Сана, рух және тіл

№

Философтар

Өмір жолы

Еңбектері, негізгі ойлары

Ұсынылған терминдер

1

Сократ

Б.э.д. 470/469 жж. Афинада б.з.д. 399 жылы қайтыс болды.

«Орестея», «Әндердің әні», «Эдип патшаны» Негізгі ойлары: «Ізгілік – басты құндылық».

Олигархия, Отыз, Алкивиад, Критий, Сатир, Гоплит, Демон.

2

Платон

Шамамен б.д.д. 427 жылы Афинаның маңында, ақсүйектер отбасында дүниеге келді. 347- Платон дүниеден өтті.

«Соналар», «демагогия»

Метафизика, Эпистемология, Демократия, Демагогия

3

Аристотель

Б.д.д. 384 жылы Ежелгі Грекияның солт-шығыс бөлігінде орналасқан Стагир қаласында дүниеге келді.

Аристотель б.д.д. 322 жылы 62 жасында ауырып қайтыс болды

Категория туралы ,

Түсіндіру туралы ,

Алғашқы аналитика туралы,

Кейінгі аналитика туралы ,

Топика ,

Софистикалық тойтарыс туралы

«Логикалық тұжырымдар» «Физика» «Метафизика»

4

Эпикур

Б.д.д. 342 жылы Егей теңізінің Түркия жағалауындағы грек аралы – Самоста дүние есігін ашты.

ᐈ Ақылды өзі үшін көңілді және ыңғайлы дос таңдайды.

ᐈ Бірнешеге қанағаттанбаған адам, ештеңеге риза емес.

«логика», «материализм», «этика»

5

Зенон

Кипрде шамамен б.д.д. 336 жылы дүниеге келді. Тегі бойынша Зенон финикиялық саналады. Афинада б.д.д. 264 жылы дүниеден өтті.

"Жартыбөлік парадоксі", "Ахиль тасбақаға жете алмайды", "Ұшқан жебе қозғалмайды", "Қосын парадоксі"

Материализм, Детерминизм

6

Акуинолық Томас

Неапольге жақын қамалда 1225 жылы дүниеге келді. 1274 жылы Акуинолық Томас шіркеу кеңесіне қатысу үшін Лионға бара жатқанда дүниеден өтті

«Теология суммасы»,  «Пұтқа табынушыларға қарсы суммасы»

Томизм Теология Аналогия

7

Рене Декарт

1596 жылы Лаэ деген жерде дүниеге келді. 1690 жылы Декарт дүниеден өтті

«Әдіс туралы пайым»,

«Бірінші философия туралы толғаныстар»,

«Философия қағидалары»

Итуиция Дедукция Онтология

8

Джон Локк

Ағылшынның орта табынан шықты жәнеXVII ғасырда өмір сүреді. 1632-1704 жыл

«Толеранттық туралы хаттар», «Адам парасаты туралы тәжірибе», «Басқару туралы екі трактат»

Этика , Левиафаны

9

Шарль Луи де Монтескье

1689 жылы Бардоның оңтүстігінде Ла Бред қамалында дүниеге келді. 1755 жылы Парижде дүниеден өтті

«Заңдар рухы», «Парсы хаттар»

Позитивті құқық , Абсолюттік әділеттілік

10

Бенедикт Спиноза

1632 жылы дүниеге келді. 1677 жылы дүниеден өтті

«Ақылды жетілдіру туралы трактат», «этика», «діни- саяси трактатты»

Каббала, Субстанция, Пантеизм

11

Дэвид Юм

1711 жылы дүниеге келді

1776 дүниеден өтті

«Адам табиғаты туралы», «Табиға дін туралы», «Саяси әңгімелер»

Ағарту дәуірі, Энциклопедистер

12

Иманнуил Кант

1724-1804 жыл

«Факультеттер жанжалы», «Таза ақылға сыны», «пайымдау қабілетіне сыны»

Идеализм, Романтизм, Утилитаизм

13

Карл Маркс

1818-1883 жыл

«Коммунистік манифест» және «Дас Капитал»

Детерминизм , Араласу принципі, Тұтыну құны, Айырбас құны

14

Фридрих Ницше

1844-1900 жыл

«заратустра осылай деген», «ізгілік пен зұлымдықтың арғы жағында»

Инструменталдық, абсолюттік

15

Людвиг Витгенштейн

1889 жылы Венада дүниеге келді,1951 жылы дүниеден өтті

«Логикалық – философиялық трактат»

Эстетика, этика, пайымдау

16

Мартин Хайдеггер

1889 жылы Германияда дүниеге келді,1976 жылы дүниеден өтті

Метафизикаға кіріспе Технология туралы сұрақ

Метафизика, Арканум

17

Жан-Поль Сартр

1905 жылы парижде дүниеге келді, 1980 жылы дүниеден өтті

«болмыс және ештеңе», «шыбындар»

Ракурс, Кездейсоқ

18

Жак Деррида

1930 жылы Алжир қаласнда дүниеге келді,2004жылы дүниеден өтті

«Грамматология туралы»,  «Соқырдың мемуары»

метафизика