Лекции по "Биологии"

1билет

[pic 1]

[pic 2]

2билет.1.Ақуыздардың мынадай белгілеріне қарап жіктейді:күрделілік дәрежесіне (қарапайым және күрделі), қарапайым протеиндер тек қана аминқышқылдары қалдықтарынан тұрады, күрделі протеидтер құрамына ақуызды заттардан басқа қосылыстардың қалдықтары кіреді;молекула пішініне (шар тәрізді және жіп тәрізді);кейбір еріткіштерде еру қабілетіне қарай (суда еритіндер, әлсіз түз ерітінділерінде еритіндер – альбуминдер, спиртте еритіндер — проламиндер,сұйытылған қышқыл жәнесілтіерітінділерінде еритіндер глутелиндер);атқаратын қызметтеріне қарай (мысалы, корға жиналатын ақуыздар, тірек қызметін атқаратын ақуыздар).2[pic 3]

3билет. 1)Биокаталитикалық2)Тасымалдаушы3)Қорғаушы4)Жиырылу5)Құрылымдық6)Реттеуші7)Трофикалық

1нши құрлымАмин қышқылдары қалдықтарының полипептидті тізбекте бір
ізділікті орналасуы. …- ала –    лиз – вал – вал – иле - …
Ақуыздардың алғашқы құрылымын ақуыздардың жүйелік
номенклатурасында қолдануға болады.

2Полипептидтік тізбектің кеңістікте орналасуы:
1) α – спираль.
2) β – спираль.
α-спираль
• Пептидтік тізбектің негізі тірегі спиральға
бұралған, амин қышқылының радикалдары
спиральдан сыртқа қарай айналады.
• Бұл құрылым кезінде аминқышқыл негіздері сутекті
байланыспен қосылады.
• Бір спиарльді орамға 3,6 аминқышқыл қалдықтары
қатысады (бір амин қышқылының NH -тобы мен басқа
амин қышқылының СО-тобы).
α-спиральді ақуыздар: миозин,- α-кератин
β-құрылым
пептидті тізбектердің негіздері
иректелген конфигурацияны немесе
бүктелген жапырақ тәрізді болып келеді.
Бұл құрылым сутекті байланыспен
байланысқан.

3Үшінші ретті құрылым домендер пішінімен анықталады.
Домен – бұл ақуыздардың әртүрлі екінші ретті құрылымынан
тұратын, нақты құрылым
α и β аймақтарының қатынасына тәуелді, ақуыздардың үшінші
ретті құрылымы глобулярлы және фибриллярлы болып бөлінеді
және глобула деп аталатын құрылым түзіледі..
Үшінші ретті құрылымға тән байланыстар түрі:
1) дисульфитті - ковалентік байланыс,, цистеин қалдықтары
аралығында түзіледі
2) сутекті – полярлы (зарядталған және зарядталмаған радикалдар
аралығында);
3) гидрофобты әсерлесу

4Төртінші құрылым, бірнеше
суббірліктен тұратын ақуыздарға тән,
мысалы, гемоглабин – 4 молекуладан
тұрады.
Суббірліктер арасында туындайтын
гидрофобтық өзара әсерлесу нәтижесінде
құрылымның тұрақтылығы сақталады.

2. Аминоқышқылдардың катаболизмі келесі жағдайларда күшейеді: а) тағам құрамында белоктың көп мөлшерде түсуінде, себебі аминоқышқылдар ағзада қор ретінде жиналмайды; б) аштықта, себебі ұлпа белоктары ыдырауға түседі; в) қант диабетінде және басқа да ауыр өтетін ұзақ мерзімді ауруларда.Аминоқышқылдар катаболизмі жиі түрде дезаминдену реакциясынан (альфа-аминотопты бөлуден) басталады. Трансаминденуден айырмашылығыдезаминденку кезінде жалпы аминоқышқылдардың мөлшері азаяды.Альфа-аминотоп аммиак түрінде бөлініп шығады. Аммиак – улы зат, сондықтан жасушаларда залласыздануға түседі.Азотсыз қалдық альфа-кетоқышқылы болып табылады. Ол келесі процестерге қосылады:· трансаминдену реакциясына қатысып, ауыстырылатын аминоқышқылдардың синтезіне;· анаплероттық реакцияға, ПЖҚ тотығуы метаболиттерін толықтыру үшін, басқа қосылыстарды синтездеуге жұмсалатын;· глюконеогенезге;· кетогенезге;· Кребс циклінде СО2 мен Н2О-ға дейін тотығуға.Дезаминденуге лизиннен басқа барлық аминоқышқылдар түседі.Дезаминдену реакцияларының түрлері:1. Тотығып дезаминдену – глутамат қатысады;2. Тотықпай дезаминдену – серин, треонин, гистидин, цистеин қатысады;3. Тікелей емес дезаминдену – барлық қалған аминоқышқылдар қатысады.Глутаматтың тотығып дезаминденуі кофермент NAD+ қатысуымен жүреді. Реакция көптеген ұлпалардың митохондрияларында, біршама белсенді түрде бауыр мүшесінде өтеді. Бұл реакцияны глутаматдегидрогеназа (глутамат-ДГ, ГДГ) ферменті катализдейді. Глутамат-ДГ никотинамидтәуелді, сондықтан оның бөліп алатын протоны мен электрондары бірден оттекке берілмейді, керісінше, митохондриялық тотығу тізбегінде толығымен тасымалданып судың және паралельді түрде үш АТФ молекуласының түзілуіне әкеледі.Тікелей тотықпай дезаминделу процессіне келесі аминоқышқылдар түседі:· Серин және тренин – дезаминденуі су молекуласы бөлінуі арқылы жүреді;· Гистидин – молекулаішілік дезаминдену тәсіліне түседі;· Цистеин - Н2О-ны қолданып H2S-ті бөлу арқылы жүреді.Аминоқышқылдардың басым бөлігі, жасушада, тікелей емес дезаминденуге түседі. Ол келесі екі стадияда атқарылады: 1. a--кетоглутарат арқылы трансаминдену, нәтижесінде жасуша цитозолында глутамат түзіледі; 2. глутаматтың митохондрияда өтетін тотығып дезаминденуі. [pic 4]