Негізгі қордың қолдану аясының көрсеткіші мен әсерлілігін жоғарылату жолдары

Негізгі қордың қолдану аясының көрсеткіші мен әсерлілігін жоғарылату жолдары

Негізгі қордың қолдану аясын күшейту әсерліліктің деңгейін анықтайтын  негізгі жүйенің көрсеткішіне байланысты.Оны бағалау үшін жалпы және жеке бағалау көрсеткіші қолданылады.

Жалпы көрсеткіш негізгі өндіріс қорының қолданыс аясының деңгейін көрсетеді.Ал жеке көрсеткіш негізгі қордың әрбір элементінің қолдану деңгейін көрсетеді.Мысалы, құрылыс машиналарының паркі.Жалпы көрсеткіште капиталдың өнімділік көрсеткішін қолданады.Ол материалдандырылған негізгі өндірістік қорда еңбектің қолдану әсерлілігін көрсетеді.

Капитал өнімділігінің көрсеткіші:

Фотд = Ссмр / Фп

Мұндағы,  Ссмр – құрылыс-монтаж жұмыстарының сметалық құнының жылдық көлемі;

 Фп- негізгі өндіріс қорының орташа жылдық бағасы.

Капитал өнімділігінің көрсеткіші өндірістік еңбектің деңгейіне, бір жағынан еңбек коэффициентіне байланысты. Капиталдық өнімділік индексінің құнына елеулі әсер ету негізгі құралдарды пайдаланудың тиімділігін арттыру саласында құрылыс ұйымдарының жұмысына өте аз тәуелді бірқатар факторларға ие.Аталмыш факторлар қатарына жасалынатын жұмыстың құрамы мен құрылымдық өзгерістері,ресурстарға қойылатын бағаның өзгеріс деңгейі жатады. 

Капиталды өнімділік коэффициенті: Эф = П/Ф

Мұндағы, П - ұйымның жылдық пайдасы

                  Ф - өндірістік активтердің орташа жылдық құны (негізгі құралдар және айналым капиталы).

Негізгі өндірістік активтері бар құрылыс ұйымдарының жабдықтау деңгейі механикалық еңбек индикаторымен анықталады:

Мтр = Фа /Ч

Мұндағы, Фа - негізгі өндірістік активтердің белсенді бөлігінің орташа жылдық құны; Ч- ең көп жүктелген ауысымдағы жұмысшылардың орташа саны.

Негізгі құралдарды пайдаланудың тиімділігін сипаттайтын жеке (табиғи) көрсеткіштерге машиналар мен механизмдерді пайдаланудың көрсеткіштері кіреді. Жеке көрсеткіштер екі санатқа бөлінеді: 1) машина мен жабдықты кеңінен қолдануды сипаттайтын көрсеткіштер; 2) оларды пайдалану қарқындылығының көрсеткіштері. Негізгі құрал-жабдықтардың белсенді бөлігін кеңінен пайдалануды сипаттайтын индикатор машиналардың уақытты пайдалану коэффициенті болып табылады:

Кив = Тфак / Тн(пл)

Мұндағы: Тфак - жыл ішіндегі нақты жұмыс уақыты; Тн(пл)  - жыл бойы стандартты жұмыс уақыты.

Машина паркін пайдаланудың қарқындылығын көрсететін көрсеткіш машина жасаудың белгілі бір мерзімге арналған нормаларын орындаудың көрсеткіші болып табылады.

(Кн.в): КНюВ = Вф / В Н (пл)

Мұндағы, Вф- өндірістің нақты көлемі ; Вн(пл) – стандратты шығару.

Белгілі бір уақыт кезеңі ішінде белгілі бір станоктар немесе жабдықтар үшін іс жүзінде орындалған және жоспарланған көлемдегі қауіп-қатерлердің коэффициентін сипаттайтын машиналар мен жабдықтардың (Quint) интегралдық жүктемесінің коэффициенті жалпылама жартылай қарастырылуы мүмкін:

Кинт = Кив * КНюВ

34. Айналым капиталының құрамы мен көзі

Айналым капиталы - айналым қаражатын және айналым қаражатын айналымдағы өз қозғалысын қамтамасыз ететін ақшаның жиынтығы, айналымындағы алдыңғы қатарлы құрылыс ұйымы, құрылыс өнімдерінің өндірісі мен айналымы процесінің үздіксіздігін қамтамасыз етеді.

   Өндіріс саласындағы жұмыс істейтін айналым қаражатының бір бөлігі ұйымның айналым капиталы болып табылады, ал екінші жағынан, емдеу саласындағы айналым қоры болып есептеледі.

   Ғимараттар мен құрылыстарды салу бойынша құрылыс-монтаждау жұмыстарының құнын жоғарылату үшін айналым қаражаты деген ұғым енгізіледі, ол бір өндірістік циклде толығымен пайдаланылатын өндірістік активтердің бір бөлігі бастапқы материалдық және материалдық нысанын жоғалтады.