Жер беті су жамылғысы

Әль-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті

География және табиғатты пайдалану факультеті

[pic 1]

СОӨЖ

Тақарыбы: Жер беті су жамылғысы

Орындаған: Мухтаров У.Б

  Тексерген : Мақаш Қ.К

Алматы-2018

Мазмұны:

1)Кіріспе

2) Жер бетіндегі су қоры және оның таралуы

3) Су қоры,оның маңызы

4) Су қорының ластануы 

              5)  Қорытынды

    Кіріспе

Жер бетіндегі су - жер бетінде ағатын немесе жиналатын су. Теңіз, көл, өзен, батпақты және басқа сулар бар. Жер үсті сулары жер үсті су объектілерінде тұрақты немесе уақытша орналасқан. Жер үсті суларының объектілері: теңіздер, көлдер, өзендер, батпақтар және басқа ағын сулар мен резервуарлар. Тұзды және тұщы сулардың арасында айырмашылық бар.

Беткі судың пайда болуы күрделі процесс. Жаңбыр немесе қар тәрізді аспаннан түсетін ағымдар теңіздер мен мұхиттардан буланған су болып табылады. Ауырлық күші астынан өтетін жердің табиғаты (сонымен бірге су жер қыртысының теңіз деңгейінен жоғары бөлігін құрайтын ең күшті жойғыш) ол өзендері мен өзендеріне түсіп, қайтадан теңізге баратын бағдарға байланысты. Осылайша, гидрологиялық циклдің бір негізгі кезеңі аяқталды.

Жер бет үстінен ағып, сумен бірге құм мен топырақтың ерімейтін минералды бөлшектерін тасымалдайды, олардың кейбіреулері жолда қалады , кейбір бөліктері теңізге тасымалданады, сонда кейбір заттар ерітіледі.

Жер бетіндегі сулар біркелкі емес жерлерден өтіп, тау жыныстарынан құлап, оттегімен қанығады , оның органикалық және бейорганикалық заттармен белгілі бір жердің жерінен тазартылған және күн сәулесі балдырлар, саңырауқұлақтар, бактериялар, шағын шаян тәрізділер мен балықтар түрінде көптеген тіршілік нысандарын қолдайды.

Жер үсті суларының ластануының физикалық және химиялық қасиеттері біртіндеп уақыт өзгереді. Кенеттен болған табиғи апаттар жер бетіндегі су көздерінің құрамының қысқа мерзімде түбегейлі өзгеруіне әкелуі мүмкін. Жер үсті суларының химиясы маусымға байланысты, мысалы, қатты жаңбыр және қарды еріту кезеңінде (өзендердегі деңгей күрт көтерілген кезде су тасқыны кезеңі). Бұл ауданның геохимиясы мен биологиясына байланысты судың қасиеттеріне жағымды немесе жағымсыз әсер етуі мүмкін.

Жер үсті суларының химиясы жыл бойы құрғақшылық пен жаңбырдың бірнеше циклінде өзгереді. Құрғақшылықтың ұзақ кезеңі өнеркәсіптік пайдалану үшін су тапшылығына айтарлықтай әсер етеді. Өзендер өзенге шығатын жерлерде тұзды су құрғақшылық кезінде өзенге кіре алады, бұл қосымша проблемаларды тудырады. Өнеркәсіптік қолданушылар жер үсті суларының өзгермелілігін басқаруы керек, тазалау қондырғыларын жобалау кезінде және басқа бағдарламаларды әзірлеу кезінде ескеру керек.

Жер бетіндегі су қоры жəне оның таралуы. Жер бетіндегі судың жалпы қоры шамамен 1386 млн.км3-ге тең.Өзен арналарындағы су қоры 2120 км3-тең,тұщы көлдердегі су- 91 мың км3.Жер асты тұщы суларының қоры 10,5 млн км3 мөлшерінде деп есептелсе,тұщы сулардың жалпы қоры -3,5 млн км3 немесе гидросфера көлемінің 2,53%-ін құрайды.Егер біз тұщы судың негізгі массасы мұздықтарда жиналғанын есте ұстасақ,онда адам қажетіне жұмсалатын таза тұщы судың көлемі шұғыл кемиді жəне шамамен гидросфераның 0,80% бөлігін құрайды. Жер шарының əртүрлі аймақтарының сумен қамтамасыз етілу көрсеткіштері ондағы орналасқан халықтың санымен жəне табиғи қорларының орналасуымен, өнеркəсіп пен ауыл шаруашылығының қажеттілігімен əркез санаса бермейді.Еуропа мен Азияда əлем халықтарының 77%-ы орналасқан,ал осы аумаққа жылма-жыл айналымға түсетін тұщы су қорларының тек 33%-ы ғана тиесілі.Егер біз тек жылма-жыл айналымға түсетін өзен, көл жəне бөгендердің ғана суларын есепке алатын болсақ,онда Жер бетіндегі əрбір адамға орташа есеппен жылына 11,6 мың м3 су тиесілі болған болар еді. Су қорларына өзен, көл, теңіз, жер асты, таулар мен поляр шеңбердегі мұздар, атмосфералық ауадағы ылғал кіреді. Олардың қоры бүкіл гидросферадағы судың тек 1 проценті ғана. Гидросферадағы су қорлары төмендегі мөлшерде бөлінген. Көлемі жəне су қорларының мөлшері жөнінде гидросфераның ең ірі бөлігі - мұхиттар. Мұхит суларында пайдалы кендер, биологиялық ресурстар, энергия қуаты, химия жəне дəрі-дəрмек өндірістері үшін қажетті шикізаттар қоры өте көп. Құрлықта жыл сайын азайып бара жатқан пайдалы кендер орнын мұхит суларынан алып толтыруға əбден болады.