Медицинадагы этика жана деонтология маселеси

Медицинадагы этика жана деонтология маселеси.

Деонтология (грек тилинен Деон, deontos. - улам, туура + логос - окуу) - саламаттык сактоо кызматкерлери тарабынан өздөрүнүн кызматтык милдеттерин аткаруу этикалык топтому 1977. Термин ", деонтология" XIX башында кылымда этиканы Бентам тарабынан ойлонуп табылган. 
Чынында, бул түшүнүктөр бири бири менен тыгыз байланышта, бирок бирдей эмес, ошондой эле деонтология - медициналык этиканын негиздерин, дарыгердин жүрүм-турум эрежелерин негизинен алынып, анын устундо курулуп окутутат. Медициналык этика маселеси негизи бул бейтаптар менен пикирлешкенде этикалык стандарттарды кармануу жана жүрүм-адистин эрежелерин иштеп чыгуу боюнча суроолор. Бирок, "медициналык этика" жана "медициналык этика" түшүнүгү бирдей эмес болгонуна карабастан, алар бир диалектикалык байланышын көрүш керек " медициналык кызматкерлердин жүрүм-турумунун негиздери жөнүндөгү окууну түшүнүү керек, биз медициналык этика боюнча ... ..." Пирогов.

Нормалар, медициналык деонтология жана этиканын негиздери дарыгердин кесиптик ишинде эгер ал илимий жактан такталганда гана туура багыт бере алат. Ошондо гана алар теориялык мааниге ээ болуп, жалпыга белгилүү болот. Улуу дарыгер Гиппократ өткөн жөнүндө мындай деп жазган: «Дарыгер - ойчул, ал кудайга тенелет». 
Чыныда даргер ойчул, тыкан, билимдуу, уяттуу, абийирдуу болуу зарыл. Моралдын нормаларды кармануу ар бир адам менен иштеген кызматкерге керек. Моралдык милдеттин маанилу жагы бул кызматкердин ар бир жасаган нерсеси кадимки керектуу милдет болуп болуп саналат. А.П. Чехов мындай айтчу «Дарыгердин кызматы- эрдик, ал эр журоктукту, таза дилди керектейт. Медициналык деонтология — милдет жонундогу илим, медициналык персоналдын озун алып журуунун негизин иштеп чыган. Бул максималдуу ден-соолуктун жогорулашынын эффектине багытталган. Врачтын озун алып журуу принциптери анын гумандык ишмердигинен келип чыгат. Ошон учун бюрократизм, орулуу адамга формалдык суук мамиле жокко чыгарылат

Врачтын келбетин тузгон негиздер кылымдар бою кабыл алынып келе берген. Индия Ведаларында врачтын журум-турумунун эрежелери, этикалык нормалары жазылып чыккан. Байыркы гректик жана римдик тузулушто медициналык коз караштар философия менен тыгыз байланышта болгон. Негизги медициналык койгойлордуу чечуунун корунуктуу оруну илимий медицинанын атасына Гиппократка таандык. Анын атайын деантологияга карата мамилеси боюнча китептери да бар «Ант», «Мыйзам», «Врач жонундо», «Туура журум-турум жонундо». Бул китептерде Гиппократ деатологиялык нормаларды жазган. Дарыгердин орулууга карата милдети жонундо «Ант» деген ишинде тушук берген: «Таза жана ак нитеттик менен озумдун жашооомду жана искусствомду откором… Кандай гана уйго кирбесем, орулуунун пайдасы учун гана барам. Акыйкатсыздыктан жамандыктан алыс болом. Эмнени гана коруп укпасам, башкаларга ушактабай, сыр катары жашырам...».

Ортокылымдагы медицинада дагы врачтар медициналык деонтология жонундо билишкен Мисалы, алар  «Салерндик ден-соолук жонундогу кодексте» жана «Канон дарыгердик илимде», «Этика» Ибн Синыде жакшы суроттолгон. Белгилуу врач жана химик Т. Парацельс жазган: «Врачтын кучу — анын журогундо, иши Кудайдын алдында отуп, жарык жана тажырыйбалык менен отуш керек. Дарыгын эн негизи-суйуу» . Орус дарыгерлери деонтология негиздерин карманышкан. Гуманисттер ишкерлер А.И. Герцен, Д.И. Писарев, Н.Г. Чернышевский ж.б биздин медициналык деантологиясынын онугушуно чон салым кошушкан. Н.Н Петров медициналык деантологияны практикага киригизик, мындай аныктаган: «… дарыгердин журум-туруму жонундогу окуу, бул озунун амадыгы жана урматы учун эмес, бул максималдуу падалуулук  жана терс таасирлуу нерселерди алып салуу учун керек». Озунун ишкердигин деантология менен байланыштырып дарыгер гана иштей алат. Озунун ишин суйуу — бул башка адамды суйуп, ага жардам берип, анын айкташына суйунгонду билдирет. Орулуу учун жоопкердин- дарыгердин негизги белгиси. Ошону менен кошо анын туугандары менен психологиялык байланышты тузуу зарыл. Дарыканаларда жакшы чойрону жасоого медициналык эжелер жардам берет. Маданияттуулук, тазалык, боорукердик, ак нитеттуулук, ыкыластуулук- медициналык эженин негизги белгилери. Ал соз байлыгына ээ болуп, врач жана орулуу менен ишеним мамиле тузуу зарыл. Бунун бардыгы орулуунун абалына озунун таасирин тийгизет.