinter), мансапты орнату (А.Я.Кибанов, А.К.Кузев), қызметкерлер құрамындағы мансапты басқару мүмкіндіктері (DTHall, E.Shane, A.Я. Кибанов және басқалар), мансапты жоғарылату кезінде жеке тұлғаның қалыптасуы мен дамуы (А.К. Маркова, Э. Молль, А.А. Деркач, Д.Супер).

Кәсіби мансаптың басты факторларының бірі ретінде жастардың мансаптық бағдарларының даму ерекшеліктері ресейлік (Л.И.Почемут, В.А.Чикер және т.б.), украиналық (Л.М.Карамушка, Э.И.Бондарчук және т.б.)және шетелдік (E. Shane, D. Holland, және т.б.) авторлардың шығармаларында көрініс тапты. Бұл зерттеулерде белгілі бір кәсіптік топтардағы (жоғары сынып оқушылары, менеджерлер) мансаптық бағдарлардың түрлері, негізгі даму тенденциялары, психологиялық мансаптық бағдарларды дамытуды оңтайландыру үшін жағдайлар жасау анық көрсетілді.