Салмақтылық коэффициентін анықтау
Автор: aruzhanbaspakova • Май 16, 2023 • Контрольная работа • 690 Слов (3 Страниц) • 103 Просмотры
3 – тәжірибелік сабақ. Салмақтылық коэффициентін анықтау.
Сабақ мақсаты: Салмақтылық коэффициентін анықтау әдісін , есептеу әдістемесін үйрету және есептер шығару.
Тапсырма
1. Келесі әдістерді қолдана отырырып, сапа көрсеткіштерінің салмақтылық коэффициенттерін анықтаңыз (салмақтылық коэффициентін анықтаудың 3 нұсқасы бойынша):
-1 – нұсқа бойынша есептеумен тәуір көру әдісі (5 кесте)
-2 – нұсқа бойынша есептеумен бағалау әдісі (6 кесте).
2. Салмақтылық коэффициенттерін анықтау әдістерінің қайсысын ыңғайлы деп санайсыз?
5 – кесте
Көрсеткіш | Эксперт 1 | Эксперт 2 | Эксперт 3 | Эксперт 4 |
А | 3 | 2 | 3 | 3 |
Б | 1 | 3 | 2 | 2 |
В | 2 | 1 | 1 | 1 |
6 – кесте
Көрсеткіш | Эксперт 1 | Эксперт 2 | Эксперт 3 | Эксперт 4 |
А | 10 | 6 | 9 | 8 |
Б | 4 | 8 | 7 | 5 |
В | 8 | 1 | 5 | 3 |
Салмақтылық коэффициенттерін анықтау
Салмақтылық коэффициенттерін анықтау үшін көбінесе сараптамалық әдістер қолданылады,олардың арасында артықтықшылық әдісі (ранг), бағалау әдісі және салыстыру әдісі бар. Алғашқы екі әдісті қарастырайық. Артықшылықтар әдісі әрбір сарапшының маңыздылық дәрежесіне қарай сандарды бере отырып, барлық көрсеткіштердің (ақаулардың) салмақтарын ранжирлейді деп болжайды; ең аз мәнді көрсеткішке немесе ақауға 1 нөмірі , келесі маңыздылығы бойынша – 2 нөмір, ең маңыздысына – соңғы реттік нөмір. Төрт сарапшы бойынша 3 көрсеткішті ранжирлеудің мысалы 5 – кестеде көрсетілген.
Бағалау әдісі сарапшыға таңдалған балдық шкала бойынша балл қою арқылы сапа көрсеткіштерінің маңыздылығын анықтауды қарастырады. Ең маңызды көрсеткішке максималды ұпай саны беріледі. Қажет болса, индикатордың салмағын бүтін сандармен ғана емес, сонымен қатар бөлшек сандармен де бағалауға болады. Сарапшылардың 10 балдық шкала бойынша 3 көрсеткіш бойынша бағалау нәтижелерінің мысалы 6 – кестеде көрсетілген.
Екі әдістіде қолданғанда салмақ коэффициенттерін есептеу келесі 3 нұсқаның біріне сәйкес бірдей түрде жүзеге асырылады. Барлық салмақ көрсеткіштердің (ақаулардың) салмақ коэффициенттерінің қосындысы 1-ге тең болуы керек.
1-нұсқа
k-ші сарапшы анықтаған әрбір i – ші көрсеткіштің (ақаулықтың) салмақтық коэффициенттері мына формула бойынша анықталады:
[pic 1]
мұндағы – k сарапшы анықтайтын i-ші көрсеткіштің (ақаулардың) салмақтылық нөмірі, n – көрсеткіштер саны (ақаулар). Содан кейін көрсеткіштердің (ақаулардың) салмақтылық коэффициенттері сарапшылар анықтайтын салмақтылық коэффициенттерінің орташа арифметикалық мәні ретінде есептеледі.[pic 2]
[pic 3]
Мұндағы N – сарапшылар саны.
Төрт сарапшының 3 сапа көрсеткішін ранжирлеу нәтижелері бойынша салмақтылық коэффициенттерін анықтау мысалын қарастырайық (5 - кесте ).
1-ші сарапшы алған A, Б, В көрсеткіштерінің салмақтылық коэффициенттері келесі мәндерге ие:
===0,50;[pic 4][pic 5][pic 6]
====0,17;[pic 7][pic 8][pic 9][pic 10]
===0,33.[pic 11][pic 12][pic 13]
Сол сияқты 2-ші, 3-ші, 4-ші сарапшылар алған көрсеткіштердің салмақтылық коэффициенттерін аламыз:
; 0,17;[pic 14][pic 15][pic 16]
[pic 17]
[pic 18]
Көрсеткіштердің орташа салмақтылық коэффициентін есептейік:
== 0,46;[pic 19][pic 20]
== = 0,33;[pic 21][pic 22][pic 23]
== =0,21.[pic 24][pic 25][pic 26]
= ++=0,46+0,33+0,21=1.[pic 27][pic 28][pic 29][pic 30]
...