Қалқанша без, топографиясы, құрылысы, функциялары

Қалқанша без, топографиясы, құрылысы, функциялары.

Қалқанша без (glandula thyroidea, лат. glandula - без, гр. thyreos —қалқан) - шеткі ішкі секреция безі. Қалқанша без сырты дәнекер ұлпалық қапшықпен қапталған. Қапшықтан қалқанша без ішіне таралатын дәнекер ұлпалы перделіктер без паренхимасын бөлікшелерге бөледі. Қалқанша без мойын аймағында, кеңірдектің алдында,қаптал жағында және үлестерімен оның қалқанша тәрізді шеміршегімен жанасып орналасқан тақ ағза.

- келденені 50-60 мм;

-улестерінін алдынан артка караган калындыгы 18-20 мм;

-салмагы шамамен 30-40

-калканшабездін салмагы ойел аламдарда еркектерге караганда улкендеу болады жане айелдерде мезгіл-мезгіл улкейеді (менструация кезінде).

Голотопиясы

-калканшабез мойнным алдынгы аймагында (regio coli anterior) орналасады, кейбір жагдайларда тес артына (ретростерналді) локализацияси байкалады:

-regio colli anterior немесе мойынным алдынгы тертбурышы - мойыннын екі (он жоне солжак) ішкі ушбурыштарымен тузілген;

-бул ушбурыштар жогаргы жагынан томенгі жаксуйектін жисгімен, буйір жагынан тос-бугана-емізік булшыкетен жоне медиалді жагинан мойыннын ортангы сызыгымен шектеледі.

Скелетотопиясы:

-калканшабез IV-VI мойындык омырткалар денгейінде орналаскан;

-онжак жоне солжак улестері жогаргы жагында калканша тарізді шеміршектін жогаргы жиегіне дейін жетеді, томенгі ушы кенірдектін 5-6 жартылай сакиналы шеміршектерінін тусында орналасады;

-кылтасы

кенірдектін

бастапкы

екі

жартылай сакиналы шеміршектерінін алдында немесе жузік торізді шеміршек догасынын денгейінде орналаскан;

-пирамидалык улестін жогаргы ушы калканша торізді шеміршектін ортасына дейін, ары карай тіласты суйекке дейін жетуі мумкін.

Синтопиясы

-калканшабездін алдында тіласты суйектен темен орналаскан булшыкеттер (mm.sternohyoidei, sternothyroidei, omohyoidei) жатады;

thyroidea).

thyroidea).

-калканшабез мойннын I-IV фасцияларымен (мойнным меншікті фасцияснын беткей жане терен жапыракшалары, мойынішілік фасция) жабылган; осы фасциялар аралыгында

кеністіктер болады аталган кеністіктер аркылы калканшабез ауруларында патологиялык суйыктык кекірекортага orin, медиастинитке аскынуы мумкін;

Голотопиясы: -қалқаншабез мойынның алдыңғы аймағында (regio colli anterior) орналасады, кейбір жағдайларда төс артына (ретростерналді) локализациясы байқалады: -regio colli anterior немесе мойынның алдыңғы төртбұрышы - мойынның екі (оң және сол жақ) ішкі үшбұрыштарымен түзілген; -бұл үшбұрыштар жоғарғы жағында төменгі жақсүйектің жиегімен, бүйір жағында төс-бұғана-емізік бұлшықетпен және медиалді жағы мойынның ортаңғы сызығымен шектеледі. Скелетотопиясы: -қалқаншабез IV-VI мойын омыртқаларының деңгейінде орналасқан; -оң және сол жақ үлестері жоғарғы жағында қалқанша шеміршегінің жоғарғы жиегіне дейін жетеді, төменгі ұшы кеңірдектің 5-6 жартылай сақиналы шеміршектерінің тұсында орналасады; -қылтасы кеңірдектің бастапқы екі жартылай сақиналы шеміршектерінің алдында немесе жүзік тәрізді шеміршектің доғасының деңгейінде орналасқан; -пирамидалық үлестің жоғарғы ұшы қалқанша шеміршегінің ортасына дейін, ары қарай тіл асты сүйегіне дейін жетуі мүмкін.

Калканшабездін гормондары: Калканшабездін гормондарына трийодтиронин) ж а н е

тиреоидты гормондар (тироксин, кальцитонин