Физиология даму тарихы. Қозғыш тканьдердін қасиеттері

  Рахимжанова Аяжан 19-06

1 – тақырып:   Физиология даму тарихы. Қозғыш тканьдердін қасиеттері

Мақсаты:

Оқып білу.Фыизиология  даму тарихин. Физиологиялық зерттеулерде қолданалатын тәсілдермен және тітіркендіргіштер классификациясын .

Дайындалуға арналған сұрақтар:

1)Физиологияның даму тарихы;

Организм қызметтері туралы өз пікірлерін айтқандар - Гиппократ (медицина атасы), Аристотель (бірінші оқытушы)- Ежелгі Рим, Клавдий Гален - эксперименталдық медицинаның негізін қалады. Физиологияның дамуында анатомиядағы табыстар көп әсер етті. А.Везалийдің «Адам денесінің құрылысы туралы» деген кітабы физиологияда көп жаңалықтарды ашуға себеп болды. XVIIғ.ғылыми физиология дамыды. Вильям Гарвей-үлкен қанағу шеңберін ашты, вивисексияны енгізді. М.Мальпиги артерия мен веналардың капиллярлар арқылы байланысатынын көрсетті. Физиологияның дамуына Рене Декарттың рефлексты ашуы өте маңызды болып табылады. XVIII-XIXғғ. Ломоносов масса мен қуат сақталу заңын ашты. Горянинов, Шванн, және Шлейден-ағзаның жасушалардан тұратынын ашты.1859ж. Дарвин эфолюциялық ілімді дүниеге келтірді. XIX және XXғ.физиология аса гүлденуге жетті. Клод Бернар(фр) - қан тамырлары тонусының реттелуінде көміртектік алмасуда жүйке жүйесінің рөлін зерттеді. Организмнің ішкі ортасы туралы түсінік берді. Германияда Дюбуа-Реймон-электрофизологияның негізін қалады. Шерингтон - жұлын физиологиясын зерттеді. Кеннон-вегетативтік жүйке жүйесін зерттеді. Сегенов, Павлов, Боткин, Бехтерев нервизмді дамытты. XIXғ.рефлекторлық доға бөліктерінің рөлі анықталды, жүйке әрекетінің рефлекторлық теориясия, мидың үлкен шарты -шарлар маңызы ашылды. И.М.Сегенов «орыс физиологиясының атасы». Ол қан газдарды тасымалдайтынын ашты. «Ми рефлексі» деген кітап жазды. Идеяларын ары қарай И.П.Павлов дамытты. Ухтомский-доминанта туралы ілімді жасады. И.П.Павлов XV Халықаралық конгрессте (1935)-дүниежүзілік физиологтар атасы деп аталды. Павлов мына бағыттарды зерттеді:

1. қан айналу;
2. ас қорту;
3. жоғарғы жүйке іс әрекеті.

Ол жоғарғы жүйке іс әрекетінің (жжіә) типтері туралы ілім құрды. Павлов шығармашылығының шыңы үлкен ми қыртысының сигналдық жүйелер туралы ілімі.

Павловқа дейін физиологияда аналитикалық тәсіл басымды болса ол синтетикалық бағытты жасады. Мұсылман елінен шыққан ғалымдар Әбу Насыр Әл Фараби (екінші оқытушы) «дәрігер әрбір ағзаның саулығын анықтау үшін, оның жаратылысының қарай атқаратын қызметін білуге тиіс» - деп жазды. Дәрігерлерге жеті міндет жүктеді. «Адам физиологиясы» оқулығының 13-бетін оқы. Авторы Х.К.Сатбаева,2005ж.). Абу Али ибн Сина(Авицина) «Медицина қағидалары» атты кітап жазған. Қазақстан физиологиясының іргетасын қалаған А.П.Полосухин.Ол КазМи-да физиология кафедрасын 25жыл меңгерді физиология ғылыми – зерттеу институтын ашып 20ж. директоры болды. Ғылыми бағыты лимфология болды. Н.У.Базанова- ғалым-физиолог, тұңғыш биология ғылымының докторы, профессор,академик. Еңбектері ауылшаруашылық және жануарлар физиологиясын аса дамытты. Х.К.Сатпаева -көп жылдар бойы АММИ- да физиология кафедрасының меңгерушісі болды. «Адам физиологиясы» оқулық кітабының авторы.

2) И. М. Сеченов пен И. П. Павловтың физиология ғылымын дамытудағы рөлі

Қазақстанның көрнекті физиолог-ғалымдары;  Физиологияның жедел дамуына орыс ғалымдарының көрнекті еңбектері ықпалын тигізді. Олардың ішінде атақты физиологтар И.М. Сеченов пен И.П. Павлов ерекше орын алды. Ғылым тарихында "Орыс физиологиясы-ның атасы" деп танылған И.М. Сеченов (1829-1905) бірінші болып қандағы еріген газдарды шығарып алып талдау жасады, тірі организм-дегі әртүрлі иондардың қызметін анықтады, орталық жүйке жүйесіндегі қозудың жиын-тықтау қүбылыстарын көрсетті. Сонымен бірге ол ғылымның жаңа бағыты - еңбек фи-зиологиясының негізін салушы. Оның бұлшықеттің жиырылуы, қажуы және белсенді ты-нығу туралы ілімі әлі өз маңызын жойған жоқ. Орыс ғылымының даңқын алғашқы шығар-ған И.М. Сеченов ашқан - орталық жүйке жүйесіндегі тежелу. Өйткені бүл рефлекстік қағиданы жаңа түрғыдан бақылап, орталық жүйке жүйесі туралы ілімді түпкілікті өзгертуге мүмкіндік туғызды. И.М. Сеченов "Ми рефлекстері" (1863) деген данышпандық шығармасында түңғыш рет психикалық ісәрекеттердің физиологиялық зандылықтарын көрсетті. Сөйтіп, ол табиғаттың ең күрделі қүбылы-сы санаға талдау жасады, материалистік психологияның негізін қалады. И.М. Сеченов пен И.П. Павловтың жүйелі еңбектерінің нәтижесін-де, олардың ғылыми мектептері бүкіл әлемге танымал болып, алдыңғы қатардағы физиологиялық ой-өрісінің орталығына айналды. Сөйтіп, физиологияның даму тарихының үшінші, Павловтан кейінгі кезеңі басталды. И.П. Павлов (1849-1936) организм ағзала-рының қызметін нервизм түрғысынан зерттеп, реттелу зандылықтарында жүйке жүйесінің же-текші мәнін көрсетті. Алдыңғы саптағы өзінің әріптестері И.М. Сеченов, СП. Боткин, В.М. Бехтерев, Г.А. Захарьин ілімдеріндегі нервизм бағыты И.П. Павловтың барлық жүмысында көрнекті орьш алды. Оньщ алғашқы еңбектері қанайналымының реттелу тетіктеріне арналды (1874-1889). Ол жүрек қызметін реттейтін үш түрлі жүйке талшықтарыны