Лев Гумилевтың этногенездік Пассионарлық теориясы

Құдайберген Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік университеті

Тарих факультеті

[pic 1]

Этнология СРСП

Анахова Зарина 204

СРСП 1

Лев Гумилевтың этногенездік Пассионарлық теориясы

Тарихтағы оқиғаларды этностардың дамуы мен сол ландшафттың және басқа этностардың арасындағы қарым - қатынас ретінде сипаттайды. Негізінен мақала ретінде рецензиялық журналдарда басылып шығарылды, кейін диссертация негізінде көрсетілді, өзінің докторлық степендиясын қорғау мақсатында, бірақ ЖАК - мен қабылданған жоқ.

Лев Гумилевтың гипотезасы этнос ұғымын (дәлірек, этникалық жүйелердің бірнеше түрін) анықтайды және сипаттайды, сонымен қатар Пассионаризм ұғымын енгізеді және типикалық этногенез процессін және этностар арасындағы өзара байланысты сипаттайды.

Этногенездің Пассионарлық теориясы КСРО - да және басқа мемлекеттерде түсініспеушілік пен қолдау таппады.

Гумилев өзінің этногенез теориясының негізі ретінде планетаның биоорганикалық әлемінің құрамдас бөлігі болып табылатындығына және белгілі бір географиялық-климаттық жағдайларда пайда болатындығына байланысты этностың табиғи-биологиялық сипаты туралы тезисті басты постулат ретінде қойды. Гумилев этносты биофизикалық шындық ретінде анықтайды, сондықтан ол этногенездің барлық механизмін нақты табиғи процестерден іздейді. Оның пікірінше, биосфераның құрамдас бөлігі бола отырып, этностар оның заңдарына бағынуы керек, ондағы процестердің құрамдас бөлігі болуы керек. Энергетикалық шығындар бойынша ең үлкен геологиялық процестермен салыстыруға болатын бұл процестер, негізінен, біздің планетамыздың барлық заманауи келбетін жасады. В. И. Вернадский бұл энергияны биосфераның тірі затының Биогеохимиялық энергиясы деп атады. Бұл күннің, ғарыштың және жердің ішкі бөлігіндегі радиоактивті ыдыраудың өзгерген энергиясынан басқа ештеңе емес. Биосфера жай ғана энергия ағындарында шомылады; біздің отандасымыз а. Л. Чижевский дәлелдегендей, ол ғарышқа ашық және ондағы энергетикалық жарылыстарға сезімтал. Бұл, бір қарағанда, популяциялардың жұмбақ жарылыстарының себебі — шегірткелер, леммингтер, кенеттен мұхит суларына асығу үшін үлкен мөлшерде пайда болады. Адам да осындай әсер етеді, оларға реакция этностар деңгейінде байқалады. Егер кейбір шарттар орындалса, энергияның өршуі этногенез процесінің басталуына айналады.

Гумилевтің гипотезасы мыңжылдықта бірнеше рет біздің планетамыздың беті ғарыштық сәулеленудің белгілі бір түріне ұшырайды, бұл пассионарлық итермелейді, яғни организмнің сыртқы әлемнен энергияны қабылдауына жауап беретін адам генінің мутациясы. Бұл итерулердің ерекшелігі олардың қысқа мерзімділігінде. Соңғы 3 мың жыл ішінде тоғыз пассионарлық итермелеу сенімді түрде тіркелді: төртеуі — біздің дәуірімізге дейін және бесеуі — соңғы екі мыңжылдықта.

Пассионарлық құбылыстың мәні мутациялық өзгерістерге дейін адам қоршаған әлемнен қалыпты өмір сүру үшін қанша қажет болса, сонша энергия алады. Гендік мутацияны тудыратын пассионарлық итеру кезінде адам энергияны едәуір көп қабылдай алады. Және оны қабылдай отырып, іс — әрекетке деген құштарлықтың жоғарылауы болады-пас-сионаризм. Бұл артық энергия жаулап алу жорықтарын немесе ғылыми экспедицияларды ұйымдастыруға, жаңа дін немесе ғылыми теория құруға бағытталуы мүмкін. Егер осы белгіге ие адамдардың кейбірі бір мақсатпен біріктірілсе, егер олар қолайлы географиялық жағдайда болса (әр түрлі ландшафт қажет болса), Жаңа этностың эмбрионы пайда болады, 130-160 жылдан кейін жаңа халықтың пайда болуымен аяқталатын этногенездің қарқынды процесі басталады. Жаңа этностың ең маңызды ерекшелігі-кейінгі ұрпақтарға генетикалық емес, сигналдық тұқым қуалаушылық механизмі арқылы, мәдениет арқылы берілетін мінез-құлықтың ерекше стереотиптері, ұрпақтар еліктеу және үйрету арқылы ата-аналардан қажетті мінез-құлық стереотиптерін алған кезде. Дәл осы стереотиптер құмарлықты тудырады.