Қантар оқиғасы. Оның себебі және салдары

Қазақстан Республикасының білім жəне ғылым министрлігі

əл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті

                                                  [pic 1]

Факультеті: «География және табиғатты пайдалану»

Кафедрасы: «Кадастр» 

         ЭССЕ
 Тақырыбы: «Қантар оқиғасы. Оның себебі және салдары»

                                       Орындаған: Жұмабек Қарлыға Айнабекқызы

                                       Тексерген: Мустафин Бауржан Есетович

                                          Алматы

         2022 жылғы Қазақстандағы наразылық шаралары сұйытылған газдың кенеттен қымбаттауына байланысты басталды. 2 қаңтарда бастау алған бұл оқиғалар тәуелсіз Қазақстанның 30-жылдық тарихындағы ең қарқынды әрі қатал қақтығысқа айналды

2022 жыл Қазақстан үшін сәтті басталды деуге келмейді. Тақырыпқа түрткі болған қанды қақтығыс 2 қантардағы елдің елеуінен бастау алды. Наразылық шаралары сұйытылған газдың кенеттен қымбаттауына байланысты басталды. Алғашында Жаңаөзен қаласында басталған шеру артынан Қазақстанның басқа қалаларына да таралды. Халық Алматы, Ақтөбе, Ақтау, Атырау, Қарағанды, НұрСұлтан, Шымкент, Көкшетау, Орал және т. б. қалалардың көшелеріне шығып, экономикалық талаптармен қоса саяси өзгерістерді талап ете бастады. Бастапқыда бейбіт басталған наразылық шаралары артынан қарулы қақтығыстар мен тонаушылыққа ұласты. 5 қаңтарда басталған тәртіпсіздіктер ресми деңгейде мемлекеттік төңкеріс деп аталды.

Халық алғашында бейбіт шеру ұйымдастырып Маңғаз Маңғыстау елінде қолдау көрсеткен болатын. Бір топ активисттер жиналып қала ортасында плакаттармен «Маңғыстаумен біргеміз!!!» деп ұрандата жүрген.

Алматыдағы шеру уақыт өте күшее түсті. Халыққа халық қосылып кішігірім бейбіт митингтен алапат елеуілге ұласа бастады. Халық сол сәтті түсініп оянғандай болды. Шеру тек Алматы қаласында ғана емес бүкіл Қазақстанды жайпай бастады.

Халықтың қалағаны шынында Тәуелсіз, коррупциясыз Қазақстан еді. Азық-түліктің қымбаттауы, биліктің халықты себепсіз қанауы қазақтың намысын оятқандай.

Ашуына мінген халық 5 қаңтардан бастап шеруді тоқтатпады. Алматы Арена манынан Орталық алаңға жол тартқан халықтың алдынан полиция қызметкерлері тотеп бермек болған. Қолдарынан келмеді.кейіннен халықтың наразылығын естіседе Алматы қаласының экс әкімі жұртты тынышталдыруға асықпады.

Күн түніне қарамай демостранттар үсті үстіне жинала берді. Әрқайсысы әлуметтік-саяси талаптар айтылып жатты. Республика алаңында наразылар мен полиция қақтығыса бастады. Әкімдікке басып кірмектерде болды.  Екінші тарап райынан қайтапмақ болды. Жиналғандар жанына басқа баладағыдай диалогқа шыққан ешуім болмады. Наразылардың «Шал кет!» дегені қатты естілді. Аз уақыт өте, шулы граната дүмпулері естіле бастады. Алаңды көк түтін басты, бұйрық күтіп тұрған күштік құрылым демонстранттары тарқуға шақырды. Аласапран сол мезеттен басталған еді. Наразы топ жан-жаққа қашты. Сол сәтте халық қолына Алматы Әкімдігінен бұзақылардың түсірілген видеосы тарады. Дегенімен, авторы белгісіз.

Бейбіт шеру полициямен қақтығысқа ұласты. Мобильді интернет Қазақстан бойынша бұғатталды. Келесі кезекте болып жатқан бұзақы әрекеттерге қарсы болған Қазақстан Республикасының президенті Қасым-Жомарт Тоқаев халыққа үндеу таратты. Онда Алматы және Маңғыстау облысына төтенше жағдай жариялады. Үкімет толық отставкаға кетті. Наразылыққа түрткі болған сұйытылған газ бағасы 120 теңгеден 50 теңгеге түсті. Бірақ жер жердегі шерулер басылмады. Полиция қызметкерлері демонстраттарды алдын басқанымен адам саны азаймады. Наразы топ бейбіт шеруді аз көріп қарулы күш қызметкерлерімен теке-тіреске дайындалды. Наразыларшылар тек қаланың бір жағында емес қаланың бардық жерін топ топ болып қиратуға көшті. Осы сәтте Марадерство бастау алды. Ашынған халықты тура жолдан тайдырған билік арасындағы провокаторлар халықты барлық жерді қиратып, жоюға тартты. Саясаткер, оппозоционерлер халықты бейбіт шеруге шақырумен әлек болды. Келесі сәтте топтасып алған наразылар орталыққа қайта бет алды. Қудаланудан сақтанғандар көліктің мемлекеттік омерін шешіп тастап жүрді. Азаматтар әр көшеден қосылып наразы топ күшейіп, көбейе берді. Алаңға жиналған халықтың талабы әртүрлі болды, бірі жалпы билікке қарсы болса, бірін қымбатшылық ашындырды. Провокаторлар мемлекеттік қызметкерлермен тіресіп, елдің мүлігіне қол салып, көзге көрінгенін шағып, сындырумен болды. Жас курсанттарды еріктілер провокаторландан құтқарып ендігі кезекте ел ішінара екіге бөлінді. Провокация жасап халықты қарсы шығуға шақырғандар мен ерікті бейбіт азаматтар. Резиденцияны өртеген бір топтан қақпа алдында бізге оқ жаудырып жатыр деді біреу.  Бір кезде резиденция қақпасы өртеніп жатты. Шулы граната сәт сайын жарылды, бір азаматтардың басы енді бірінің аяғы жараланып отырды. Қатты дүмпу естіліп артынша әскери көліктер атып шықты. Басында жасқанып, тығылған топ артынан тас атты. Желіні түнгі 12 де қосқанда үйдегі халыққа бейбіт митинг тәртіпсіздік, ұрып соғып, тонауға айналғаны белгілі болды.