Қазақстанда орта және шағын кәсіпкерліктің қалыптасуы мен дамуы

                                 Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі

Әл - Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті

[pic 1]

                   Факультеті «Экономика және бизнес жоғары мектебі»

                   Кафедрасы «Қаржы және есеп»

                   Мамандығы  6В04106 «Қаржы – 1 курс»

СӨЖ

Тақырыбы: Қазақстанда орта және шағын кәсіпкерліктің

қалыптасуы мен дамуы

           Орындаған: Капалбай Сая

                                  Тексерген:Бейсенбаев Жаксылық     Темірболатұлы

Алматы , 2022ж

Қазақстанда орта және шағын кәсіпкерліктің қалыптасуы мен дамуы

Қазақстанда соңғы жылдары кәсіпкерлік серпінді дамуға ие болды, ол бастамашылық, тәуелсіз, өз атынан, өз тәуекелімен, өз мүліктік жауапкершілігімен жүзеге асырылатын, пайда табуға бағытталған жеке тұлғалардың қызметі. Шағын және орта деп аталатын экономика толыққанды нарықтың маңызды секторы болып табылады. Шағын және орта бизнессіз өркениетті нарықтық экономиканы қалыптастыру мүмкін емес.

Шағын және орта кәсіпорындарды немесе шағын және орта кәсіпорындарды құрудың мақсаттары:

- тұтыну нарығын тауарлармен қанықтыру;

- салалық және аймақтық монополияны жеңу;

- бәсекелестікті кеңейту;

- жұмыс істеп тұрған кәсіпорындардан босатылған жұмысшыларды жұмысқа орналастыру үшін материалдық база жасау;

- жергілікті билік органдарының экономикалық базасын нығайту; ауылдарды, шағын қалаларды дамыту;

- сәндік-қолданбалы өнердің жандануы.

Шағын және орта бизнес тұрақты азаматтық қоғамның негізі, оның дамуына барлық қазақстандықтардың әл-ауқаты тікелей байланысты. ШОБ халықтың басым бөлігінің экономикалық белсенділігін қолдап, үлкен әлеуметтік рөл атқарып қана қоймай, бюджетке қомақты салық түсімдерін де қамтамасыз етеді. Қазіргі күрделі жағдайда тұрақтандырушы рөлін атқара алатын ШОБ субъектілері, сондықтан қоғам мен мемлекеттің тиісті назарына сенуге құқылы.

Әлемдік тәжірибе көрсетіп отырғандай, мемлекет серпінді және тұрақты дамытқысы келсе, оның әлеуметтік-экономикалық бағдарламаларында міндетті түрде шағын және орта бизнесті ынталандыру шаралары қамтылуы тиіс. Бүгінгі таңда дамыған елдерде шағын және орта бизнес жалпы ішкі өнімнің (ЖІӨ) 40%-дан 90%-ға дейін құрайды. Сондықтан бұл мемлекеттердің үкіметтерінің осы саланы қолдауға басымдық беруі заңды. Негізінде, қазақстандық ШОБ жаһандық трендтерге сәйкес дамуда, бірақ олардың экономикадағы үлесі әлі де әлемдік критерийлерден айтарлықтай ерекшеленеді.

Экономикалық жағынан шағын және орта бизнестің рөлі мен маңыздылығын келесі көрсеткіштер арқылы анықтауға болады:

- шағын және орта бизнесте құрылған жалпы ішкі өнімнің (ЖІӨ) үлесі;

- шағын және орта бизнесте өндірілген ұлттық табыс үлесі;

- коммерциялық кәсіпорындардың жалпы санындағы шағын және орта кәсіпкерліктің үлесі;

- шағын және орта бизнесте жұмыспен қамтылған еңбекке қабілетті халықтың үлесі;

- өнім экспортындағы шағын және орта бизнестің үлесі;

- шағын және орта бизнес субъектілерінен алынған салықтардың олардың жалпы құнындағы үлесі;

- шағын орта бизнесте жұмыс істейтін негізгі капиталдың үлесі;

- шағын және орта бизнес өндіретін өнімнің немесе қызметтің жекелеген түрлерінің жалпы көлеміндегі үлесі және т.б.

Бұл көрсеткіштердің мәндерінің өсуімен шағын және орта бизнестің ел экономикасындағы рөлі табиғи түрде артады.

Шағын және орта бизнесті дамытудың мынадай жағдайларға байланысты ұлттық экономикалық маңызы зор:

- бұл бизнес барлық нарықтарды толтыруға және халықтың тұтыну тауарлары мен қызметтеріне сұранысын барынша толық қанағаттандыруға мүмкіндік береді;