Геодезиялық (жобалық-биіктік) түсіру желілерін классификациялау принциптерін талдау

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі

Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті

«География және табиғатты пайдалану» факультеті

«Картография және геоинформатика» кафедрасы

«Геодезия» мамандығы

МӨЖ №1

Тақырыбы: «Геодезиялық (жобалық-биіктік) түсіру желілерін классификациялау принциптерін талдау»

Орындаған: Арчин Т.А.

Тексерген: Джангулова Г.Қ.

Алматы 2022 ж.

ЖОСПАРЫ:

І. КІРІСПЕ

ІІ. НЕГІЗГІ БӨЛІМ

1.  Геодезиялық түсірілімге не кіреді?
2. Геодезиялық түсірілімдердің жіктелуі
3. Өлшемдерді өңдеу үшін қандай бағдарламалар қолданылады?
4. Геодезиялық түсірілім желілері

ІІІ. ҚОРЫТЫНДЫ

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

Кіріспе

Геодезиялық түсірілім-белгілі бір аумақтың егжей-тегжейлі жоспарын немесе картасын алу мақсатында одан әрі цифрлық өңдеуден өткізе отырып, жергілікті жердегі бұрыштар мен арақашықтықтарды өлшеудің кешенді және бірізді процесі. Тапсырыс берушінің нақты сұранысына сүйене отырып, жоспарда белгіленген масштабта өлшенетін учаскенің шекарасын және оның бетінде орналасқан барлық объектілерді көрсету қажет. Сондай-ақ геодезиялық түсірілім нәтижелері бойынша жер астындағы коммуникациялар мен құрылыстар көрсетіледі.

Өлшеулерді орындау және оларды өңдеу барысында учаске туралы шынайы ақпарат қалыптасады:

• рельефтің сипаты және биіктіктердің орналасуы,
• өсімдіктердің, жолдардың, су объектілерінің болуы және қасиеттері,
• ғимараттар мен құрылыстардың, жер асты коммуникацияларының орналасуы.

Дәлдігі жоғары мәліметтердің көмегімен аумақтағы объектілерді жобалау бойынша одан әрі сауатты жұмыс жүргізуге, оның ішінде қолайсыз факторлар мен тәуекелдерді барынша азайтуға болады.

[pic 1]

1. Геодезиялық түсірілімге не кіреді?

Жергілікті жердегі геодезиялық жұмыстардың негізгі міндеті-объектілердің белгілі бір нүктелерінің координаталарын алу. Түсіру процесінде оны шешу үшін:

• өлшеу әдісін таңдау (полярлық немесе тікбұрышты координаттар),
• координаталардың шартты жүйесінен геодезиялық жүйеге қайта есептеу,
• берілген масштабты ескере отырып, алынған координаттар бойынша жоспар құру.

Геодезиялық түсіру процесінде мәліметтердің барынша және дұрыс көлемін алу үшін мынадай кезеңдер бөлінеді:

Дайындық - объект туралы ақпарат жинау және оның ерекшеліктерін зерттеу. Бастапқыда Тапсырыс беруші ұсынатын техникалық тапсырма мен бастапқы құжаттамадан бастау керек. Осыдан кейін жиналған деректерге талдау жасалады және алдын-ала жұмыс жоспары жасалады. Осы кезеңде геодезиялық ізденістерді жүргізуге рұқсат беріледі.

Далалық - тікелей жердегі өлшеулер. Нысанды барлау және алдын-ала белгіленген жоспарға сәйкес әрекет ету кезінде өлшеу процесінің уақыты едәуір қысқарады. Геодезиялық желіні құру және жағдайды түсіру абрис жүргізумен бірге жүреді. Сонымен қатар, іс-қимыл тәртібі нормативтік құжаттармен нақты реттеледі және қатаң сақталады. Геодезиялық желі пункттеріне міндетті түрде байланыстыру жүзеге асырылады. Өрісте олар өрескел қателерді іздеу және түсірілімнің басқа параметрлерінің техникалық тапсырмаға сәйкестігін тексеру үшін өлшеулерді алдын-ала өңдеуді жүзеге асырады.

Камералдық - далалық кезеңнен алынған барлық материалдарды өңдеу. Оларды талдағаннан және дәлдігін тексергеннен кейін шартты белгілермен және белгілі бір масштабта өлшенген учаскенің жоспары жасалады. Барлық құжаттар жалпы техникалық есепке қалыптастырылады және Тапсырыс берушіге беріледі. Қажет болған жағдайда алынған мәліметтерді бақылаушы органдармен келісу немесе сараптау рәсімдері орындалады.

1. Геодезиялық түсірілімдердің жіктелуі

Өлшеу үшін әртүрлі құралдарды қолдану әдісіне сәйкес:

• жерге түсіру,
• аэрофототүсірілімдер (ұшақтардан орындалады),
• аралас түсіру (жер үсті + аэрофототүсірілім),
• ғарыштық түсірулер (спутниктердің көмегімен орындалады).

Жерүсті түсірілімдері де қорытынды нәтиженің мақсатына және оларды қолдану саласына қарай бөлінеді: