Халықаралық деңгейдегі теңсіздік көрсеткіштері

Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі

Әл - Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті

[pic 1]

                   Факультеті «Физика-техникалық»

                 Кафедрасы «Плазма және компьтерлік физика»

СӨЖ

Тақырыбы: : "Халықаралық деңгейдегі теңсіздік көрсеткіштері"

                               Орындаған: Нақыпбек Әсел

                                      Тексерген: Авсыдыкова Куралай Адылжановна

Халықаралық деңгейдегі теңсіздік көрсеткіштері

Теңсiздiк мемлекеттер арасында, сондай-ақ мемлекеттердiң ішiнде де кездеседі. Халықаралық денгейдегі теңсiздiктiң ұдайы өсуі - әлемдік деңгейде танылған жайт.

Жаппай тенсiздiк саяси тұрақсыздыққа, салауатты жане бақытты өмір сүру мүмкiндiгiн әділетсіз теңсіздікке әкеп соқтырады. Сондықтан әр мемлекет бай болсын, кедей болсын, халықаралық деңгейдегі тексiздiктi басендетудi колдайды. Олай болса, ең тиiмді де түбегейлі өзгерістер әкелетін жол - даму жолы. Даму - қоғам еңбек өнiмдiлiгiн жетiлдiру және өмiр сүру сапасын жоғарылату процесі.  Ол өмiр сүру ұзақтығына, өмiр сүруге қажетті материалдық игiлiктердiң болуына, білім алу саласының кеңеюiне, тұрғын үй кұрылысының жақсаруына және тұтыну тауарларының сапасының артуына септігін тигiзедi. Бiрақ даму нақты болжамды, бiр бағытты процесс емес. Мәселен, Корея Республикасы сияқты кейбiр елдер басқаларымен салыстырғанда қарқынды дамып келеді. Ресей мен Аргентина секiлдi мемлекеттер уакыт өте келе дамуы төмендеген немесе көп жылдар бойы өзгермеген мемлекеттерге айналды.

Белгілі бір ел ішіндегі теңсіздік адамдардың әлеуметік жағдайларына байланысты бөлуінен болуы мүмкін. Мысалға төмендегі диаграммада АҚШ-ның әлеуметтік тап өкілдерінің пайыздық көрсеткіші берілген.[pic 2]

Дегенмен, кейбір елдердегі әлеуметтік теңсіздігінің төмендеуі және табысы төмен елдер үшін жеңілдіктер сияқты кейбір оңтайлы шешімдердің қабылдануына қарамастан, әртүрлі салалардағы теңсіздік сақталуда. Мысалы, COVID-19 дағдарысы теңсіздікті деңгейін нашарлатуда. Бұл ауру ең осал топтағы адамдардың жағдайына қатты әсер. Пандемияның әсері кедейлік деңгейі төмен елдерге зиянды әсер етуі мүмкін. Егер жаһандық даму ресурстарының қысқаруына әкелсе, бұл мәселе бүкіл әлемге ауырлық тудырады.

Елдердегі ең кедейлердің табыстары өсіп жатқанымен, байлар әлі де одан сайын баюда.

Негізінде табысы төмен адамдардың елдің кеңірек экономикалық өсуіне қатыса алатыны белгілі. Ортақ әл-ауқатқа қарай дамуды ел халқының ең кедей 40 пайызының үй шаруашылығы кірісінің (немесе тұтынуының) өсуі арқылы өлшеуге болады. Салыстырмалы деректері бар 90 елдің 73-інде 2017-2020 жылдар аралығында бұл топтың нақты табысының өсуі байқалды. Сонымен қатар, осы елдердің жартысынан көбінде (49) ең төменгі 40 пайыздық табыс жалпы ұлттық орташа деңгейден жоғары өсті, бұл теңсіздіктің төмен деңгейін көрсетеді. Дегенмен, деректері бар барлық елдерде халықтың ең төменгі 40 пайызы жалпы табыстың 25 пайызынан азын алса, ең бай 10 пайызы жалпы табыстың кемінде 20 пайызын алды.

Ортақ гүлденудегі ілгерілеу Шығыс және Оңтүстік-Шығыс Азияда ең күшті болды, халықтың төменгі тап өкілдерінің  40 пайызыгның табысы орта есеппен 4,9 пайызға өсті. Сахараның оңтүстігіндегі Африка елдеріндегі өсім шектелген, дегенмен салыстыру шектеулі деректерге байланысты қиын (тек 15 ел үшін қол жетімді). Деректерді жинауды жақсарту қажеттілігі қазіргі уақытта ерекше өзекті болып табылады, себебі елдердің дамуының салыстырып, бақылау маңызды.

Халықтың ең кедей 40 пайызының жан басына шаққандағы табысының жылдық өсу қарқыны, 2017–2020 (пайызбен):