Қазақстандағы 1921-1922 жж., 1931-1933 жж. аштықтар: құжаттар, статистика, ақпарат

                   ӘЛ-ФАРАБИ атындағы  ҚАЗАҚ  ҰЛТТЫҚ  УНИВЕРСИТЕТІ

                                 Өндірістік электроника және басқару жүйелері

 №1 СӨЖ.

Орындаған:Бозтай  Нариман

Қабылдаған: . Қозғамбаева  Гүлнұр

Тақырып: «Қазақстандағы 1921-1922 жж., 1931-1933 жж. аштықтар: құжаттар, статистика, ақпарат»

Жоспары:
1.Кіріспе.

2.Қазақстандағы  1921-1922  , 1931-1933 жылдардағы  ашаршылық

2,1   1921-1922  жылдардағы  ашаршылық  алғышарттары;

2.2   1921-1922 жылдардағы  ашаршылық  туралы  мәліметтер мен оның  зардаптары;

2.3  1921-1922  жылдардағы ашаршылықпен  күресі және балаларға көмегі;
2.4  1931-1933  жылдардағы  ашаршылықтың  жалпы  сипаты  ;
2.5   Ашаршылық  туралы  жазылған   кітаптар;

3. Қорытынды

Пайдаланылған  әдебиеттер

Кіріспе

1920 жылы 26 тамызда Орынборда Астанасы бар Қырғыз АССР-і және республика тап болған алғашқы сынақ, жалпы – Кеңестер, - аштық пайда болды. Ол 1921-1922 жылдары Поволжье мен КАСССР-де басталды. 1921 жылдың күзіне қарай бүкіл ел бойынша 20 миллионға жуық адам аштыққа ұшырады. Мұның көптеген себептері болды: тек аяқталған азаматтық соғыс, азық-түлік салғырты, егіннің жетіспеушілігі және джут 1920-21 жылдың қысында және ауыл шаруашылығының артта қалуы. 1921 жылдың шілдесінде Кеңес үкіметі шет мемлекеттерден көмек сұрады. Қазақстан Республикасы Президентінің Мұрағатында сақталған құжаттар негізінде жас Қырғыз АССР басшылығы апатты жеңу үшін не істегені туралы айтамын.

1921-1922  жылдардағы  ашаршылық  алғышарттары;

1920 жылы егіннің шығуы, содан кейін бұрын-соңды болмаған мал өлімі, ұзақ қыс, құрғақ жаз болды, егіс алаңы азайды. 1921-1922 жылдардағы ашаршылыққа қарсы материалдарда сол кезеңнің шенеуніктері " орташа егін жиналса да, КАСССР-дегі ішінара ашаршылық сөзсіз болар еді. 1921 жылғы жазғы құрғақшылық пен ұшатын шегірткелер көптеген қиыншылықтар тудырды, аштыққа әкелді. Жақындап келе жатқан ашаршылық апатын ескере отырып, КИРЦИК аштыққа қарсы орталық көмек комиссиясын ұйымдастырды". Бұл комиссияны басқару ісі ҚазССР ОСК төрағасы Сейтқали Меңдешевке жүктелді.

Адамдар үйлерінен шығып, жұмыс пен тамақ іздеп қалалар мен теміржол станцияларына келді, сол жерде аштық пен іш сүзегі эпидемиясы басталды.

" Ақмола облысына қарай бет алды, ескірген ғимараттарда, қоқыстарда тұрды, тамыр, сұлы, Каррион, шөп жеді. Петропавлға босқындар толып кетті. 1922-1923 жылдары жергілікті тұрғындардан алынып, жақсы жағдай іздеп Ресей, Украина немесе Жетісу облысына қарай кете бастады", - деп жазды 1924 жылы.

ОКПОМГОЛ-бұл қысқартылған комиссия деп аталды ("ОК" содан кейін жойылды), ресми, реттелген эвакуацияны ұйымдастыруға тырысты. Газеттерде халыққа тұрақты орындардан шығуға тыйым салу туралы Үндеу жарияланды, өйткені бұл жағдайды нашарлатады және күйреу мен өлімге әкеледі. Тиісті нұсқаулар жіберілген земоргандар арқылы ұйымдасқан эвакуация тәртібі көрсетілді.

1921-1922 жылдардағы  ашаршылық  туралы  мәліметтер мен оның  зардаптары;

Алдымен КирЦИК аштықпен күресуге ақша бөлді, содан кейін орталықтан - Мәскеуден көмек сұрауға тура келді. Алғаш рет ЦКПОМГОЛ негізінен аш босқындарға арналған үйлер ұйымдастырды-алдымен олардың 53-і болды.

Тағы бір мәселе, Үкімет апаттың ауқымын түсінбеді. Ол бір уақытта зардап шеккен провинцияларды тексеруге кірісті және Мәскеуге Орынбор, Орал, Ақтөбе, Бөкей, Қостанай және тәуелсіз Адай уезін аштық деп тану және олардан Мемлекеттік салық алу туралы өтініш жіберді.

Кирстатбасқарма Наркомземмен және Наркомпродпен бірге жағдайды зерттеді. Олардың мәліметтері бойынша, ашаршылық бес провинцияны және ауданы 1 048 100 десятина болатын бір тәуелсіз уезді қамтыды, онда 2 653 340 тұрғын тұрды.

Осы сандар бойынша республика халқының жартысына жуығы аштыққа ұшырады, сол кезде 4 781 263 адам өмір сүрді.

Аштық шыңы 1922 жылдың наурыз-сәуір айларында болды. Мендышев сол жылдың жазында КазЦИК сессиясында 2 миллион 832 мың аштық жариялады. Орал губерниясында тұрғындардың барлығы – 99%, Орынбор губерниясында – 80%, Қостанай губерниясында – 74,5%, Ақмола губерниясында – 40% аштыққа ұшырады.