Судың рөлі және тіршілік өміріндегі маңызы

                                                1-бөлім                

                     Судың рөлі және тіршілік өміріндегі маңызы.

Табиғат пен адам өзара байланысты. Су-тіршіліктің, табиғаттың, адамның негізі. Табиғатқа су призмасы арқылы қараңыз. Барлық тіршілік иелері өледі, кебеді, бір сөзбен айтқанда, су табиғатта тапшы болған кезде өмір аяқталады, демек аурулар және барлық қажетсіз метаморфоздар.

Су — сутегі оксиді, таза сұйықтық, планетамыздағы ең көп таралған зат.Табиғаттағы судың рөлі: су барлық тіршілік иелері үшін өте маңызды.Суда өмірдің алғашқы белгілері және алғашқы организмдер пайда болды.Сондай-ақ, бүкіл экожүйе (жануарлар, өсімдіктер, құстар, бактериялар) сусыз өмір сүре алмайды.Атмосферадағы су жердің климаты мен ауа-райын тұрақтандырады.Геологиялық процестерге қатысады (топырақ, таулар, төбелер)су-планетадағы тіршілікті сақтау үшін қымбат шикізат.Адам өміріндегі судың рөлі: бәріміз білеміз, адам ағзасы 75% судан тұрады.Адам сусыз өмір сүре алмайды. Адам ағзасындағы су тамырлар арқылы қанның қозғалысын қамтамасыз етеді.Су-адамның өмір сүруін қамтамасыз ететін негізгі энергия көзі.Адам тамақсыз шамамен 40 күн өмір сүре алады, ал бес күннен кейін сусыз өледі.

Тірі организмдер сусыз тіршілік ете алмайды. Су кез келген өсімдік пен жануар ұлпасының құрамына кіреді. Мысалы, медузаның денесі 99,9%, үш күндік адам ұрығының денесі 97%, ересек адамның денесі 60 — 80% судан тұрады. Қиярда, салатта, спаржада (қасқыржемде) су олардың салмағының 95% -ын, қызанақ пен сәбізде 90%-ын құрайды. Өсімдіктер және жануарлар организміне тән күрделі реакциялар сулы орта болғанда ғана жүзеге асады. Организмнің суға деген қажеттілігін тек сумен ғана қанағаттандыруға болады. Тірі организмнің 10 — 20% суын жоғалтуы оны өлімге ұшыратады.

Өсімдіктер тіршілігіндегі су. Су — өсімдіктер жасушасының маңызды бөлігі. Ол топырақтағы минералды тұздардың еруіне, тургор қысымына жағдай туғызады. Фотосинтез және булану процестеріне қатысады. Көптеген өсімдіктер үшін су — тұрақты тіршілік ету ортасы.

Су өсімдіктерге, ең алдымен, топырақ арқылы әсер етеді, сондықтан топырақ ылғалдылығының маңызы зор. Су өсімдіктің сыртқы пішінінің қалыптасуына да үлкен әсер етеді.

Жануарлар тіршілігіндегі су. Жануарлар суды ішу арқылы немесе шырынды азықпен қоректену арқылы және органикалық заттардың тотығуы есебінен алады. Кейбір жануарлар суды тері жабыны арқылы ылғалды төсеміктен (субстраттан) немесе ауадан сіңіреді. Мысалы, ұн қарақоңызының, шыртылдақ қоңыздың дернәсілдері. Дегенмен де жануарлар қысқа мерзімді судың болмауына төзе алады, бірақ жұмсалған су организмге судың түсуімен орнына келуі керек. Аштыққа қарағанда организмнің сусыздануы қайғылы жағдайға душар етеді. Ірі сүтқоректілер суды ішу арқылы алатын болғандықтан, суаттардың бар-жоқтығына тәуелді, сондықтан суқоймаларына жақын жерлерге орын ауыстырады (миграция) және олардаң алыс тіршілік ете алмайды.