Қазіргі заман мәдениетіндегі ақпараттың рөлі негізіндегі «білімақпарат»

Қазіргі заман мәдениетіндегі ақпараттың рөлі негізіндегі «білімақпарат»

Бүгінгі таңда ақпараттық технологиялардың сапасы және оларды пайдалану қоғам өмірінің сипатын барған сайын айқындап келе жатқанда, қоғам мен БАҚ арасындағы қарым-қатынас туралы, қоғамнан, билік пен мемлекеттен БАҚ бостандығының дәрежесі туралы мәселе ерекше мәнге ие болады. Тұтас ретінде қабылданған және қоғамның бұқаралық коммуникациясының маңызды құрамдас бөлігі болып табылатын бұқаралық ақпарат құралдары әртүрлі әлеуметтік-саяси рөлдерді атқарады, олардың кейбіреулері - әдеттегі әлеуметтік-саяси жағдайлардың белгілі бір санына байланысты - ерекше әлеуметтік маңыздылыққа ие болады. Бұл ұйымдастырушы, қоғамды біріктіруші, оның ағартушысы рөлдері болуы мүмкін. Бірақ олар іріткі сала алатын немесе ажырататын рөл де атқара алады.

Бұқаралық ақпарат құралдарының қызметі тұтастай алғанда қоғам өміріне, осы қоғамның әр мүшесінің әлеуметтік-психологиялық және моральдық келбетіне өте үлкен әсер етеді, өйткені бұқаралық ақпарат құралдары арқылы келіп түсетін кез-келген жаңа ақпарат стереотипке айналды.

Қазіргі заманғы ақпарат дегеніміз - әр түрлі ақпаратты арнайы техникалық құралдардың көмегімен кез-келген адамға ашық, көпшілікке тарату үшін құрылған мекемелер-бұл құрамдас элементтердің көптігімен сипатталатын салыстырмалы түрде тәуелсіз жүйе. БАҚ-тың айрықша белгілері-жариялылық, яғни пайдаланушылардың шектелмеген тобы; арнайы техникалық аспаптардың, аппаратуралардың болуы; белгілі бір хабарға, хабарламаға немесе мақалаға қызығушылығына байланысты өзгеретін аудиторияның тұрақты емес көлемі.

Сонымен қатар "Бұқаралық ақпарат құралдары" ұғымын "бұқаралық коммуникация құралдары"(СМЖ) ұғымымен теңестіруге болмайды. Бұл мүлдем дұрыс емес, өйткені соңғы тұжырымдама бұқаралық ақпарат құралдарының кең спектрін сипаттайды. СМЖ-ға кино, театр, цирк және т. б., бұқаралық аудиторияға үнемі хабарлаумен ерекшеленетін барлық керемет қойылымдар, сондай-ақ телефон, телеграф, телетайп және т. б. сияқты техникалық бұқаралық коммуникация құралдары кіреді.

Осы байланыс құралдарын қолдану арқылы бұқаралық ақпарат құралдарының үш ішкі жүйесі пайда болды: баспа, радио және теледидар, олардың әрқайсысы көптеген арналардан тұрады-жеке газеттер, журналдар, альманахтар, кітап өнімдері, радио және теледидар бағдарламалары, олар бүкіл әлемде де, шағын аймақтарда да тарала алады.

Қазіргі уақытта бұқаралық ақпарат құралдары мәдениетке үлкен әсер етеді. Бұл әсердің оң және теріс жақтары бар. Мысалы, халықтың қалың жігінің білім деңгейінің артуы БАҚ - тың пайда болуымен, яғни баспа сөз-кітаптардың, содан кейін журналдар мен газеттердің таралымының өсуімен тығыз байланысты. Бірақ, сонымен бірге, бұқаралық ақпарат құралдары арқылы халықтың өнермен және ғылыммен байланыс аясын кеңейту барлық әлеуметтік топтар мен мәдениеттің өзіне әсер етті. Осы салдардың ішінен біз келесі екеуін