ЖІӨ құрамды бөліктер

Қорқыт Ата атындағы

Қызылорда университеті

                        РЕФЕРАТ

                       Тақырыбы: ЖІӨ құрамды бөліктер

Тексерген: Темирбекова Эльмира Темирбековна

Орындаған: Талғатқызы Аружан УиА 20-1

БОӨЖ 10. Тақырыбы:

ЖІӨ құрамды бөліктер

1. Тұтыну

2. Инвестициялар

3. Мемлекеттік сатып алу

4. Таза экспорт

                                           КІРІСПЕ

Қазақстанның ЖІӨ немесе жалпы ішкі өнім-ел өндірген барлық тауарлар мен қызметтердің құны деңгейінің макроэкономикалық көрсеткіші. Көрсеткіш бір жылға есептеледі және ұлттық валютада да, американдық долларда да көрсетіледі. Бұл әртүрлі мемлекеттердің экономикалық даму қарқынын салыстыруға мүмкіндік береді.

Сарапшылардың пікірінше, соңғы бірнеше онжылдықта Қазақстан экономикасы тұрақты өсуді және жан басына шаққандағы жалпы ішкі өнімнің сенімді өсуін көрсетті. Мұндай жағдай халықтың әлеуметтік - экономикалық өмір сүру жағдайларының артуына ықпал етті, кедейлік деңгейінің төмендеуіне және нарықтағы белсенділіктің артуына әкелді. Минералдық және энергетикалық ресурстардың ірі ауқымды экспорттық жеткізілімдері қолайлы дамуға ықпал етті. Осының есебінен 2014 жылға дейін, мұнай бағасының құлдырауы болғанға дейін ел экономикасы сыртқы сауданың оң теңгеріміне ие болды.

Қазақстанның табиғи қазбаларға, мұнай мен газға деген Сыртқы қажеттілікке тәуелділігін болашақта оның ғылыми, инновациялық және техникалық әлеуетін қалыптастыру үшін ықтимал қауіп және кедергі ретінде қарастыруға болады. Ел халқының едәуір бөлігі әлі де ауылшаруашылық өндірісінде жұмыс істейді. Экономикалық әртараптандыруға қол жеткізу үшін Ұлттық индустрияны қосымша құны жоғары өнімдерге ауыстыру қажет. Ел Үкіметінің пікірінше, мұндай тәсіл еңбек өнімділігінің өсуіне алып келеді және экономиканың жоспарлы даму кезеңін одан әрі ұзартуға мүмкіндік береді.

Қазақстанның ЖІӨ орташа деңгейі жыл сайын өсіп келеді. Осындай оң үрдіске тиімді ішкі қаржы жүйесінің арқасында қол жеткізілді. 1998 жылы елде ауқымды зейнетақы реформасы жүргізілді. Келесі кезеңде қор нарығы өзгерді. 2014 жылдың ортасына қарай елімізде 38 Ұлттық банк жұмыс істеді. Айта кету керек, барлық маңызды қаржылық операцияларды тиісті мемлекеттік комитеттер мен қызметтер мұқият тексереді. Қазақстандағы экономикалық жүйе биліктің қатаң қадағалауында. Республикадағы ең ауыр қаржылық дағдарыс 2008 жылы болды. Алайда ЖІӨ-нің құлдырауы тек екі есепті тоқсанға созылды.

Бүгінгі таңда республика Үкіметі еңбек нарығына экономикалық өсудің баяулауының теріс әсерін болдырмауға тырысуда. Әйтпесе, бұл шағын бизнестің банкроттығына әкеледі және азаматтардың ең осал санаттарына тікелей әсер етеді. Экономиканы және ЖІӨ деңгейін жасанды тұрақтандыру үшін елде түрлі әлеуметтік бағдарламалар күшіне енеді. Қаржыландыру Ұлттық қордан және мемлекеттік қаражатты ішінара қайта бөлуден жүргізіледі. Өзге реформалардан шетелдік инвесторларды тарту және шағын бизнесті қолдау жөніндегі жаңа шаралар пакетін бөліп алған жөн.

1. Тұтыну. Тұтыну – өндірістік, қоғамдық тұтынудың қорытынды сатысы: өнімді, игіліктерді, тауарларды, көрсетілетін қызметтерді қоғамдық қажеттердің қанағаттандырылуы үшін пайдалану.

Тұтыну ұдайы өндіріс циклінің ақырғы кезеңі болып табылады. Тұтынылатын игіліктердің арналу мақсатына қарай өндірістік тұтыну – өндіріс үдерісінде ресурстарды, яғни өнімді (тауарларды, бұйымдарды) дайындау барысында өндіріс құрал-жабдығын пайдалану. Мұнда өнім: шикізат, отын, энергия, машина, жабдық, т.б. өндіріс үдерісіне қайтадан пайдаланылады. Алайда өндіріс құрал-жабдығын өндіру жалаң мақсат болып табылмайды, ақырғы тұтыну заттарын ұдайы өндіру үшін құрал қызметін атқарады. Өндірістік тұтыну өніміне сұраныс тек тұтыну. тауарларына деген сұраныс көбейгенде ғана артады; бейөндірістік тұтыну – қоғамдық және жеке бастың тұтынуын қамтитын бейөндірістік саладағы тұтыну, яғни халықтың тұрмыстық қажеттерін қанағаттандыру үшін түрлі игіліктер мен көрсетілетін қызметтерді пайдалануы. Жеке бастың тұтынуына тамақ өнімдерін, киім-кешек, аяқ киім, мата, мәдени-тұрмыстық заттар, отын, электр энергиясын, тұрғын үй, т.б. сатып алуға жұмсалатын шығынмен бағаланатын материалдық игіліктерді тұтыну, сондай-ақ ақылы және ақысыз көрсетілетін қызметтерді коммуналдық, тұрмыстық қызметтерді, әлеуметтік қызмет көрсету салаларының қызметтерін тұтыну жатады; қоғамдық тұтыну – бейөндірістік саладағы мекемелер мен ұйымдар (білім беру, ғылым, денсаулық сақтау, басқару, т.б.) тұтынатын материалдық игіліктер мен қызметтерді қамтиды. Тұтыну ұдайы өндіріс үдерісінің ақырғы кезеңі ғана емес, сонымен бірге оны жаңарту үшін жаңа алғышарт та болып табылады. Шаруашылық жүргізуші субъектілердің еңбек уәждемесі, белсенділігі, экон. мінез-құлқы кімнің, нені және қанша тұтынғанына байланысты. Қоғамдық игіліктерді тұтынудың көлемі, сапасы мен деңгейі ел экономикасының жалпы жағдайына және бюджеттің кіріс бөлігінің толығу дәрежесіне қарай айқындалады. Тұтыну өндірістің дамуына зор ықпал жасайды. Ол қоғамдағы әлеуметтік-экономика ілгерілеудің қуатты факторы да, кері кетуінің себебі де болуы мүмкін. Тұтыну адам капиталының қорлануын айқындайды, нарықтық экономиканың серпінін және өзін-өзі реттеуін қамтамасыз ететін тиімді сұранысты қалыптастырады. Қазіргі заманғы тұтыну жалпы эконмикалық өрлеу үрдісіне де, ондағы шаруашылықты жүргізу үлгілері эволюциясының алғы шарттарының пісіп-жетілуіне де, оның қоғамдағы өндіріс пен тұтынудың өзгермелі жағдайына ұдайы бейімделіп отыруына да қуатты жеделдетуші ықпал етеді деген пайымдауға сүйенеді. Бүкіл халықтың тұтынуы көлемінің ұлғаюы отандық өндірістің тұрақты өрлеуіне байланысты.