Мақта дақыладарын өсіру технологиясы және зиянкестерімен ауруларына кешенді қорғау жүйелерін пайдалану

ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ ЗЕРТТЕУ УНИВЕРСИТЕТІ

КОММЕРЦИЯЛЫҚ ЕМЕС АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМ

“Агробиология ” факультеті

“ Өcімдік қорғау және карантин ” кафедрасы

“Өcімдік қорғау және карантин” мамандығы

Семестрлік жұмыс

Тақырыбы: Мақта дақыладарын өсіру технологиясы және зиянкестерімен ауруларына кешенді қорғау жүйелерін пайдалану.

Дайындаған: Ердіғалиева.Б.Ж

ЗР- 415 поли

Тексерген: Есиркепов У.

2022 жыл.Алматы.

       I. Кіріспе

       II. Негізгі бөлім

          2.1. мақта дақылдарын өсіру технологиясы.

          2.2. мақта дақылдарының зиянкестері.

          2.3. мақта дақылдарының аурулары.

                                                     Кіріспе

Мақта — аса бағалы өсімдік. Одан тамаша талшық алынады. Жабайы мақтаның талшығын адамдар өте ерте уақытта — сонау адамзат мәдениетінің алғашқы кезеңінде-ақ жинай бастағанды. Сөйтіп, мақта ежелгі заманнан мәдени өсімдікке айналды. Оны ең әуелі Үндістанда, одан соң Қытай мен Египетте өсіре  астады. Үнділер басқалардан бұрын мақтадан жеңіл де жұқа, торғын маталар, муслин және әдемі шыттар тоқуды үйренді. Қазір мақта Үндістанда, Америка Құрама Штаттарында, Қытайда, Бразилияда және басқа да елдерде егіледі. Біздің елімізде Орта Азия республикаларында, Оңтүстік Қазақстанда, сондай-ақ Закавказьеде өсіріледі. Мақта жылылықты, күн көзін, құнарлы топырақты және ылғалды қатты ұнататын өсімдік. Ол әдетте суармалы жерде өсіріледі. Өзінің биіктігі бір немесе бір жарым метр шамасында болады. Гүлдері ірі, ұрығы — қауашақты. Пісіп жетілген кезде қауашағы ашылып, үлпілдек ақ мақта көрінеді. Егер қауашақтан сол бір үлпілдек массаны жұлып алып қарасақ, одан біз мақтаның тұқымын көреміз. Енді осы тұқымның біреуін алайық. Оны жалпы массадан ажыратып алу оңай емес. Оның сырты ұйысқан талшық болып келеді. Мақтаның екі түрі белгілі: Бірінші түрі – орташа Екінші түрі – жіңішке талшықты кәдімгі талшықты перу немесе немесе мексикалық сегнет мақтасы. Оның мақта. Оның көсегі ірі, көсегі ұсақ конус тәрізді, жұмыр, жоғарғы жағы ұзынша келеді, үшкір, қауашағында 5- қауашағы 3-4 ұялы, онда 10 тұқымы бар. 5-8 жалаңаш тұқымы Талшығының сапасы бар . талшығының жоғары, ұзындығы 30- сапасы жоғары, 35 мм, ал жіңішкелігі ұзындығы 38-40 мм, 17-20 мкм. жіңішкелігі 12-18 мкм .Қазақстанда негізінен мақтаның орта талшықты сорттары өсіріледі. Оңтүстік Қазақстанда мақтаның Киргизский-3, C-4727, C-6524 және Ф-108 сорттары аудандастырылып себіледі. Мақта жылу сүйгіш өсімдік. Оның тұқымы топырақ +10- 120 C жылынғанда өне бастайды. Бірақ бұл температура оның көктеп шығуы үшін жеткіліксіз. Мақтаның өсу бойы кезеңінде дамуына қолайлы температура - +25-300 С . Ауаның температурасы +250C тан кем емес немесе 36-370 C –тан артық болса, өсімдік дамуы баяулайды, ал температура 00 C –тан төмен түссе, мақта үшін өте қауіпті. Өсу жағдайына, түріне, сортына байланысты мақтаның толық пісіп жетілуі үшін +2800-36000С активті температура қажет. Мақтаның транспирациялық коэффициенті 400-600 ге тең. Мақта тек суармалы жерлерде ғана мол өнім береді. Суды ең көп қажет ететін кезеңі гүлдену жеміс құру кезі. Мақта қара, қызыл-қоңыр, сүр топырақтарда жақсы өніп өседі. Оған қышқыл және батпақты топырақтар қолайсыз.

 2.1. Мақтаның өсіру технологиясы

Мақтаның ең жақсы алғы дақылы жоңышқа қыртысы мен оның аударылған құйқасы. Жоңышқа топырақты органикалық заттармен, азотпен байытады. Осының арқасында топырақ құрылымы жақсарып, оның құнарлығы жоғарлайды. Сонымен қатар жоңышқа топырақты екінші рет тұзданудан сақтайды және мақтаның негізіг ауруын солдырманы азайтады. Мақта өте жылу сүйгіш болғандықтан. Қазақстанда өсірілетін ауданы шектелген, яғни оны ауыспалы егісте бір орынға бірнеше жыл қатарынан қайталап отырғызуға тура келеді.