Фармацевттік өндірісте дәрілердің әсерін ұзарту үшін қолдануға рұқсат етілген көмекші заттар

 Қазақстан Республикасының Денсаулық Сақтау Минстрлігі

             Оңтүстік Қазақстан Медицина Академиясы

«Фармацевттік қндірістің технологиясы» кафедрасы

.

Тақырыбы: Фармацевттік өндірісте дәрілердің әсерін ұзарту үшін қолдануға рұқсат етілген көмекші заттар

Орындаған: Жұмабай Д.Қ

Тобы: ФӨТА-03-18

                                                          Қабылдаған: Бахытжанова А.Б      

Жоспар.

1. Кіріспе

Қосымша  заттарға  жалпы сипаттама

1. Негізгі бөлім

1. Дәрілер  технологиясында қолданылатын қосымша  заттар
2. Қосымша заттардың жіктелуі.

1. Қорытынды

Қосымша заттарға қойылатын талаптар.

1. Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе

   Қазіргі уақытта бізге таныс дәрілік формалардың барлығын дерлік көмекші заттрады қолдана отырып дайындайды.

    Көмекші заттар – бұл, дәрілік препараттарды дайындаудағы қосымша заттар. Көмекші заттар медициналық қолдануға тиісті нормативті құжаттармен: Мемелекеттік фармакопеямен, фармакологиялық статьялармен және басқа техникалық нормативті құжаттармен рұқсат етілуі керек.

   Тиімді дәрілік препараттарды құрастыру, үлкен сандағы көмекші заттарды қолдануды талап етеді. Осы уақытқа дейін көмекші заттарға фармакологиялық және химиялық индифференттік талаптарын ұсынды. Бірақ, бұл заттар дәрілік заттардың фармакологиялық белсенділігіне айтарлықтай дәрежеде әсер етуі мүмкін болғандықтан, бұл онша рас емес: дәрілік заттар  әсерін күшейтуге немесе олардың белсенділігін төмендетуге, әртүрлі себептер ықпалымен әсер сипатын өзгертуге, соның ішінде: жиынтықты құрастырылу, моекулярлы реакциялар, интерфференциялар және т.б.

   Көмекші заттар, күшейте немесе төмендете отырып дәрілік формадан жасалған дәрілік заттар резорбциясына әсер етеді, яғни көмекші заттарды қолданғанда  дәрілік заттардың фармакодинамикасы мен олардың фармакокинетикасын реттеуге болады.

   Көмекші заттарды дұрыс таңдай отырып, дәрілік құралдар әсерінөршітуге болады. Мысалы; тері эпидермисіне әсер ететін майлар үшін вазелинді қолданады, оның теріге оте терең қабаттарына ену қасиеті болмағандықтан. Керісінше, теріге өтуі қажет болатын, ағзаға жалпы әсер ететін дәрілік заттар үшін, қан ағынындағы тері асты майлы өзегіне. Бұл мақсатта, майлы негіз ретінде тиісті заттарды, көбіне жасуша мембраналарына өтуді жоғарылататын олардың комбинацияларын қолданады. Көмекші заттар, дәрілік формадан дәрілік заттарды соруды баяулатуы немесе жеделдетуі,  фармакокинетикаға әсер етуі мүмкін.

  Көмекші заттар, дәрілік заттардың терапевтикалық тиімділігіне  ғана емес, сонымен қатар, оларды дайындау мен сақтау процессіндегі физика-химиялық сипаттамаларға да әсер етеді. Әртүрлі тұрақтандырушы заттарды қосу, ұзақ уақыт аралығында дәрілік препараттардың жоғары тиімділігін қамтамасыз етеді, үлкен медициналық маңызы ғана емес, дәрілік препараттардың қолдану мерзімін ұзартуға мүмкіндік беретіндіктен экономикалық маңызды болады.

  Мұнда, көптеген дәрілік заттардың әртүрлі мимнистрліктер мен ведомстволардың кәсіпорындарынан түсетінін (химиялық, азық-түліктік кәсіпорындар) ескеру керек, сондықтан көмекші заттарға талаптар бірыңғай болуы керек. Көптеген көмекші заттар, ТОСТ-ды көмекші заттардың сапасын регламенттайтын, мемлекеттік реестр, фармакологиялық статьяларға қосылған.

  Көмекші заттарға келесі талаптар ұсынылуы керек:

1. олар дәрілік препараттың медициналық тағайындалуына сәйкес болуы керек, яғни оның фармакокинетиксын ескере отырып, дәрілік құралдың фармакологиялық әсерінің көрінуін қамтамасыз етуі керек. Көмекші заттар, дәрілік шикізаттың биологиялық қол жетімдігін өзгертпеуі немес ықпал етпеуі керек;
2. қолданылатын сандар биологиялық зиянсыз және ағза ұлпаларымен био сәйкес болуы керек, сонымен қатар аллергиялық және уытты әсерлерді көрсетпеуі керек;
3. форматүзуші қасиеттері, дайындалатын дәрілік формаға, талап етілетін қасиеттерді (құрылымды-механикалық, физика-химиялық) беруі керек, және демек, биоқолжетімділікті қамтамасыз етуі. Көмекші заттар дәрілік препараттардың органолептикалық қасиеттеріне: дәм, иіс, түр және басқаларына жағымсыз әсер көрсетпеуі керек;
4. дәрілік заттармен, қораптар және құралдармен, химиялық немесе физика-химиялық  әрекеттесуге түспеуі керек, сонымен қатар,  дәрілік препарттарды дайындау мен оларды сақтау проецесіндегі технологиялық қондырғы материалдарымен. Әртүрлі әсерлер салдары, тиімділіктің төмендеуі, кей жағдайларда-дәрілік препараттардың уытты қасиеттерінің көрінуі болуы мүмкін;
5. дайындалатын препараттың микробиологиялық тазалық дәрежесіне  байланыстылығында (соңғы өнім сияқты) микробты контаминацияның рұқсат етілген шектеулі талаптарына сай болуы керек, стерилизацияға ұшырау мүмкін, кейде көмекші заттар, дәрілік препараттардың микробты ластауының негізгі көзі болып табылатындықтан.

     Дәрілік формалардың физика-химиялық сипаттамасына  және фармакокинетикасына әсер етуіне байланысты  көмекші заттарды, форматүзуші, тұрақтандырушы, пролонгирлейтін, солюбилизирлейтін, корригирлейтіндерге бөлуге болады.

Қосымша заттардың жіктелуі. Дәрілік түрлер технологиясында қолданылатын қосымша заттар номенклатурасы өте көп, сондықтан, оларды бір жүйеге келтіру тиімді.

Қосымша заттарды жіктеудің негізінде бірнеше белгілер жатады: табиғаты (соның ішінде, химиялық құрылысы), технологиялық сипаттамаларына және дәрілік түрдің фармкокинетикасына әсері.