Essays.club - Получите бесплатные рефераты, курсовые работы и научные статьи
Поиск

Истеъмолчи ва ишлаб чиқарувчи ортиқчалиги

Автор:   •  Январь 18, 2019  •  Лекция  •  3,187 Слов (13 Страниц)  •  440 Просмотры

Страница 1 из 13

Истеъмолчи ва ишлаб чиіарувчи ортиічалиги

Товарга нарх бозор томонидан ґрнатиладиган раіобатлашган бозорда товарни ишлаб чиіарувчилар бозор нархида (мувозанат нархида) сотади, шу бозор нархида истеъмолчилар товарни сотиб олади.

Лекин, айрим истеъмолчилар учун товарнинг іиймати унинг бозор нархидан кґра юіорироі. Шунинг учун µам у товарни бозор нархидан юіорироі нархда µам сотиб олиши мумкин.

Истеъмолчи ортиічалиги - истеъмолчи томонидан товарга тґлаши мумкин бґлган максимал нарх билан товарнинг µаіиіий нархи ґртасидаги фаріни билдиради. Аниіроі іилиб айтадиган бґлсак, истеъмолчининг товар учун бериши мумкин бґлган максимал нархдан товарни сотиб олишда тґланадиган µаіиіий нархнинг айирмасига тенг.

Истеъмолчи ортиічалиги (іґшимча наф) алоµида инсоннинг іанчалик ґртача яхши яшаётганлигини кґрсатади.

Истеъмолчининг умумий ортиічалиги бу талаб чизиІи билан бозор нархи чизиІи ґртасида жойлашган соµа (9.1-расмда штрихланган соµа).

Истеъмолчи ортиічалиги барча истеъмолчиларнинг умумий соф нафини ґлчашга ёрдам беради ва у ёрдамида биз бозорни давлат томонидан мувофиілаштирилиши самарадорлигини, истеъмолчи ортиічалигини умумий натижасининг ґзгаришини ґлчаш асосида аниілашимиз мумкин.

Мисол. Фараз іилайлик бир дона апельсиннинг бозор нархи 5 сґм дейлик, лекин истеъмолчи ушбу бир дона апельсин учун 10 сґм беришга тайёр, яъни апельсиннинг истеъмолчи учун іиймати 10 сґмга тенг.

Истеъмолчи ушбу бир дона апельсинни бозор нархида, яъни 5 сґмга олади ва у иітисод іилган 10-5=5 сґм истеъмолчи ортиічалигини билдиради, истеъмолчи іґшимча 5 сґмлик наф олади (9.2-расм).

Истеъмолчи иккинчи апелсинни µам сотиб олади, нима учун деганда, у иккинчи апельсин учун бериши мумкин бґлган максимал нарх 9 сґм, истеъмолчи ортиічалиги 4 сґмга тенг. Худди шундай давом этсак 4-апельсин учун истеъмолчи ортиічалиги 1 сґмга тенг, бешинчи апельсинни сотиб олишга истеъмолчи бефарі іарайди, нима учун деганда у истеъмолчининг умумий ортиічалигини оширмайди.

Шундай іилиб, истеъмолчининг истеъмолчи ориічалиги 5+4+3+2+1=15 сґмга тенг. Истеъмолчининг сарфи 25 га тенг.

Ишлаб чиіарувчи ортиічалиги ишлаб чиіарувчи томонидан олинган умумий манфаатни билдиради.

Бир хил ишлаб чиіарувчилар учун бир бирлик маµсулот харажатлари бозор нархига тенг бґлса, бошіа ишлаб чиіарувчи учун ушбу харажатлар бозор нархидан кичикдир. Демак, ишлаб чиіарувчилар ушбу товарни сотишдан фойда, яъни ортиіча манфаат оладилар. Ґар бир товар учун ушбу ортиіча манфаат товарнинг бозор нархи билан уни ишлаб чиіаришдаги чекли харажати ґртасидаги фаріга тенг бґлиб, уни ишлаб чиіарувчи олади. Бу фарі бир бирлик маµсулотдан оладиган фойда билан ишлаб чиіаришдаги µар іандай рентани іґшилганига тенг.

Умуман ишлаб чиіарувчи ортиічалиги бу барча ишлаб чиіарувчилар томонидан олинадиган фойдаларнинг умумий йиІиндисидир.

Бозор учун умумий ишлаб чиіарувчи ортиічалиги таклиф чизиІидан тортиб то бозор нархи чизиІигача бґлган оралиідаги юзага тенг (9.3-расм).

Расмдаги штирхланган учбурчак истеъмолчи ортиічалигини ифодалайди. Истеъмолчи ортиічалиги ишлаб чиіарувчиларнинг умумий соф фойдасини ґлчашга ёрдам беришини эътиборга олсак, биз бу кґсаткич ёрдамида давлатнинг бозорга аралашувидан олинадиган іґшимча фойда ёки зарарни истеъмолчи ортиічалигининг натижавий ґзгаришни ґлчаш ёрдамида аниілашимиз мумкин.

9.2. Истеъмолчи ва ишлаб чиіарувчи

ортиічалигидан фойдаланиш

Истеъмолчи ва ишлаб чиіарувчи ортиічалиги ёрдамида давлатнинг иітисодий сиёсатини баµолаш мумкин. Биз олдинги бобларнинг бирида нархларни давлат томонидан назорат іилиниши, яъни давлат томонидан ґрнатиладиган максимал ва минимал нархлар ва бу сиёсатнинг иітисодий оіибатлари тґІрисида гапирган эдик.

Фараз іилайлик, товарга давлат томонидан

...

Скачать:   txt (43.2 Kb)   pdf (74.9 Kb)   docx (21.3 Kb)  
Продолжить читать еще 12 страниц(ы) »
Доступно только на Essays.club