Спецыфіка дзіцячай літаратуры. Яе мэты і задачы

Рэдагаванне дзіцячай літаратуры пачало актыўна развівацца толькі ў 20 стагоддзі, калі выданні для дзяцей вылучыліся ў асобную групу. Адным з заснавальнікаў гэтага кірунку рэдагавання ў СССР быў М. Горкі, але найбольшы тэарэтычны і практычны ўклад у дадзеную вобласць унёс Самуіл Якаўлевіч Маршак, шмат каму вядомы, як таленавіты дзіцячы пісьменнік і перакладчык англійскай паэзіі і прозы. Аднак акрамя пісьменніцтва Маршак значную частку свайго жыцця прысвяціў менавіта рэдагаванню дзіцячых часопісаў, такіх, як «Верабей», «Вогнішча», «Вожык» і «Чыж».

Глава 1. Кароткія біяграфічныя звесткі пра С.Я. Маршака

Самуіл Якаўлевіч Маршак нарадзіўся ў г. Варонежы 22 кастрычніка (3 лістапада) 1887 года ў сям'і патомных яўрэяў. Бацька Маршака, па спецыяльнасці хімік-практык, які не атрымаў ні сярэдняй, ні вышэйшай адукацыі, чытаў у арыгінале Гумбальдта і Гётэ і ведаў ці ледзь не на памяць Гогаля і Салтыкова-Шчадрына. Гэта, безумоўна, аказала істотны ўплыў на станаўленне Маршака-паэта і, пасля, Маршака-рэдактара.

Дзяцінства і юнацкія гады Самуіл Якаўлевіч правёў у невялікім горадзе пад Астрагожскам, дзе ў 1899-1903 гадах праходзіў навучанне ў мясцовай гімназіі. Пра гэтыя гады пісьменнік успамінае з вялікай цеплынёй.

Пасля гэтага Маршак працягвае навучанне ў Пецярбургскай і Ялцінскай гімназіях. Значна паўплываў на юнага паэта настаўнік славеснасці Уладзімір Іванавіч Цёплых, «который стремился привить ученикам любовь к строгому и простому, лишенному вычурности и банальности языку». У гэтыя ж гады ён знаёміцца ​​з такімі выдатнымі асобамі, як В.У. Стасаў, М. Горкі, Ф.І. Шаляпін і іншыя. Стасаў ўсяляк заахвочваў паэтычныя спробы маладога Маршака, а ў 1904 году дапамог ўпершыню апублікавацца - у часопісе «Еврейская жизнь». Стасаў славіўся сваім уменнем знаходзіць таленты і горача падтрымліваць іх. Можна меркаваць, што ён не толькі адыграў вырашальную ролю ў лёсе Маршака, але і ў значнай меры стварыў яго.

У 1906 году Маршак вымушаны пакінуць Ялту і працягвае навучанне ў Англіі, на факультэце мастацтваў Лонданскага універсітэта.

У 1914 канчаткова вяртаецца ў Расію, спачатку жыве ў Варонежы і займаецца сацыяльнай дапамогай дзецям, ў 1917 пераязджае ў Краснадар і ўладкоўваецца ў рэдакцыю газеты «Утро Юга», дзе займае пасаду загадчыка секцыі дзіцячых дамоў і калоній абласнога аддзела народнай адукацыі.

У 1919 годзе Маршак выпускае свой першы зборнік вершаў, названы «Сатиры и эпиграммы», пад псеўданімам «Д-р Фрикен».

З 1922 года, пераехаўшы ў Петраград, Маршак прысвячае ўсю сваю дзейнасць працы з дзіцячай літаратурай. Выпускае вялікую колькасць дзіцячых кніг, зборнікаў вершаў, папулярных і ў нашы дні.

Як рэдактару, Маршаку ўпершыню ўдалося выявіць сябе з 1923-1925 гг., калі ён узначальваў дзіцячы часопіс "Новый Робинзон". З 1924 г. на працягу шэрагу гадоў ён кіраваў рэдакцыяй дзіцячай літаратуры Ленінградскага аддзялення Госіздата ў Доме Кнігі, шмат увагі надаючы рэдактарскай дзейнасці. У гэты час ён удзельнічае ў стварэнні дзіцячых часопісаў «Чиж», «Костер» і інш.

Восенню 1938 г., пасля закрыцця Ленінградскага выдавецтва, Маршак пераязджае ў Маскву. На працягу Другой сусветнай вайны ён працягваў пісаць (у асноўным - сатырычныя памфлеты і эпіграмы, якія высмейваюць ворага), а таксама матэрыяльна дапамагаў яўрэйскім дзецям-сіротам, якія жылі ў нястачы.

На працягу ўсяго жыцця Маршак піша велізарную колькасць вершаў, як для дзяцей, так і для дарослых, артыкулаў, займаецца перакладамі з ідыша і англійскай мовы.

За сваю дзейнасць Самуіл Якаўлевіч Маршак быў тройчы ганараваны Сталінскай прэміі другой ступені (1942, 1946, 1949 г. г.) Сталінскай прэміі першай ступені (1951 г.) і Ленінскай прэміі (1963).

Карней Іванавіч Чукоўскі, вітаючы Маршака на адным з юбілеяў, сказаў, што ў яго асобе вітае адразу пяць Маршакоў: дзіцячага паэта, драматурга, лірычнага паэта, перакладчыка і сатырыка. А літаратуразнаўца С. Сіваконь дадаў да гэтых пяці яшчэ пяць: празаік, крытык, рэдактар, педагог, тэарэтык дзіцячай літаратуры. "Десять Маршаков, - піша С. Сіваконь, - воплощённых в одном - это не десять голов сказочного змея, спорящих между собой и мешающих ему жить. Нет, это десять сторон многогранной, но удивительно цельной личности, имя которой - Самуил Яковлевич Маршак".