Бүйректің жүйелік артериялық қысымды реттеудегі ролі

Сәкен Сейфуллин атындағы қазақ агротехникалық университеті (ҚазАТУ)

      СӨЖ

                                                                                  Орындаған: Туребаева А.

Жоспар

І. Кіріспе

ІІ. Негізгі бөлім 

•  Бүйректің жүйелік артериялық қысымды реттеудегі ролі. Ренин-ангиотензиндік жүйе.
• Бүйректің гемостаз-фибринолиз жүйесін реттеудегі ролі.
• Эритропоэздің бүйрекпен реттелу механизмі.
• Жасанды бүйрек.
• Кальций алмасуының бүйректік эндокриндік бақылауы
• Бүйректің метаболикалық   қызметтері.

      ІІІ. Қорытынды

ІҮ. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

   КІРІСПЕ

Зат алмасу үрдісі пайда болған қалдық заттарды сыртқа шығарумен аяқталады. Күрделі диссимляция үрдістері нәтижесінде зат алмасудың ең соңғы өнімдері қалдық зат пайда болады. Шлак организмде пайдаланылмайды, ал қор болып  жиналып қалса оны уландырады, әсіресе белок алмасу  барысында түзілетін мочевина, несеп қышқылы, креатинин, аммоний тұздары сияқты заттар өте улы келеді. Олар сондай-ақ көмірсу мен май алмасуының ең соңғы  ыдырау өнімі- көмір қышқылы мен су. Барлық зат алмасу үрдісінің нәтижесінде  бөлінген қалдық заттар шығару мүшелері арқылы сыртқа шығарылады.

Адам мен жануарлардың сыртқа шығару мүшелері: бүйрек, тер бездері, өкпе, ас қорыту түтігі.

Белок алмасуы кезінде пайда болатын қалдық заттар, су, тұздар және сырттан келіп түскен әртүрлі организмге жат заттар негізінен бүйрек, аздап тер бездері арқылы , ал су мен көмір қышқылды газ, эфир, хлороформ, алкоголь стяқты кейбір ұшқыш заттар өкпе арқылы сыртқа шығарылады.

Сонымен, бәрімізге белгілі экскрециялық мүше- бүйрек, одан басқа экстрареналдық ағзалар: тер бездері, өкпемен іектер арқылы зат алмасу кезінде пайда болағн ыдырау өнімдері сыртқа шығарылады.

Сыртқа шығару үрдісі тіршілікке өте қажет физиологиялық үрдіс. Онсыз тіршілік жоқ. Мәселен, екі бүйрегін алып тастаса ит уланып бір тәулік ішінде өледі. Сыртқа шығару үрдісі бұзылса көптеген физиологиялық үрдістер бұзылады. Солардың бірі уремия  белок алмасуының соңғы өнімдері жиналып қаңға өтеді де организмді уландырады. Ондай жағдай адамда да байқлады, бүйрек қызметінің бұзылуы салдарынан анурия болып, адам 4-5 тәулікте өледі

Бүйректің жүйелік артериялық қысымды реттеудегі ролі. Ренин-ангиотензиндік жүйе.

Бүйрек қан тамырларының тонусы мен түтік кеңдігін рететйді. Соның нәтижесінде қанның қысымын салыстырмалы бірқалыпта сақтайды.Мәселен бүйрек қызметінің бұзылуы салдарынан кейбір адамдарда ұзақ уақыт қан қысымы  шектен тыс көтеріледі. Соның салдарынан бүйрек гипертониясы пайда болады.  Бүйректің қанмен қамтамасыз етілу деңгейі төмендесе, бүйрек тканінің юкстагломерулярлық  комплексі қан тамырын тарылтатын  арнайы гормондық зат ренин қанға шығарылады. Ол қан плазмасында Аглобулиннен  физиологиялық дәретсіз пептидті бөліп  оны ангиотензин1-ге айналдырады.

Бүйректегі қанның сүзгілеу процесі өте маңызды, себебі өлімнің айтарлықтай бұзылуы мүмкін. Дене бұл өте жақсы түсінеді, сондықтан бұл үдерісте белгілі бір қорғау механизмдері бар.

Бүйрек дененің сыртқы және ішкі жағдайларына өте сезімтал, оның қалыпты жұмыс істеуі үшін қан параметрлерін тар ауқымда сақтау керек. Егер осы көрсеткіштердің мәні норма шегінен асып кетсе, онда организм олардың барлық күштерін оларды реттеуге талпындырады.

Бүйректегі қан қысымы төмендеген кезде оның гормоналды және энергияның өсу механизмдері енгізіледі. Яғни,  артериялық гипертония - бұл бүйректе қанның сүзілуінің қалыпты процессін қалпына келтіруге қызмет етеді.