Ататүрік Мұстафа Кемал

Ататүрік Мұстафа Кемал – Түрік Республикасының тұңғыш президенті,әскери қайраткер,буржуазиялық-помещиктік Халықтық республикалық партияның басшысы. Ататүрік деген фамилия оған Түркияның ұлы ұлттық жиналысында 1934 жылы берілді. Салоникидегі ағаш саудагерінің отбасында дүниеге келген. Бас штабтың Стамбулдағы академиясын 1904 жылы бітірген.

Қызметі:

1908 жылы Жас түріктер революциясына қатысқан.

1911-1912 жылдары Италия-Түркия соғысына қатысқан.

1912-1913 жылдары 2-Балқан соғысына қатысып,әскери шеберлігін танытты.

1915 жылы Бірінші дүниежүзілік соғыста  Дарданеллді қорғауда көрнекті рөл атқарды.

1916-1917 жж Кавказ,1917-1918 жылдарда Сирия-Палестина майдандарында жоғарғы басшылық қызметін атқарды.

1916 жылы Генерал атғы мен паша лауазымына ие болды.

Түркиядағы буржуазиялық-ұлттық (кемальшылдар) революцияны басқарды. Революция нәтижесінде ағылшын-грек басқыншылары 1922 жылы елден қуылды. Сол жылы сұлтандық жойылды. 1923 жылы Түркия республика болып жарияланды.Ататүрікке маршал,Гази атағы жеңіскер берілді. Ол құқық,мәдениет және тұрмыс саласында бірсыпыра реформа жүргізді,Түркияның капиталисік жолмен дамуын қамтамасыз етуге тырысты.

1921 жылы 16 наурызда РКФСР мен Түркияның арасында достық және туысқандық туралы шарт жасалды.

1925 жылы 17 желтоқсанда КСРО мен Түркияның арасында бейтараптылық туралы шарт қабылданды.

Бірінші Жиһан соғысында Осман империясы Антантаға қарсы шайқасқан болатын. Осман империясының соғыста жеңіліп, Антанта құрамындағы елдер түріктердің территориясын бөліске салмақшы болды. Жауап ретінде ержүрек Мұстафа Кемал Түрік ұлттық қозғалысын бастады. Ол кейін Түрік тәуелсіздік соғысына ұласты. Анкарада уақытша үкімет ұйымдастырған соң, ол Антанта мемлекеттері жіберген әскерлердің бетін қайтарып, олардан басым түседі.Сыртқы интервенциялық күштерді қайтарғаннан кейін Мұстафа Кемал Түркия өмірінің саяси, экономикалық және мәдени жақтарына терең өзгерістер енгізуге бағытталған реформалар бастайды. Ататүріктің ұстанған көзқарасы бойынша Түркия мемлекеті осы заманғы, демократиялық және зайырлы ұлттық мемлекет болып құрылуы тиіс болатын. 1923 ж. 10 қазанда Ататүрік Түркия президенті болып тағайындалды. Ататүрік тұсында ел тарихында: