Абайтану

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

“Семей қаласының Шәкәрім атындағы университеті” КЕАҚ

Жаратылыстану-математика факультеті

Физика-математика ғылымдары және Физика оқу

Кафедрасы

ЭССЕ

Орындаған: Қалиханов М. Т.

Тексерген: Смагулова А. Т.

Тобы: ФИ1-101

Абайдың 100 жылдық мерейтойына қарай Жидебай ақынның қыстауы мұражай-үй ретінде жұмыс істей бастады. 1970 жылы ақынның 125 жылдық мерейтойы қарсаңында мұражай қайта жаңғыртылды. Ғимараттың сәулеттік келбеті өзінің бастапқы келбетін сақтап қалды. Мұражайдың бес бөлмесі мен үш залында Абайдың туыстары мен жақындары сыйға тартқан киім-кешек материалдары қойылған. Олардың ішінде араб, парсы, түрік, орыс тілдеріндегі кітаптар, сол жылдардағы фотоқұжаттар, Абайдың үш ішекті домбырасы, тұрмыстық заттар, т.б. Үлкен этнографиялық қызығушылық тудыратын экспонаттар келушіні Абай дәуірімен таныстырады. Сонымен қатар Абайдың жер аударылған достары Михаэлис, Гросс, Долгополов, Лобановскийдің фотосуреттері бар.

Мұражайға дәл кіре берісте келушілерді Абай мүсіні қарсы алады. Ұқыпты, жинақы, кең әлемге таза, ашық, таңданыспен қарайды. Оны 1987 жылы мәскеулік мүсінші Дмитрий Эльбакидзе осылай бейнелеген.

Алғашқы үш зал Абай дәуірін, даладағы әлеуметтік, әлеуметтік, экономикалық жағдайды, екінші жартысындағы қазақ қоғамының әкімшілік-саяси құрылымын көрнекі түрде бейнелейтін «АБАЙ ЖӘНЕ ОНЫҢ ДӘУІРІ» экспозициясына арналған. 19 ғасыр мен 20 ғасырдың басы.

Экономикалық, әлеуметтік және мәдени тұрғыдан алғанда, Ресеймен және басқа елдермен және аймақтармен байланыста маңызды рөл атқарған шаңды, губерниялық Семей қаласы өркениеттің шетінде тұра алмады. Әрине, бұл жағдай Абай дүниетанымының дамуына ықпал етті. Бұл оның Облыстық статистика комитетіндегі және Семейдегі бастауыш білім беру жөніндегі қамқорлық қоғамындағы қызметінде көрініс тапты.

Бұл залдарда Абайдың Семейге жер аударылған достары – Е.П. Майклес, Н.И. Долгополов, С.С. Гросс, П.Д. Лобановский және т.б.Мұнда 1887 жылы Лобановскийдің қарындашпен салған Абай портретін де көруге болады. Кейбір жәдігерлерді (олардың алпыстан астамы болған) Абай тікелей Семей этнографиялық мұражайына өткізген. Сондай-ақ Абай мен оның әкесі Құнанбай деген ірі болыс болысының басқарушылық қызметін куәландыратын құжаттар бар.

Экспозицияның екінші бөлімі ақын шығармашылығына негіз болған дереккөздерге арналған. Бұл – қазақтың дархан даласындай шетсіз-шексіз ауызша халық шығармашылығы, кешегі ақын-жыраулардың шабыттанған өнері, қазақтың бейнелі сөз жүйесінің әлемі. Ақын шығармашылығына орыс классикалық әдебиеті мен Батыс Еуропа, Шығыс халықтары әдебиеті әсер етті. Мұнда Абайдың әлемнің әртүрлі тілдеріндегі шығармалары, Е.Сидоркиннің, И.Исабаевтың және т.б. графика мен кескіндеме жұмыстары берілген.