Тест по "Органической химии"

1. «Органикалық химия» анықтамасы - химияның көміртек және оның басқа элементтермен түзілген органикалық қосылыстарын, олардың өзара түрлену заңдылықтарын зерттейтін саласы.
2. Ғалымдардың органикалық химияға қосқан үлесі –
3. Қазіргі кездегі органикалық заттардың саны -  18 миллионнан астам.
4. Көміртек атомының төрт валенттілігі туралы түсінік және оны зерттеген ғалымдардың есімі –
5. Кеңістіктегі алкан молекулаларының әртүрлі пішіндері – Тетраэдр
6. Витализм түсінігі –
7. Бутлеровтың теориясы, қағидалары -1)Органикалық қосылыстардың молекуласын құрайтын атомдар белгілі бір реттілікпен байланысады, бір- бірімен байланысуға бір немесе бірнеше валенттілік жұмсалады.

2) Органикалық заттардың қасиеттері молекуласының құрылысына, яғни атомдардың қосылу реттілігіне және байланыс сипатына тәуелді болады. Сонымен органикалық заттардың қасиетін зерттеу арқылы оның молекула құрылысын анықтап және белгілі формуламен көрсетуге болады.

3) Атомның немесе атомдар топтарының химиялық қасиетіне молекуладағы басқа атомдар мен топтар әсер етеді, әсіресе өзара байланысқан атомдардың әсері үлкен болады.

Химиялық құрылыс теориясы изомерия құбылысын түсіндіруге мүмкіншілік береді.

1. Гомологтар - жалпы формулалары бірдей, химиялық қасиеттері ұқсас,ал құрамдары СН2 тобына өзгеріп отыратын заттар
2. Гомологиялық айырмашылық - Гомологиялық айырмашылық метилен тобы болып табылады, оған 2 көрші гомологтар ерекшеленеді
3. Радикалдар түсінігі, анықтамасы - жұптаспаған электроны бар бөлшектер
4. Алкандар, алкендер, алкиндер, алкадиендер – гомологиялық қатар – ан ен ин
5. Құрамы әртүрлі қосылыстар үшін қанша изомерлі радикалдардар болады - Кеңістік изомерия 2. Сольваттық (гидраттық) изомерия 3. Иондық изомерия 4. Координациялық изомерия 5. Оптикалық изомерия
6. Изомерлер - құрамы және молекулалық массасы бойынша бірдей, бірақ құрылысы немесе кеңістікте атомдарының орналасуна орай қасиеттері бойынша айырмашылығы болатын химиялық қосылыс.
7. Гомолитикалық және гетеролитикалық байланыстың үзілуі - гомолитикалық бөліну әр бөлікке бір байланыс электронын береді, ал гетеролитикалық бөліну бір фрагментке екі байланыс электронын береді, ал басқа электронды бөлшекке байланыс электрондары жоқ.
8. Рационалды және халықаралық номенклатура бойынша қосылыстарды атаңыз –
9. Жүйелі номенклатура бойынша алкендер, алкиндер және диендер туындыларының атаңыз –
10. Ароматты көмірсутектер үшін изомерияның қандай түрі тән - құрылымдық изомерия, көміртек қаңқасы , Орынбасарлар жағдайының изомериясы
11. Қос байланыс изомерлерінің айырмашылығы неде –
12. Алкандардың молекулаларына қандай геометриялық конфигурация тән - 6 C 1s 2 2s 2 2p 2
13. Метанның крекингі   -  В результатае крекинга метана, в зависимости от условий проходит реакциии 2СH4 = C2H2 + 3H2  CH4 = C + 2H2

1. Кучеровтың реакциясы - карбонилді қосылыстар түзе отырып, ацетилен қосылыстарын гидратациялаудан тұратын химиялық реакция. Ацетиленді гидратациялау кезінде ацетальдегид, ауыстырылған ацетилендер жағдайында — негізінен кетондар түзіледі:  [pic 1][pic 2]
2. Вюрц реакциясы - [pic 3]
3. Бренстед бойынша қышқылдық дегеніміз - Қышқыл - бұл протонды беретін зат, яғни донор қызметін атқарады
4.  Бренстедтің пікірінше, негіздік – бұл негіз - протондар акцепторы қызметін атқарады
5. Льюис бойынша қышқылдық дегеніміз - электрон жұбын қосып алып ковалентті байланыс құра алатын заттар
6. Льюистің бойынша, негіздік дегеніміз... бос электрон жұбын өз орбитасынан басқа элементке (затқа) ковалентті байланыс түзу үшін бере алатын заттар
7. Бір заттың екінші затпен әрекеттесуі, қандай өнімдер түзіледі, мысалы, көмірсутектер галогендермен, реакцияның механизмі (радикал-иондық немесе қосылу−орынбасу, т.б.), реакция жағдайлары.
8. Алкадиендер қос байланыстардың орналасуына қарай жинақталған, оқшауланған және т.б.  -  кумулденген СН2=С=СН2 ортадағы көміртек атомы sp- гибридтенген күйінде болады
9. Көмірсутектердің қанықпаған қосылыстарға қосылуы – механизмі, шарттары және т.б. –
10. Ацетилен мен толуолдың химиялық қасиеттері, қасиеттерінің айырмашылығы -1.Гидрлену реакцясы дегеніміз не.Мысал келтір:С2Н2 + Н2 → С2Н4 С2Н4 + Н2 → С2Н6
    2. Жану реакциясы: 2С2Н2 + 5О2 → 4СО2 + 2Н2О
    3. Полимерлену реакциясы: 3С2Н2 → С6Н6 (тримерлену реакциясы)
    4. Орынбасу реакциясы: С2Н2 + Ag2O → AgC ≡ CAg + H2O
    5.Галогенсутектердің қосып алуы. Мысал келтір: С2Н2 + НСl → H2C = CHCl
    Толуолға хош иісті сақинадағы электрофильді алмастыру реакциясы және радикалды механизмге сәйкес метил тобындағы алмастыру тән және қосылу реакциясына қатысады
11. Алкендердің цис- және транс-изомериясы - Қаныққан көмірсутектердің молекулаларында көміртек атомдары σσ-байланыс айналасында еркін айнала алады. Ал алкендерде көміртек атомдары өзара қос (σ- және π-) байланыс арқылы жалғасқан жағдайда π-байланыс үзілмейінше еркін айналу мүмкін емес. Қос байланыспен жалғаскан көміртек атомдары осы байланыс осі арқылы еркін айнала алмайды. Сондықтан бутен-2-нің орынбасарлары — метил топтары кеңістікте екі түрлі жағдайда орналаса алады. Бірдей орынбасушы топтары қос байланыстың бір жағында орналасқаны цис-изомер деп, ал екі жағында орналасқаны транс-изомер деп аталады (лат. cis— біржақта, trans — басқа жақта)
12. Алкандардың галогендеу реакциясының механизмі - тізбекті радикалдық реакция
    Жарық немесе жоғары температура қатысында жүреді. Радикалды орынбасу механизмі (Sr)
13. Бензол мен гексанның химиялық қасиеттері. Ұқсастығы пен айырмашылығы.
    Бензол галогендеу және нитрлеу, гидрлеу
    Гексан тотығу , ыдырау,  орынбасу , галогендеу, нитрлеу, крекинг, дегидрлеу.
    Ұқсастығы: галогендеу және нитрлеу
    Айырмашылығы: тотығу, ыдырау, крекинг,дегидрлеу.
14. Галогеналкандардан спирт алуға арналған реагент, реакциясының механизмі
    Галогеналкандардың сілтілердің Сулы ерітіндісімен әрекеттесуі кезінде спирттер пайда болады. Галогеналкандағы галоген атомы гидроксотобымен орын аусады.
15. Алкандардың алкендердің алкиндердің алкадиендерінің алынуы
    Алкандарды лабораторияда қанықпаған көмірсутектерді Ni, Pt, Pd өршіткілері қатысында гидрлеп алады:H2C = CH2 + H2 → H3C – CH3
    Вюрц реакциясы бойынша, алкандардың галогентуындыларына металл натриймен әсер етіп алады:2СН3СІ + 2Na → С2Н6 + 2NaCI
    Метанды лабораторияда натрий ацетаты (сірке қышқылының тұзы) мен натрий гидроксидін балқытып алады:CH3COONa + NaOH → CH4 + Na2CO3
    Алкен:
    Алкандарды крекингілеу. Өнеркәсіпте алкандарды 700°С-қа дейін қыздырғанда, алкендер түзіледі:С8Н18 → С4Н10 + С4Н8
    Алкандарды дегидрлеу. Өнеркәсіпте алкендерді жоғары температурада сутек бөле отырып, сәйкес алкандарды айырып алады. Мысалы, этаннан этилен алуды қарастырайық:H3C — СН3 → CH2 = CH2 + H2
    Спирттерді дегидраттау. Өршіткі ретінде концентрлі күкірт қышқылы, фосфор қышқылы, алюминий оксиді сияқты су сорғыш заттар қолданылады.
    Галогеналкандарды дегидрогалогендеу. Галогеналкандарға сілтілердің спирттегі ерітінділерімен әсер еткенде алкен түзіліп, галогенсутектер бөлінеді.
    Алкин:Метан пиролизі:2СН4 → С2Н2 + ЗН2
    Алкиндерді сәйкес алкандарды дегидрлеп алуға болады. Мысалы, этанды 1200°С-қа дейін қыздырғанда, ацетилен мен сутекке айырылады:С2Н6 → С2Н2 + 2Н2
    Лабораторияда және күнделікті тұрмыста ацетиленді кальций карбидін сумен әрекеттестіріп алады. Ал кальций карбидін электрпеште сөндірілмеген әк пен коксті жоғары температурада (2000°С) әрекеттестіру арқылы алады:СаО + ЗС → СаС2 + CO
    СаС2 + 2Н2О → Са(ОН)2 + С2Н2
    Алкадиендер: Өнеркәсіпте бутадиен-1,3 пен 2-метилбутадиен-1,3-ті Сr2O3 катализаторы қатысында 600 — 650°С температурада cәйкес алкандарды дегидрлеп алады:H3C – CH2 – CH2 – CH3 → H2OCH – CH=CH2 + 2Н2
    Алғаш рет С. В. Лебедевтің тәсілімен 1932 жылы бутадиен катализатор ретінде алюминий оксиді мен мырыш оксидтерінің қатысында этил спиртін дегидратациялап және дегидрогендеп алынды.2С2Н5ОН → Н2С = СН — СН = СН2 + 2Н2О + Н2
16. Алкандар, алкендер, алкиндер, алкадиендер химиялық қасиеттері
    Алкандар орынбасу, айырылу изомерлену және тотығу реакцияларына түседі. Алкандардың басқа көмірсутектермен салыстырғандағы бір ерекшелігі — олардың құрамындағы көміртек атомдарының валенттіктері толығымен сутек атомдарымен қаныққан. Сондықтан алкандар қосылу реакцияларына түспейді.
    Алкендер көбінесе қосылу реакциясына бейім болып келеді және олар тотығу және полимерлену реакциларына оңай түседі
    алкиндер қосылу,орынбасу,полимерлену,карбонилік ұосылыстармен конденсациялану және тотығу реакциялары тән
    Алкадиендер қышқылдық ортада аллендер гидратацияланады,димерленеді немесе 1-2 циклоқосылу реакциясына түседі,катализатордың қатысуымен олефиндерге дейін гидрленеді,негіздік ортада тқрақсыз болады және олар изомерленеді.
17. Толуолды бензолдан қандай реакция арқылы ажыратуға болады: калий перманганатының ерітіндісімен тотығады
18. Бензолға да, ацетиленге де қандай реакция тән: 2C6H6 + 15O2 -> 12CO2 + 6H2O
    2C2H2 + 5O2 -> 4CO2 + 2H2O
19. Ароматты алкилдеу реакциясының шарттары және механизмі
20. Бром суын түссіздендіреді : бутен-2
21. Мұнайдың құрамындағы көмірсутектердің жоғары температура мен қысымда ыдырауы: Пиролиз
22. Мұнайды алғашқы өңдеу процесі – фракция
23. σ-,π, π,π-Қосарлану [pic 4]
24. Табиғи газ туралы мәлімдемелер - Жер қойнауларында органикалық заттардың анаэробты бөлінуі кезінде пайда болған газдар қоспасы.Табиғи газ пайдалы қазбалар қатарына жатады. Табиғи газ қабаттарда (жер қойнауларында) орналасқанда газтәрізді күйде - жекелеген шоғырлар (газ кендері) түрінде немесе мұнай-газ кенорындарының беткі бөлігіндегі арнайы газды қабат (шапка) ретінде немесе мұнайда, кей жағдайда суда ерітілген күйде де болады. Қалыпты жағдайда (101,325 кПа және 15 °C) табиғи газ тек газтәрізді күйде болады. Сондай-ақ табиғи газ табиғи газ гидраттары түрінде кристалл күйінде де кездесе береді. Таза табиғи газдың иісі мен түсі болмайды.
25. Табиғи газдың құрамдас бөліктері және оның ең жақын гомологтары - Оның 8096%-і метаннан, ал қалған бөлігі метанның жақын гомологтары-этан, пропан, бутаннан құралған.
26. Ароматты қосылыстардың галогендермен әрекеттесу жағдайлары және реакция механизмі реакцияның қай түріне жататындығы – электрофильді қосылу,орынбасу
    Арендер косылуга әрең түседі катализатор температура, hv саулелер керек. Орынбасу онай жүреді
27. Элиминирлену; жүру жағдайлары және механизмі
    Элиминирлену реакциялары нуклеофильді орынбасу реакцияларымен бәсекелес бола алады.Мысалы, бутанол-2(катализатор Н2SO4) Жағдайлары : t-сы 140® жоғары болса алкендер түзіледі  ал төмен болса жәй эфирлер түзіледі
    Е1 элиминирлену реакциясы үшіншілік галогеналкандарда оңай жүреді(субстраттың концентрациясына тәуелді)
    Е2 элиминирлену реакциясына біріншілік галогеналкандар оңай түседі.Егер нуклеофиль күшті болса онда шабуылдау көміртегінің қышқылдық орталығы арқылы жүреді.Сондықтан реакцияның жылдамдығы нуклеофильдің концентрациясына және субстраттың концентрациясына тәуелді.
28. Бензолдың физикалық қасиеттері:  ензолдың гомлогтық қатарының төменгі өкілдері, негізінен сұйықтық болады.Оның молекулалық массасы өскен сайын қайнау температурасы да, артады,  орта-изомерлер, әдетте, пара-изомерлерге қарағанда жоғары температурада қайнайды.Бензолдың қайнау температурасы (80,10С) гексанның қайнау температурасынан (68,80С) жоғары.Симметриялы құрылысты изомерлердің балқу температурасы жоғарырақ болып келеді. Екі орынбасарлары изомерлердің ішінде-пара-изомер ең жоғары температурада балқиды.Май қатары мен алициклді қатар көмірсутектерден тығыздығы және жарық сындыру көрсеткіштері анағұрлым жоғары.Бензол қатарындағы ароматты көмірсутектер судан жеңіл, суда ерімейді, ал көптеген органикалық еріткіштерде жақсы ериді.Олардың буымен ұзақ уақыт тыныс алғанда адам уланады.
29. CO + H2 алу процесі : CO + 3H2 = CH4+H2O жоғары қысым кезінде, ni-катализатордың қатысуымен, жоғары температурада
30. Молекулярлық массасы төмен көмірсутектердің түзілуіне әкелетін мұнай өнімдерін жоғары температурада өңдеу – термиялық крекинг
31. Алкандардағы екінші реттік көміртектердің саны.
32. Орынбасарлардың формуладағы орны Орта, пара ориентанттар немесе І-текті орынбасарлар – бензол сақинасына электронын беріп, бензол ядросының электрон тығыздығын жоғарлату арқылы, оның электрофильді орын басу реакцияларында активтілігі арттыратын электрон донорлы атом топтары (тек галоген атомдарын жатқызбайды).Мета-ориентанттар немесе ІІ-текті орынбасарлар деп ядродан электрондарды өзіне тартып, бензол ядросының электрон тығыздығын азайту арқылы, электрофильді орын басу реакцияларында оның активтілігін төмендететін электронакцепторлы топтар. Оған жататындар: -NR3 > -NO2 > -CN > -SO3H > -CCl3 > -CHO > -CRO > -COOH > -COOR> > -CONH2.
33. Қандай реакция ацетиленге тән, ал толуолға тән емес-қосылу
    ТӘН- калий перманганатының тотығуы, реакция галогенирования, сигма және пи байланыстарының болуы
34. Бензолды қосылу реакциясы қандай реакция түріне және қандай жағдайда жүреді - Бензолға қосылу реакциясы хош иісті жүйенің бұзылуына әкеледі және тек қатаң жағдайларда жүреді: — гидрогенизация (реакция қызған кезде жүреді, катализатор – Pt). - хлордың қосылуы (қатты өнім-гексахлорциклогексан (гексахлоран) – C6H6Cl6 түзе отырып, УК – сәулеленудің әсерінен өтеді).
    Бензолға қосылу реакциялары негізінен тән емес.KMno4 жане Br мен әрекеттеспейді
    Галогендеу реакциясы-alcl3катысында журеды
    Нитрлеу реакциясы -конц H2so4 пен hno3 катысында журеды
    Фридель Крафтс бойынша алкилдеу -alcl3 катысында
    Сульфирлеу-олеумды косу аркылы журеды .
    Бензолды гидрлеу-катализатор Ni,pt,pd
    Бензолды Радикалды хлорлау жарық қатысында журеды .
    Косылу реакцися ароматты системанын бұзылуымен жүреді.
35. Қандай себептер мен орынбасушылардың әсерінен ароматты ядроның электрон тығыздығының артуы : Заместители 1 рода являются группировками электронодонорными (за исключением галогенов), т.к. все они имеют у атома, связанного с ядром, избыток электронной плотности, который могут отдать ядру. Это приводит к повышению электронной плотности в орто- и пара-положениях по отношению к заместителю.
36. Орынбасарлар бензол ядросына қатысты электрон беру қасиеттерін көрсетеді
37. Қосылыстарда қандай функционалды топтар оң мезомерлік эффект көрсетеді : -NH2, -OH
38. Изомерлену реакциясына түспейді:метан, этан, пропан
39. Көмірсутектердің табиғи көздері:табиғи газдар,жанармай табиғи газдары,мұнай,шымтезек,таскөмір,мұнайға серік газдар
40. SE реакциясындағы электрофильді бөлшекті метаорынға бағыттайтын топтар:
    c--o, -cooh, -coor, CN, no2, so3h,
41. Қосылыстарда теріс мезомерлі эффект көрсететін функционалды топтар : СО, NO 2, SO 3
42. Алкендерде басым болатын реакция механизмін көрсетіңіз : Для алкенов наиболее характерны реакции электрофильного присоединения и реакции радикального присоединения. Реакции нуклеофильного присоединения обычно требуют наличие сильного нуклеофила и для алкенов не типичны. Алкены легко вступают в реакции окисления, присоединения а также способны к алильному радикальному замещению.
    гидрогалогендеу нсl катысында,гидратация н2о,галогендеу,полимерлеу катализатор катысында,гидрлеу,тотыксыздану-kmno4катысында журеды,измеризация тән
43. Бензолдың алкилдену реакциясының шарттары және реакция механизмі: Алкилдеу реакциясы. Бензол сақинасына алкил тобын енгізу үшін бензолды галогеналкандармен әрекеттестіреді.Этилбензол Реакция тек катализатор қатысында жүреді. Катализатор ретінде алюминий хлориді немесе темір(III) бромиді қолданылады. Бұл катализатордың тиімділігін бірінші рет Фридель мен Дж. Крафтс ашқандықтан, мұндай реакцияларды Фридель- Крафтс реакциялары деп атайды:[pic 5] Механизм SeAr                         Електрофилді орынбасу
44. Қанықпаған көмірсутектер қалай алынады:
    Получение алкенов: 1. Дегидрирование алканов 2. Крекинг алканов 3. Дегидрогалогенирование галогеналканов 4. Дегидратация спиртов 5. Дегалогенирование дигалогеналканов 6. Гидрирование алкинов  7. Гидрирование алкадиенов  
    Алкиндер табиғатта кездеспейді, сондықтан олар тек синтетикалық жолмен алынады: екі сутегі галогенидінің молекулаларын дигалогеналкандардан қыздыру кезінде сілтінің алкогольдік ерітіндісінің әсерінен бөлу; алкандар мен алкендерді дегидратациялау.
    Ацетилен өнеркәсіпте метан пиролизімен алынады; ацетилен алудың карбидті әдісі де бар, ол қазіргі уақытта тек зертханада қолданылады.
45. Үшіншілік алкил радикалдары
46. Мұнайдың ең жеңіл фракциясы - онда ілеспе мұнай газдарынан және газ конденсатынан алынған мұнай эфирі. Ол алғашқылардың бірі болып ерекшеленеді.
47. Ароматты көмірсутектердің алкилдену реакциясының шарттары - Этилбензол Реакция тек катализатор қатысында жүреді. Катализатор ретінде алюминий хлориді немесе темір(III) бромиді қолданылады
48. Зайцев пен Гоффман реакциялары -Зайцев бойынша дегидратация және дегидрогалогендеу реакцияларында сутегі атомдарының ыдырауы сутегі аз көміртегілерде жүреді.Стереохимиялық жағынан жабық көміртегінің сутегісі ыдырай алмайды.
    Гоффман ережесі бойынша протон сутегі көп бетта-көміртегі атомынан ыдырайды,нәтижесінде бос байланысы 1-ші көміртегі атомында бар алкен түзіледі.Зайцевтен айырмашылығы:негіз ретінде басқа қосылады,негізгі өнім бутен-1.Көбінесе 4-шілік аммонийнегіздерінің термолиз реакцияларында түзілетін алкендерді алу үшін қолданылады.
49. E1 және E2 реакция механизмдері. Е1 элиминирлену реакциясы үшіншілік галогеналкандарда оңай жүреді(субстраттың концентрациясына тәуелді)
    Е2 элиминирлену реакциясына біріншілік галогеналкандар оңай түседі.Егер нуклеофиль күшті болса онда шабуылдау көміртегінің қышқылдық орталығы арқылы жүреді.Сондықтан реакцияның жылдамдығы нуклеофильдің концентрациясына және субстраттың концентрациясына тәуелді.
50. Тропилий катионына (циклогептатриенил катионына) қатысты мәлімдемелер - [C7 H7] + Тропилия катионының тұздары тіпті орташа күшті нуклеофилдермен де тұрақты болуы мүмкін, мысалы, тропилия тетрафторбораты және тропилия бромиді. Оның бромидті және хлоридті тұздарын сәйкесінше циклогептатриеннен және бесхлорлы бромнан немесе фосфордан алуға болады
51. Ароматты қосылыстар мен олардың туындыларының бромдау реакциясының өнімі және механизмі.
52. Қосылыстардағы индуктивті эффект және мезомерлік әсерлер
    индуктивті эффект - σ байланыстардың поляризациясының нәтижесі, ал мезомерлі әсер - бұл химиялық қосылыстағы алмастырғыштардың немесе функционалды топтардың нәтижесі.
53. Электрофильді және нуклеофильді реагенттер-
    Электрофилді реагенттер (электрофилдер) реакцияға түсетін серіктестің электрон жұбы аркылы жана ковалентті байланыс түзетін бөлшектер. Электрон жұбының акцерторы болатын бөлшектері
    Нуклеофил бөлшектердің ең негізгі белгісін таңдап алындар. электрон жұбының доноры болып келетін субстрат құрамындағы оң зарядталған атоммен (эдетте, көміртегі атомы) байланысатын бөлшек. Нуклеофил ретінде теріс зарядталған иондар (OH-, RO-, CN- т.б.), бейтарап молекулалар (Н2О, RoH, NH3, ROR) бола алады.
    Электрофильді реактивтер (E, E+) – серіктес электрондарының жұбы есебінен жаңа коваленттік байланыс түзетін бөлшектер. - оң зарядталған иондар.Нуклеофильді реактивтер (:Nu, Nu-) – бұл электронды жұп беру арқылы серіктесімен жаңа коваленттік байланыс түзетін бөлшектер.
54. Бензолдың қасиеттері, құрылысы, электрофильді орынбасу реакциялары.
    Бензол-ароматты қосылыс.Сақинада электрон тығыздығы жоғарылайды,сондықтан электрофильді алмастыру реакциялары тән.Мысалы,нитроқоспамен реакциялар(HNO3,H2so4) хлор,алкилдеу,сульфаттау.Тотығу және қосылу реакциялары тән,бірақаз дәрежеде.Қатаң шарттар қажет.
55. Крекинг, риформинг, фракциялық айдау, кокстеу.  
    Крекинг-бұл қыздыру кезінде және катализаторлардың қатысуымен ірі молекулалардың көміртегі қаңқасының бөліну реакциясы.
    Риформинг-бұл жоғары сапалы бензиндер мен хош иісті көмірсутектерді алу мақсатында бензинді және лигроинді мұнай фракцияларын қайта өңдеудің өнеркәсіптік процесі.
    Фракциялық айдау- екі шексіз еритін сұйық заттарды бөлу процесі, олардың қайнау температурасындағы айырмашылықтарға байланысты бу фазасы қайнау компонентімен байытылатындығына негізделген.
    Кокстеу - сұйық немесе қатты отынды ауаға қол жеткізбей қыздыру арқылы өңдеу процесі.
56. Реагент ретінде бром суы. Бром суы-бұл бірқатар химиялық тәжірибелерде реагент ретінде қолданылатын бромның сұйылтылған ерітіндісі. Мұны химиялық зертханада сұйық бром буларын тікелей сумен араластыру арқылы жасауға болады, бірақ ол сорғыш шкафты және ауыр қорғаныс киімін қолдануды қажет етеді және химия сабақтарын бастауға жарамайды.