Лекции по "Туризму"

№ 1 ЕМТИХАН БИЛЕТІ

1. Туризмнің әлеуметтік феномен ретіндегі ұғымы. Ішкі және халықаралық туризм ұғымдары.

                                    Ішкі және халықаралық туризм түсініктері

Ішкі туризм – осы мемлекеттің тұрақты тұрғындарының басқа мемлекетке жасайтын

саяхаты.

Халықаралық туризм – шығу және кіру туризмдерінің жиынтығы. Бұл мемлекеттің

дамуындағы үлкен роль атқаратын құбылыс. Мұнда халықаралық туризмнің ұлттық

экономиканың әлемдік сауданың дамуына тигізетін әсерін меңгеру керек.

Туризмнің танымдық функциясы Таным дегеніміз – табиғат пен қоғам заңдары алған

білім мен тәжірибе жиынтығын, обьективті әлем заңдылықтарын қабылдауды, ой мен

анализ жасау, бейнелеу процесі. Саяхата адамдар қоршаған ортаны сезімтал және

логикалық түрде таниды. Мұнда логикалық таным – (сезіну) ойлау мен есте сақтау, ал

сезімдік таным сезіну, қабылдау, елестету.

 Туризмнің сауықтыру функциясы. Бүкіләлемдік денсаулық сақтау ұйымы «денсаулық»

түсінігін толық физикалық, психикалық, әлеуметтік жағдайы деп анықтады. Денсаулықты

бағалаудың негізгі критерийі адамның қоршаған ортаға бейімделу мүмкіндіктерінің деңгейі. Қоршаған ортаның өзгеріп тұратын жағдайларыеа тез бейімделгіштігі –адаптация деп аталады.

Адаптивтілік – тиімді адаптацияға дайындықты қамтамасыз ететін қасиеттердің

жиынтығы. Және онда бірінші орында емделу-сауықтыру функциясы бойынша оның

белсенді формалары жатады. Яғни турист маршрут бойынша өзінің және физикалық

күшінің арқасында қозғалып отырады. Туризмнің спорттық және сауықтыру табиғат

ресурстары арқылы таралады.

 Туризмнің әлеуметтік-коммуникативтік функциясы

Халықаралық деңгейде туризмді әлеуметтік феномен деп атайды. «әлеуметтік» деген сөз

латын тілінен аударғанда «қоғамдық» деген мағынаны білдіреді. Ал, феномен түсінігі 2

мағынада сипатталады:

1. Философиялық түсінік, құбылыс, синоним

2. Сирек құбылыс

Коммуникативтік коммуникацияға арналған яғни тілдің көмеймен араласу, ойлау

мазмұнын қабылдау. Туризмнің басты әлеуметтік мақсаты адам өмірінің сапасын

жақсарту ұзақтығын жоғарылату. Жаңа адамдармен кездесулер, табиғатпен әртүрлі қарым

қатынастар жасау әлеуметтік туризмнің басты құндылығы.

1.6 Туризмнің спорттық функциясы Спорттық туризмнің әлеуметтік туризм ретінде дамуы

– халықтың демалуға халықтың конституциялық құқығын, орнату материалдық базасын

қалыптастырудың алғы шарттарын жасайды. Спорт сайысу қызметі. Спорттың әлеуметтік

мәні дене тәрбиесі әдістерінің адамдардың еңбек және қоғамдық қызметтердің жиынтығы.

Сонымен қатар спорт, этикалық, эстетикалық, тәрбиені, ұлттық қатынастарды, кеңйтетін

құралдардың бірі. Спорттық туристердің кӛлемі туристер топтарын туризм түрлері

бойынша сегментациясымен байланысты. Бұл топтарды былай кӛрсетуге болады:

жасӛспірімдер туризмі, экстремальды туризм, оқиғалы туризм, және квалификациялық

спорттық туризм, диверсификациялық спорттық туризм

1.7 Эстетикалық және эмоциональды психологиялық функциясы «Эстетика» грек тілінен

аударғанда сезіну деген мағынаны білдіреді. Эстетика философиялық ғылым. Ол

эстетикалық тәрбие мен шығармашылықтың жалпы принциптерін біреудің ӛнерге деген

кӛзқаоасын зерттейді. Эстетикалық функция эмоциональды психикалық функциямен

тығыз байланысты. Және белсенді туристік саяхатта табиғи қиындықтарды жеңу,

шаршағанды басу мүмкіндігімен түсіндіріледі.

1.8 Туризмнің шығармашылық функциясы. Туристік саяхаттың үлкен шығармашылық

мүмкіндігі. Оған қатысушылар тұрмыстық ұсақ-түйектерден көңілін аударады. Басқа

проблемаларды шешуге тырысады.

1.9 Туризмнің қажылық функциясы Қажылық – киелі жерлерге саяхат жасау. Қажылық

етушілер классикалық туризмді бастаған Олар ауқымды территорияны саяхат мақсатында

жаяу жүріп өткен. Саяхат мақсаты осылай орындалып отырған

1. Адам еңбегі бөлінісінің үш кезеңі және адамның құрлық пен суда ұйымдасқан саяхаттарының басталуы.

Адамдардың жер шары бойынша саяхаттары бұдан 5-6 мың жыл бұрын басталды.

1. Б.э.д 2 мың жылдықта ең алғашқы еңбек бӛлінісі – мал шаруашылығың егін  шаруашылығынан бөлініп шықты.

2. Адам еңбегінің 2-ші қоғамдық бӛлінісі 1 және 2 еңбек бөлінісі

малшылармен диқаншылардың ӛнім айырбасының туындауына себеп болды.

3. Адамның еңбек бӛлінісінің физикалық еңбектен бөлініп шығуы.

4. Ұйымдасқан саяхаттардың алғашқы әлеуметтік экономикалық себептері.

Саяхаттарды ұйымдастырудың негізгі факторлары:

- мал шаруашылығының дамуымен, мініс құралы атты пайдалана бастады.

- Ер адамның қоғамдағы орны басты бола бастады да олар саяхат үшін отбасынан

сыртқа шыға бастады.

Ежелгі әлем тарихында ұйымдасқан саяхаттардың дамуына ынталанған факторлар болған мемлекеттерді атап кӛрсетуге болады. Ең алдымен ежелгі Египет –көпестердің халықтардың ерекше категориясына бӛлініп шығуы географиялық, астрономиялық, медициналық жаналықтардың жинақталуы.Вавилон хандығы – керуен және су жолдарының алдынғы Азияда ұйымдастырылды.

Финикия - белсенді теңіз және құрлықтық сауда, бос территорияларды іздеу,

корабль жасаушыларды оқыту.

Ежелгі Индия – басқа мемлекетпен сауданың дами бастауы. Ганг ӛзенінің

аңғарында джунглияларды игере бастау. Ең алғашқы қант ӛндіру, мақтадан мата

шығару, ең ежелгі дін буддизмнің негізі қалануы.

Ежелгі Қытай - темір ӛндіру және өндеудің басталуы. Иероглифтік хаттардың

пайда болуы. Б.э.д 2 мың жылдықта қағаздың пайда болуы. Компастың ойлап табуы,

жібек өндіру әдістері және шай дайындау.

Ежелгі Греция – кәсіптің дамуы корабль құрылысы, жазудың пайда болуы,

Финикиямен Египеттен тұрақты сауда жасау. Бірінші алфавиттің пайда болуы. Б.э.д 776

жылы алғашқы олимпиялық ойындардың пайда болуы.

Ежелгі Рим – Шығыс Жерорта теңізін игеру, христиан дінің пайда болуы. Халық

ағарту жүйесін жасау, шіркеудің барлық империясы үшін христиандарды ұйымдастыру

яғни біртұтас христиан ұйымын құру.

Орта ғасырлар тарихында осы аталған және басқа да мемлекеттер факторларды

жасады. Туризм стимулятор факторын жатады. Бұл Ежелгі Рим мемлекетін қалыптасқан

Шығыс Рим империясы немесе Византия қалыптасқан – Батыс Еуропамен Шығыс

Еуропамен сауда жолын кеңейту – Ұлы Жібек жолы. Мемлекеттік почта және ішкі

қатынастар мекемелерін құру шіркеудің 2-ге бӛлінуі Батыстың католиктік, Шығыстың

православный крестілік жорықтардың басталуы.

Аравия – уақыты бойынша 3-ші әлемдік дін, ислам дінінің пайда болуы. Мекке

мен Мединеге қажылықтардың ұйымдастырылуы.

Франция, Гермнаия, Италия - мектептердің ашылуы, білім беру академиясының

ашуы, крестілік жорықтар, сауданың дамуы, Жерорта теңізінде Еуропалық кӛпестердің

бекінуі, ірі монастырлардың салынуы, тауар ақшы шаруашылықтың қалыптасуы, күшті

флотты жасау және Ұлттық мемлекеттің дами бастауы.

Жаңа уақыттағы тарихта Англияда туризмнің дамуына ықпал еткен факторлар

қалыптасты ( тауарларды өткізу нарығының қалыптасуы, әртүрлі машиналарды ойлап

табу, машина жасауды дамыту).

1. Кеңес одағы кезіндегі туристік қоғамдар мен ұйымдар.

Экскурсиялардың, тау, жаяу жорықтарының, велосипедпен серуендеудің таралуы; көптеген оқу орындарының, ұйымдардың, ғылыми және кәсіптік қоғамдардың туризмге көңіл бөлуі, орыс интеллигенциясының саяхаттар мен экскурсияларды халық ағарту мақсатында қолдану ынталылығы туризм мен экскурсиялар әуесқойларының әртүрлі мамандандырылған ұйымдарға бірігуінің алғышарттары болды.