Токсоплазманіің антигендерімен иммундеу кезеңдеріндегі антидене тнтрін анықтау

[pic 1]

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІП-ҒЫЛЫМ АКАДЕМИЯСЫ ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҮЛТТЫҚ АКАДЕМИЯЛЫҚ

АГРАРЛЫҚ ЗЕРТТЕУЛЕР ОРТАЛЫҒЫ ҚАЗАҚТЫҢ МАЛДӘРІГЕР.ЛЖ ҒЫЛЫМИ-ЗЕРТТЕУ ИНСТИТУТЫ

Колжазба қуқында УДК 576.88/89+576.807.7

ХАЛИЛА АБДІЛАҚ НҮРЛАҚҮЛЬІ

МААДЫҢ ПАРАЗИТ АУРУААРЫН ИММУНОАОГИЯАЫҚ ӘДІСТЕРМЕН АНЫҚТАУДЫҢ БИОАОГИЯАЫҚ НЕГІЗІ

03.00.19 - «ПАРАЗИТОЛ ОГИЯ, ГЕЛЬМИНТОЛ ОГИЯ»

БИОЛОГИЯ ҒЫЛЫМЛАРЫНЫҢ ЛОКТОРЫ ҒЫЛЫМИ Л ӘРЕЖЕСШ АЛ У ҮШІН ЛАЙЫНЛАЛҒАН ЛИССЕРТАЦИЯНЫҢ АВТОРЕФЕРАТЫ

ААМАТЫ, 1997

Жұмыс Қазақ Мемлекеггік Аграрлық ушіверситетініц пара- зитологіія және ҚА.Иассауи атындағы Халыкаралық кдзақ-түрік университетінщ биология кафедраларьшда орындалды.

Ғьтлыми кенесшілері: биология ғылымдарының доісгоры, профессор | М.В.Хиаиі, медицина гылымдарының докторы ЮА.Кузьмин.

Ресми оппонентгері: - бнология гылымдарыньщ докторы Б.Ш.ШАЙКЕНОВ

• биолопія гылымдарьшьщ докторы Ж.М.ИСИМБЕКОВ
• малдәрігерлік гылымдарьшьщ докіоры Ғ.Қ.ҚОЙШИБАЕВ

Жетекші ұйым: Қыргыз малдәрігерлік гылыми-зерттеу ин- ституты

Диссертация кдраша 1997 жылы сагат        да Д 55.40.01.

Қтзақгың малдәрігерлік гылыми-зерттеу институты, 480016, Алма- ты каласы, Райымбек даңгылы, 223 үй, диссертациялық кеңестің мәжілісінде қоргалады.

Дпссертациямен Кдзақгың малдәрігерлік гылыми-зертіеу институтьшьщ кітапханасында танысуга болады.

Автореферат қазан 1997 жылы таратылды.

Диссертациялық кеңестің хатшысы, малдәрігерлік гылымдарының

докторы, профессор        ^ІилХ^' Б Ф КЕРІМЖАНОВА

ХУМЫСТЫҢ ЯАЛІШ СКПАТТАМАСЫ ТАҚЫРЫПТЫҢ ӨЗЕКТІЛІГІ. Қазакстан республикасында мал шаруашы- лығьгн өркендетуге кедергі болып отырған көптеген инвазиялық аурУлар бар. Бұларга карапайымдар тобындагы паразиттер тудыратын токсоплаз- моз, безноитиоз. трипаносомоз, және гельминттерден болатьін кеңінен тараган эхинококкоз, ценуроз аурулары жатады. Паразит ауруларына ' карсы ғылыми зерттеу жұмыстары жүргізіліп жатқанымен, әлі де көпте- ген маңызды мәселелер анықталмай отыр. Бұл басты мәселелерге пара- зит ауруларын жылдам және сапалы анықтау (балау) шаралары жатады.•

Паразит ауруларын анықтау негізінен: эпизоотологиялық. клини- калық, паразитологиялық әдістерген жүргізіледі. Аталған әдіс- тердің өзіндік көптеген кемшіліктері бар. Атап айтқанда паразит ау- руларының клиникалық, белгілерінің анық еместігі. олардың әр каг- дайда әртүрлі болып келуі, көбінесе ауру қоздыргыштарының бірден табылмайтындығы және өзара үқсастықтары бүл әдістерді кеңінен қол- дануға мүмкіншілік бермей отыр.

Осы уақытқа дейін микробиология және вирусология саласында ке- ңікен қолданылып жатқан иммунодиагностикалық әдістер паразитология саласында әлі де аз қолданылады. Бұл жағдайдың көптеген өзіндік се- бептері бар. Біріншіден, паразит антигендері өте күрделі, ондаған компоненттерден тұрады. Сондықтан олардың Ішінен сезімталдыгы жоға- ры антиген компоненттерін бөліп алу қиьшдылыгы. Екіншіден, паразит антигендерінің құрамында туыстық антигендері кептеп кездеседі. Сон- дықтан паразит антигендерінен бөлініп алынған сезімталдығы жогары компоненттер ішінен жекелеп паразиттің өзіне ғана тән компонентті бөліп алу үшін күрделі иммунологиялық әдістер кажет. Үшіншідек,па- разиттердің тіршілік циклі бірнеше сатыдан тұрады. Соған ОаЯланысты ересек паразит бір жануарда, ал оның дернәсілдері баска бір. кейде

екі-үш жануарда өсіп дамиды. Сондықтан олердың әрбір сатысында әр- түрлі антиген топтары болады. Төртіншідең,паразит антигендерін, им- мунологиялық зерттеулерде кеңінен тараган, комплементті байлау ре- акшіясын пайдалаиу қиыншатығында. Оның негізгі себебі паразит анти- гендерінің антикомплементтілігі, ягни комплемент белсенділігін те- *еу қаеиетінің күшті болуы. Сондықтан оның бүл қасиетін кептеген биохимиялық әдістермен кою керек немесе кейінгі кеэде қолданыла бастаган комплементті қажет етпейтін басқа иммунологиялық реакция- лар түрін пайдалану қажет. Бесіншіден, паразит аурулары барысында канда антидене мөлшерінің аз болуы. ягни қан сарысуының титрі өте темен көрсеткіыте кездеседі. Сондықтан паразит ауруларын анықтау үівін сезімталдыгы «огары иммуиологиялық реакциялар пайдалану қажет. Айта берсек, тізіле еретін кемшіліктердің біріне паразитология са- ласындагы жүргізілген кептеген гылыми зерттеу жүмыстарының иммуно- логиямен толық үштастырылмаганы да болып отыр.