Праваразуменне перыяду разгорнутага будаўнiцтва сацыялiзма - крайняя форма этатысцкага пазiтывiзма

Праваразуменне перыяду разгорнутага будаўнiцтва сацыялiзма - крайняя форма этатысцкага пазiтывiзма 

Перш за ўсё трэба адзначыць, што прававая культура грамадства, як і культура ў цэлым, служыць адным з паказчыкаў яго цывілізаванасці: працэс узнікнення і развіцця права працякае ў кантэксце развіцця прыроды грамадства. Праваразуменне як феномен непарыўна звязана з дзеючым палітычным рэжымам, і, у першую чаргу, таму, што палітычная ідэалогія расстаўляе ў праве прыярытэты паміж інтарэсамі дзяржаўнай улады і грамадскімі інтарэсамі, натуральна, абараняючы ў першую чаргу інтарэсы кіруючага класа. Каб блiжэй разinглядаць праваразуменне перыяду разгорнутага баудаунiцтва сацыялiзма, перш за усё трэба адзначыць, што уяўляе сабой этатызм. Этатызм - гэта такi кірунак палітычнай думкі, якi разглядае дзяржаву як вышэйшы вынік і мэту грамадскага развіцця. (Байбакоў, Н.К. Вялікая савецкая энцыклапедыя / рэд. А.М. Прохараў, Н.К. Байбакоў, А.А. Благанраваў. ... - 921 c. 3.)

Найбольш яркім прадстаўніком этатысцкага пазітывізму новай хвалі стаў Г.Ф. Шаршаневіч (1863 – 1912 гг.). Яго кніга па тэорыі права выйшла напярэдадні Першай сусветнай вайны, а яе палажэнні, прасякнутыя пафасам этатызму, гучалі вельмі палемічна. «Права, — пісаў ён, — ёсць функцыя дзяржавы – спасылаецца Г.Ф. Шаршаневiч да рэвалюцыi. Таксама ён разважаў аб тым, што этатысцкі пазітывізм з'яўляецца першай па часе формай развіцця пазітывісцкай метадалогіі ў расійскім правазнаўстве. Сутнасць яго заключаецца ў тэзе аб тым, што ўсё права зыходзіць ад дзяржавы. Устаноўленасць дзяржавай дае праву прымусовую сілу ў выглядзе санкцый за невыкананне нормы. На думку вучонага, без такіх санкцый аб праве гаварыць нельга.

(Антонов, М. В. История правовой мысли России. Конспект лекций / М. В. Антонов ; Санкт-Петербургский филиал Нац. исслед. ун-та «Высшая школа экономики». — СПб.: Отдел оперативной полиграфии НИУ ВШЭ — СанктПетербург, 2012. — 212 с.)

 Паводле “I Совещания по вопросам науки советского государства и права” (16.07-19.07.1938г.), упершыню было сфармiравана афiцыйнае праваразуменне ў СССР. Несумненна, у гэтае пытанне унёс сваю лепту Андрэй Януар'евіч Вышынскі (1883 – 1954), савецкі правазнавец і дзяржаўны дзеяч, Пракурор СССР (1935 – 1939), член ЦК ВКП(б), міністр замежных спраў СССР (1949 – 1953), доктар юрыдычных навук. У дакладзе А.Я. Вышынскага адсутнічала вызначэнне савецкага права, але гаварылася, што аналіз савецкага права з пункту гледжання агульнага вызначэння (“Права — сукупнасць правілаў паводзін, устаноўленых дзяржаўнай уладай, як уладай пануючага ў грамадстве класа, а таксама санкцыянаваных дзяржаўнай уладай звычаяў і правілаў інтэрната, якія ажыццяўляюцца ў прымусовым парадку пры дапамозе дзяржаўнага апарату ў мэтах аховы, замацавання і развіцця грамадскіх адносін і парадкаў, выгадных і заўгодных пануючаму класу”), дае магчымасць раскрыць сацыялістычны змест савецкага права, яго актыўна-творчую ролю ў барацьбе за сацыялістычны лад, за пераход да камунізму. У канчатковай жа рэдакцыі тэзісаў дакладу А.Я. Вышынскага, ухваленых  “I Совещанием по вопросам науки советского государства и права”, даецца наступнае азначэнне савецкага права: "Савецкае права ёсць сукупнасць правіл паводзін, усталяваных у заканадаўчым парадку ўладай працоўных, якія выказваюць іх волю і ўжыванне якіх забяспечваецца ўсёй прымусовай сілай сацыялістычнай дзяржавы, у мэтах абароны і развіцця адносін і парадкаў, выгадных і заўгодных працоўным, поўнага і канчатковага знішчэння капіталізму і яго перажыткаў у эканоміцы, побыце і свядомасці людзей, пабудовы камуністычнага грамадства". (Вышынскі А. Асноўныя задачы навукі савецкага сацыялістычнага права. С. 38.)