Деректер қорының технологиялары

Дәріс 7

Дәріс тақырыбы: Деректер қорының технологиялары(7 - апта:2 сағ)

Дәріс мақсаты: Мағлұматтарды жіберу (өндеу) әр операциясын жіберетін бекетте бақылау белгісін есептеуді үйрену, бақылау кодымен бірге мағлұматтарды жіберу,  деректер қорының негізгі ұғымдарымен таныстыру. ДББЖ дамуының негізгі кезеңдерін, көлікте қазіргі ДББЖ қолдану өзектілігін және олардың жіктелуін қарастыру

Дәріс сұрақтары:

1. Мағұлматтар базасы. Оны жинау, өңдеу
2. Деректер қорының негізгі ұғымдары.
3. ДББЖ дамуы.
4. Заманауи ДҚБЖ функциялары.
5. Тәжірибелік мысал

7.1. Деректер қорының негізгі ұғымдары.

Деректер банкі (ДБн) – бұл деректерді орталықтандырылған жинақтауды және ұжымдық көп мақсатты пайдалануды қамтамасыз етуге арналған арнайы түрде ұйымдастырылған деректер-деректер базасы, бағдарламалық, техникалық, тілдік, ұйымдастыру-әдістемелік құралдар жүйесі.

Деректер базасы (ДБ) – қарастырылып отырған пәндік саладағы объектілердің жай-күйін және олардың қарым-қатынасын көрсететін атаулы деректер жиынтығы.

Деректер қорын басқару жүйесі – ДҚБЖ - көптеген пайдаланушылардың ДҚ құруға, жүргізуге және бірлесіп пайдалануға арналған тілдік және бағдарламалық құралдардың жиынтығы.

 Деректер (деректер қоры тұжырымдамасында) - бұл объектіні, шартты, жағдайды немесе кез келген басқа факторларды сипаттайтын нақты мәндер, параметрлер жиынтығы.

Қосымшалар-пайдаланушылар деректер базасымен жұмыс істейтін бағдарламалар.  

7.2. Заманауи ДББЖ функциялары

Қазіргі заманғы ДҚБЖ жүзеге асыратын келесі функцияларды ерекшелеуге болады:

- деректердің логикалық құрылымын ұйымдастыру және қолдау (деректер базасының сұлбасы);

- сыртқы жадыда деректердің физикалық құрылымын ұйымдастыру және қолдау;

- деректерге қол жеткізуді ұйымдастыру және оларды жедел және сыртқы жадыда өңдеу.

Деректердің логикалық құрылымын ұйымдастыру және қолдау (деректер базасының схемасы) деректерді ұйымдастыру моделінің құралдарымен қамтамасыз етіледі. Деректер моделі деректерді ұйымдастыру, тұтастықты шектеу және деректерді ұйымдастыру объектілерінен рұқсат етілген көптеген операциялар арқылы анықталады. ДББЖ іске асырылатын Деректер моделі ААС пәндік облыстарының ақпараттық-логикалық схемаларының деректер базасында көрсету бойынша ДББЖ функционалдық мүмкіндіктерін анықтайтын негізгі компоненттердің бірі болып табылады.  

ДҚБЖ қолдайтын деректер модельдері ДҚБЖ жіктеу үшін критерий ретінде жиі қолданылады. Сонымен, иерархиялық ДҚБЖ, желілік ДҚБЖ және реляциялық ДҚБЖ ажыратылады.

ДББЖ-ның басқа маңызды функциясы-сыртқы жадыдағы деректердің физикалық құрылымын ұйымдастыру және қолдау. Бұл функция деректер қоры файлдарының ішкі құрылымын, кейде деректер қоры файл пішімі деп аталатын ұйымдастыруды және қолдауды, сондай-ақ деректерге тиімді және ретке келтіру үшін арнайы құрылымдарды (индекстер, беттер) құруды және қолдауды қамтиды. Бұл жағдайда бұл функция МББЖ – ның үшінші функциясымен тығыз байланысты.

Деректерге қол жеткізуді ұйымдастыру және оларды жедел және сыртқы жадыда өңдеу транзакция атауын алған процестерді іске асыру арқылы жүзеге асырылады. Транзакция деректер қорының ағымдағы жағдайына қатысты жеке мағыналық мәні бар операциялардың тізбекті жиынтығын атайды. Мысалы, деректер базасындағы жеке жазбаны жою бойынша транзакция көрсетілген жазбаны қамтитын деректер файлының бетін анықтауды, тиісті бетті оқу мен жедел жады буферіне жіберуді, өзінше ШЕСҚ-ОЗУ буферлеріндегі жазбаны жоюды, байланыс және басқа параметрлер бойынша тұтастықты шектеуді жойғаннан кейін тексеруді және ақырында "итеруді" және тиісті деректер бетінің жаңа күйін деректер қорының файлында тіркеуді қамтиды.