Контрольная работа по "Философии"

1-мәтін

         Үлкен мәнге ие философиялық категориялардың бірі уақыт ұғымы болып табылады. Ұлтымыздың бай тілдік қорының арқасында кеңістік пен уақыт жайлы пайымдауларды білеміз. Бұрынғы заманда не күнтізбе, не сағат болмаған сондықтан  табиғат құбылыстарның күнтізбесін, яғни фенологиялық күнтізбені қолданған. Бір күндік уақытты күнделікті тіршілікпен байланыстыра отырып, қай уақыт екендігін жазбай білген. Мысалы, күн ұясынан көтерілген сәт, мал өрмей, мал өргенде, қозы ағытар кез, қозы көгендеген мезет , мал өрістен қайтан уақыт, мал қораланған мезгіл. Осының барлығы таң атқаннан, кеш батқанға дейінгі уақыт аралығын қамтиды. Ата-бабаларымыздың ұтқыр ойлау жүйесінің арқысына бізге осында мол мұра қалдырғандығын әрқашан мақтан ете аламыз.

1. Мәтін мазмұнына лайқыты тақырып

A) Уақыт туралы пайымдар

B) Ұлттық кеңістік әлемі

C) Ұлттық уақыт өлшемі

D) Ұлттық ұғым мен түсінік

2. Мәтіндегі «мал қоралаған мезгілге» сай уақыт

A) Таңғы уақыт

B) Түскі уақыт

C) Кешкі уақыт

D) Түнгі уақыт

2-мәтін

Қайыңның қабығын орманда кем дегенде бір рет болғандардың бәрі кездестірген. Адамдар қайың қабығының беріктігін, оның ыдырау процесіне төзімділігін бұрыннан атап өтті. Төменгі бөренелерді ылғалдан қорғау үшін ол саятшылықтың тәжінің астына қойылды.

Қайыңның қабығынан су өткізбейтін және төзімді аяқ киім жасалды. Қайықтар қайың қабығымен қапталған, сүт пен квас сақтауға арналған осы материалдан тюски жасалған.

Ежелгі Ресейде қағаз ретінде қайың қабығы пайдаланылған. Дәл осы материалдың беріктігінің арқасында ежелгі орыс жазуының үлгілері бүгінгі күнге дейін сақталды. Ғалымдар бұл құжаттарды зерттеу арқылы өткенге көз жүгірте алды.

Қайың қабығынан өру таңғажайып тартымдылыққа ие. Бұл табиғи материалдың сиқырлы күші бар сияқты. Кем дегенде бір рет қайың қабығынан нысан жасауға тырысқан адам бұдан былай көркемдіктің бұл түрінен шыға алмайды.балық аулау.

Қайыңның қабығынан өру шаруа отбасыларында дәстүрлі қолөнер болып саналған. Бүгінде қолөнершілерді, негізінен, ауылдық жерлерден де кездестіруге болады. Қайың қабығынан өнім жасау құпиялары әрқашан ұрпақтан ұрпаққа мұқият берілген.

Қайың қабығы әрқашан ежелгі славяндардың сенімді серігі болған. Ол аяқ киім жасауға материал ретінде қызмет етті, одан сәндік әшекейлер жасалды, тамақ сақталады және оған адамдар жазды.

3. Мәтін мазмұнына лайықты сөйлем

A) Елімізде қайың қабығын қағаз ретінде қолданған.

B) Қайың қабығынан сәндік әшекейлер де жасалады.

C) Қайың қабығы тез ыдырайтын,  осал болып келеді.

D) Қайың қабығы тез су өткізетін қасиетке ие.

4. Мәтін бойынша қайың қабығынан ыдыс жасауының себебі

A)  Тым қалың болғандықтан

B) Өте әдемі болғандықтан

C) Басқа шикізат жоқ болғандықтан

D) Су өткізбейтін болғандықтан

5. Мәтіннің мақсаты

A) Қайың қабығы туралы қызықты деректерді насихаттау мақсатында

B) Қайың қабығының түрлері мен құрамын анықтату мақсатында

C) Қайың қабығының ашылмаған құпиясын көпшілікке жариялау мақсатында

D) Қайың қабығының ерекшелігі мен тұрмыстағы қолданысынан ақпарат беру

3-мәтін

1. Құлан ақын Сыр сүлейлерінің дара тұлғаларының бірі болған. Кезінде өзінің қолымен жазылған 400-500 беттей өлең, толғау-термелері бірден-бірге өтіп, баспа бетін көрмей жоғалып кеткені өкінішті. Ел аузында қалған өлеңдерін, термелерін, айтыстарын қағазға түсіріп, баспа бетінде жарық көруіне халық ақыны Манап Көкенов, ақын, жыршы, термеші Есіркеп Қоңқабаев, танымал жазушы, Мемлекеттік сыйлықтың иегері Тынымбай Нұрмағанбетов, журналист, ақын, жазушы Файзулла Сахиев, жазушы Жолтай Әлмашұлы, фольклортанушы Берік Жүсіпов біраз еңбек сіңірген.