Лекция по "Статистике"

Жоғарыда айтылған артықшылықтан басқа, осы әдіс бойынша маңызды кемшіліктерге баса назар аудару керек, атап айтқанда: ол толық жіктеуге қол жеткізбейді, яғни жеке индекстің туындысы тиімді өнім индексін бермейді, ал  жеке өсімдердің сомасы жалпы абсолюттік өсіммен сәйкес келмейді.

[pic 1] 1,0399 · 0,9651 · 0,988 · 1,100 ≠ 1,0905.

[pic 2]=19,37 +(-16,91) +(-5,84) + 48,68  ≠ 44,03 грн[pic 3][pic 4][pic 5]

Талдауға  1-операциялық тізбектік жіктеу схемасының еңбек өнімділігінің көрсеткіштерінің динамикасын қолдану арқылы бұл кемшілікті жоюға және толық жіктеуге қол жеткізе аламыз. Дегенмен, көрсеткіш-факторларды қарастырудың тәртібін анықтау қажет. Индекстердің жиынтық формасын құрастырудың жалпыға бірдей қабылданған қағидасын сақтау үшін (жоғарыда талқыланған) жүйелілікті қабылдаймыз: dp           tд       tч         wч. Тізбектік жіктеу схемасы жағдайында әрбір кейінгі есептеу қадамында бұрын қарастырылған фактор жеке индекстің алымында да, бөлімінде де есептік кезең деңгейінде қабылданады:

а) жұмыскерлердің үлес салмағы (dp):

- салыстырмалы: [pic 6][pic 7]= 1,0399 или  103,99 %

1. абсолюттік:        [pic 8] 506,12 – 486,75 = + 19,37 грн.;

б) жұмыс периодының орташа нақты ұзақтығының әсері( tд):

- салыстырмалы: [pic 9][pic 10]= 0,9651 немесе 96,51%

- абсолюттік:           [pic 11] 488,45 – 506,12 = - 17,67 грн;

в) жұмыс күнінің орташа нақты ұзақтығының әсері (tч):

1. салыстырмалы:[pic 12][pic 13]

    =  0,9889 немесе 98,8 %;

1. абсолюттік:    [pic 14] = 482,29 – 488,45 = - 616 грн;

г)  орташа сағаттық еңбек өнімділігінің әсері (wч):

-  салыстырмалы:[pic 15]=[pic 16] = 1,101 или 110,1%

1. абсолюттік:    [pic 17] = 530,78 – 482,29 = 48,49 грн.

Жалпы әсер келесіні құрайды:19,37 +(-17,67) +(-6,16) +48,49= 44,03.

Осылайша, біз толық жіктеуді алдық

[pic 18]

Тізбекті көрсеткіштер әдісі бір жағынан, толық жіктеуді береді, ал екінші жағынан, факторлардың көрсеткіштерін қарау кезінде кезектілікті талап етпейді (басқаша айтқанда, қарастырылған жіктеу схемаларының әрқайсысының кемшіліктерін жояды).

Тізбектің көрсеткіш-фактор құрылысы мынадай түрде жүзеге асырылады: алымында алым индекстері мен бөлім көрсеткіш-фактор есептік формуласының айырмашылығы көрсетіледі, ал бөлімінде – әрдайым бөлім көрсеткіш-функциясының индексі, біздің жайғдайда – (w). Қарастырылып отырған факторға байланысты күрделі құбылыстың салыстырмалы өзгерісін көрсететін нәтиже фракциясы біздің жағдайда - (wо) базалық кезеңнің функциясының көрсеткіш деңгейіне көбейтіледі. Осы көбейту арқылы бірдей өзгерістің абсолютті мәні алынады.

        Осылайша, [pic 19] болатыны ескерсек, онда осы күрделі құбылыстың өзгеруіне жеке көрсеткіщ-факторлардың әсері келесідей белгіленеді:

а) жұмыскерлердің үлес салмағы ([pic 20]):[pic 21][pic 22]486,75 = = +19,40 грн.;

б) жұмыс периодының орташа нақты ұзақтығына әсері ([pic 23]) : [pic 24][pic 25]486,75 = - 17,17 грн.;

в) жұмыс күнінің орташа нақты ұзақтығына әсері:

([pic 26]) :[pic 27][pic 28] 486,75 = - 6,54 грн.;

г) орташа сағаттық еңбек өнімділігінің әсері ([pic 29] ):

[pic 30][pic 31]486,75 = + 48,54 грн.

[pic 32]19,40 +(-17,17)+ (-6,54) + 48,34 = 44,03грн.

Көріп отырғаныңыздай, бұл әдіс жалпы өсімнің толық жіктеліміне (44,03 грн) қол жеткізеді және көрсеткіш - факторлардың әсерінен алынған нәтижелер оларды қараудың жүйелілігіне байланысты емес.

Өзіндік тапсырмалар

         9.1. Қауымдастықтағы спорттық аяқ-киім өндіру туралы мәліметтерге сәйкес: