Өңештің топографиясы

Өңеш.

Өнеш, esophagus, жұтқыншақпен асқазан- ның аралығында, алдынан артына қарай қабысып орналасқан, ұзындығы 25-30см түтіктәрізді мүше. Өңеш топографиялық ор- наласуына қарай: мойындық бөлікке, pars cervicalis, кеуделікбөлікке, pars thoracica, жэне кұрсақтық бөлікке, pars abdominalis, бөлінеді ,

[pic 1] 

   Өңештің топографиясы.

-Өңештің мойындық бөлігі, pars cervicalis, ол VI-мойын омыртқа мен ІІ-кеуде омырт- қалардың аралығында орналасқан ,Өнештің бұл бөлігінің ал- дыңғы беті кеңірдекпен, бүйір қапталы жал пы ұйқы артериямен, a. carotis communis жэне қайырылма көмей нервімен, п. laryngeus recurrens, шектеседі. -Өңештің кеуделік бөлігінің, pars thoracica, топографиялық орналасуы өте күрделі: а) Өңештің жоғарғы 1/3 бөлігінің артқы беті —кеңірдектің сол жағының артқы беті- мен, сол қайырылма көмей нервімен, п. laryngeus recurrens sinister, жэне сол жалпы ұйқы артериямен шектеседі; он беті: көкіре- каралық өкпеқаппен, pleura mediastinalis; арт кы беті омыртқа бағанасымен шектескен. ә) Өңештің ортаңғы бөлігінің алдынғы беті: IV —кеуде омыртқаның тұсында кеңірдектің айырығымен, bifurcatio tracheae, жэне сол ба- сты бронхпен шектеседі;  

артқы беті: кеуде түтігімен, ductus thoracicus\

 сол төменгі беті: қолқаның кеуделік бөлігімен, pars thoracica aorta;  

он беті: он кезбе нервпен, п. vagus,   жэне сыңар венамен, v. azygos, шектескен. 

б) Өңештің төменгі бөлігінің артында жэне он жағында қолқа, aorta; алдында жү- рекқап, pericardium; сол кезбе нерв, п. vagus sinistra; артында жартылай сыңар венамен, у. hemyazygos, шектеседі.

-Өңештің құрсақтық бөлігінің, pars abdominalis алдыңғы және бүйір беттері ішас- тармен  жабылып орналаскан; алдыңғы және оң беті бауырдын сол бөлігімен; сол беті көк- бауырдың жоғарғы ұшымен шектескен.

                                     Өңештің құрылысы:

Өнештің мойындық бөлігі кеңірдекпен жанасуына байланысты, оның өту жолы көлденең саңылаутүрінде, кеуде бөлігінің өту жолы дөңгелек жүлдызтәрізді болып келген. Өңештің қабырғасы ас қорыту жүйесінің тіке- лей жалғасы болғандықтан, қабырғалары- ның қүрылысы: шырышты, шырышасты, бұлшықеттік және сыртқы дәнекер тінді қабаттан түрады. -Шырышты қабығы, tunica mucosa, ол жұтқыншақтың шырышты кабығының тіке- лей жалғасы. Шырышты қабығы қалындау болып келуімен қатар бұлшықеттік қабығы да жаксы дамыған. Шырышты қабығының қуысқа қараған беті көпқабатты эпителий мен қапталған. Шырышты қабық пен шырыш  асты негізінде өңеш бездері, glandulae esophageae, мен даралынып орналаскан көптеген лимфа түйіндері болады.

-Шырышасты негізі, tela submucosa, жақсы дамыған. Шырышасты негізі аралығын да кантамыр өрімдері мен нервтер орналаскан іркілдеген жылжымалы дәнекер тіннен тұрады. Шырышасты негізінің жақсы дамуына байланысты, өнештің ішкі бетінде бой лык қатпарлар түзіледі. Бұл шырышты қат- парлар, өңеш тің көлденең кесіндісінде жұлдыз-тәрізді болып келеді. Шырышасты негізінің әсерінен шырышты қабығы жыл жымалы келіп, тамақтын өңеш аркылы өтуін женілдетеді. -Өңештің бұлшықеттік қабығы, tunica muscularis, сырткы бойлық, stratum longitudinale, және дөңгелек, stratum circulare, қабат- тан тұрады. Құрылысы жағынан өңештің жоғарғы бөлігінің бұлшыкеттік қабығы көлденең-жолақты ерікті еттік қабаттан тұрады, ортаңғы бөлігінде - аралас (көлде- нен — жолақты бірыңғай салалы мускулату- раға алмасады), төменгі бөлігі бірыңғай са лалы бұлшықеттік қабаттан тұрады. Өңештің қанмен қамтамасыз етілуі. Өңештің мойындық бөлігі төменгі қал- қанша артериясының тармағы, (a. thyroidea inferior) өңештік тармақтармен, rr. esophagei, кеуделік бөлігін кеуде колқасының тармағы, (aorta thoracica), өңештік тармақтармен, rr. esophagei, құрсактык бөлігін сол асказан ар- териясының тармағы өңештік тармақтар- мен, rr. esophagei, қандандырылады. Өнештің мойындық бөлігінен веналық қан аттас веналар арқылы - төменгі калқан- ша венасына, кеуделік бөліктен — сыңар және жартылай сыңар веналарға, құрсақтық бөлігінен — сол асқазан венасына ағады. Өңештің мойындық бөлігінен лимфа та- мырлары терен латералді (мойындырық) түйіндерге, кеуде бөлігінен — омыртқаалды, артқы көкірекаралык түйіндерге, құрсақтық бөлігінен — сол асқазан түйіндеріне (кардиа- лық лимфа сақинасы) ашылады. Өңештің кейбір лимфа тамырлары лимфа түйіндері- не соқпастан кеуде түтігіне ашылады. Өңеш оң және сол кезбе нерв (X жұп нерв) тармактары және кеуде қолқа өрімімен нерв- тенеді. Сол нерв тармактарының нәтиже- сінде өңеш кабырғасында өңештік өрім, plexus esophagei, түзіледі.