Қазақстандағы аштық

Қазақстандағы аштық

Ең бірінші ашаршылық 1921-1922 жыдары болғын.Ол Мұхтар Әуезовтың «Қазақ Республикасы қазақсыз қалады» деген мақаласында көрсетілген. Қазақ ұлты 1723жылдардағы Жоңғар шапқыншылығы кездердегі,Ақтабан шұбырынды мен Екінші дүниежүлізілік соғыс кезіңде дәл мұндай қырғынға ұшыраған жоқ. аштық.

XX ғасыр басы қазақ даласы үшін қуаныштан көрі қасыреті көп ғасыр болды.Патша үкіметінің озбырлы саясаты қазақ халқын өз жерінен айырды.Одан кейінгі Азамат соғысындағы ақтар мен қызылдардың қанды арпалысыннан соң Кеңестік үкіметтің сұрпқия саясатына тап болды.1921-1922 жылдары елдегі болған аштыққа соғыстан кейінгі шаруашылықтың күйреуімен құрғақшылықтың салдарыннан малдың жаппай қырылуы және1919 жылдың қаңтарында енгізілген азық түлік салғырты яғни, ауыл шаруашылық өнімдерін мемлекетке мәжбүрлі түрде тапсыру саясаты тікелей әсер етті. Орталықтан қайран болмай қазақтың ұлт зиялылары аштықпен күресуге бар күшін салды,оны тоқтатуға тырысты.Алайда,1921жылдың қараша айында Ақтөбе қаласында 469ересеу ,320 бала аштықтан көз жұмып,ал өлкедегі мал басының 55% азайған екен. Олар теміржолдың бойында,қаланың ішінде немесе біздің аудандарда босып барлығы бір тілім нан іздеп немесе қарындары ашып елді жағалап кеткен екен.1921жылдың шілде айынан басап аштық Ақтөбе,Орынбор,Орал,Бөкей,Адай губернияларында тез тарай бастайды. Солтүстік,батыс жақта орналасқан Ақтөбе,Орынбор,Ақмола ,Семей халықтарының бәрі онтүстікке қарай жаппай босқын болып кете бастайды. 1921жылы 11-18 маусымда қазақ өлкелік атқару Коминтеті азық-түлік салғыртың енді салықпен ауыстырсада жағдай қиындап береді,яғни,салықты үсті-үстіне салып төлей алмастан,малын тарып алу басталады. Қазақстанның жерінде 1921-1922 жылдары болған ашаршылықтың негізгі себебі:қуаншылық,жаңбырдың жаумауы жердің құрғап кетуі деп көрсетеді.Табиғаттан бұрын ең бірінші халыққа қарсы жүргізілген саясаттың нәтижесінде ашаршылық болды деп толық айтуға негіз бар.Халақтан малды тартып алып кеткеннен кейін шаруаларлы жерінен қуғаннан кейін ,халық арасынан бандиттер,қарақшылар,барымташылар шығабастайды. 1921жылдың тамыз айы мен 1922жылдың қаңтар айы аралығында біздің жерден 10000 адам Түркістанға қоныс аударған екен,1000адам Орынбордың өзінің жеріне көшірілген,3907адам Ақбұлақпен Жұрыннан Түркістан аумағына жіберілген.Тірі қалған адамдарды жинап вагондарға тиеп Түркістан аумағына жіберген.Ол жақта өмір сүруге жағдай болған.1919жылдан бастап Кеңес Одағы жерін жайлаған аштыққа халықаралық ұйымдар көмекке келеді. Америкада Нейорк Таймс деген газетке Максим Горкидің үндеуі яғни, «КСРО халқы зардап шегіп жатр,Ресейдің халқы соғыстан кейін қырылып жатыр» деген үлкен үндеулерін жариялайды.Сол кезде шетелден көмек берушілер Кеңес Одағына қарай ағыла бастайды.Ұйымдардың ішінен АРА деген ұйым көмекке келеді. Ең бірінші олар балаларға, сосын ересектерге азық-түлік таратумен айналысады.Бұл ұйым 1922 жылдың 22желтоқсанынан бастап Ақтөбе губернесінің ашыққан баларды тамақтандырады.Ақпан айында бөлінген 25000құрғақ пайоктың 3000Ақтөбе қаласына,6000 Ақтөбенің аудандарына,7500данаы Ақбұлаққа,6500данасы Темірге,2000данасы Қосестек аудандарына таратылады.30қаңтарда АРАның Орынбор губерниясының 3ауданында Ақтөбеде және Ақтөбе губерниясынын Алталы ауданында 717 асханасы ашылған.1маусымға дейін Ырғыз,Шалқар аудандарында 1101асхана ашылады.Тамақтандырумен қоса тұрмысқа қажетті заттарменде қамтамассыздандырған.Д.Т.Томщка-1922жылы Ақтөбе губерниясы,Троицк болысы.Троицк ауылындағы америкалық АРА ұйымының төреғасы болған.