Геодезиялық анықтамалар

Сызықты бағдарлау дегеніміз оның бағытын бастапқы бағыт арқылы табу, бастапқы бағыт ретінде меридиан пайдалынады. Сызықтың бағытын анықтайтын бұрыштар ретінде шын азимуттар, магниттік азимуттар және дирекциондық бұрыштар қызмет етеді. 0-360 градуста өлшенеді.

Шын азимут – бақылау нүктесі астрономиялық меридианның жазықтығы мен осы нүктеде осы бағыт арқылы өтетін вертикаль жазықтық түзетін екі қырлы бұрыш.

Ақиқат азимут деп, сағат тілінің бағытымен бастапқы меридианның - солтүстік бағыт арасындағы горизонталь бұрыш.

Магниттік бұрыш деп, сағат тілінің бағытымен магниттік меридианның – солтүстік бағыт аралығындағы горизонталь бұрыш.

 Тура азимут дегеніміз АВ сызығының А нүктесінде анықталады.

Кері Азимут  дегеніміз АВ сызығының В нүктесінде анықталды.

Дирекциондық бұрыш осьтік меридианның солтүстік жағынан сағат тілінің бағытымен бағдарланғыш сызыққа дейінгі горизонталь бұрышты айтады. Дирекциондық бұрыш 0-360 градус аралығында өлшенеді.

Румб дегеніміз, осьтік меридианның жақын бағытынан екі жаққа қарай бір нақты сызыққа дейін есептелетін сүйір бұрышты румб деп атаймыз. Румбтар 0-90 градус аралығында өлшенеді

Координаттар — жазықтықтағы, кез келген беттегі не кеңістіктегі нүктенің орнын анықтайтын сандар

Азимут - Сағат тілінің бағыты бойымен меридианның солтүстік бағытынан белгілі бір алынған бағытқа дейін есептелетін бұрыш

Масштаб дегеніміз - пландағы, картадағы сызықтың, кесіндінің  өзіне сәйкес жер бетіндегі горизонталь проекциясына қатынасы. Масштаб сандық, сызықтық, атаулы болып бөлінеді.

 Горизонтальдар деп теңіз деңгейімен есептегенде биіктіктері бірдей немесе абсолют биіктіктері бірдей нүктелерді қосатын тұйық сызықтарды атайды.

 Бергштрих - горизонтальдарға перпендикуляр жүргізілген кішкене сызық. 

Ширектер      I    0-90            СШ

                         II   90-180        ОШ

                        III   180-270     ОБ

                         IV   270-360     СБ

Тура дирекциондық есеп. Егер координаталары белгілі А пунктінен, екінші В пунктіне дейінгі арақашықтық   d  және дирекциондық бұрыш аАВ белгілі болса, онды В пунктінің координаталарын табуға болады.

А – дирекциондық бурыш

Б – арақашықтық

Геодезиялық өлшеулерді негізінен 3 түрге бөлуге болады.