Басшылық, билік, топтық динамика

2 тақырып Басшылық, билік, топтық

динамика

Талқылауға арналған сұрақтарды оқып, жазбаша Platonus арқылы жауап беріңіздер (off-line)

1. Жетекшілікке қатысты жаңа ұстанымдарды атаңыз. Әрқайсысының ерекшеліктері қанадай?

Менің ойымша жетекшілікке қатысты жаңа ұстанымдар ол біріншіден, жалпы ұстанымдардың бірі – жетекшінің көшбасшылық қасиеттеріне, ал екіншісі – мінез-құлқына сүйенді. Жетекшілік етуді зерделеудегі алғашқы ұйымдастырылған ұстаным мықты көшбасшылардың жеке, психологиялық және физикалық ерекшеліктерін талдады. Зерттеушілердің пікірінше, көшбасшылық қасиеттерге ие жетекші ақылды, парасаты, өзіне сенімді, сөзге шешен болады екен. Авраам Линкольн ұлы көшбасшы деп есептеледі. Мұндай беделге ол, Азаматтық соғыс кезінде тиімді шешімдер қабылдау және Америка Құрама Штатына жақсы басшылық ету арқылы ие болған. Бірақ кейбір адамдар оның жетекшілік қабілетін бойы өте ұзын болғанымен, яғни дене сымбатымен байланыстырды. Жетекші мінез-құлқы Жетекшіге тән қасиеттерді әлі де анықтау барысында зерттеушілер көп ұзамай басқа сипаттамаларды, әсіресе көшбасшылардың мінез-құлқы мен іс-әрекетін зерттеуге кірісті. Жетекшінің жұмысты басты орынға қоятын мінез-құлқы – қызметкердің жұмысына және сол жұмысқа қатысты процедураларға басты назар аударатын ең маңызды мінез-құлқы. Жетекшінің қызметкерді басты орынға қоятын мінез-құлқы – өзара ынтымақта жұмыс істейтін жұмыс тобын құруға және қызметкерлердің ризашылығын қамтамасыз етуге бағытталған жетекші мінез-құлқы. Жетекші мінез-құлқының екі стилі бір түзудің екі басында болу керек деп есептелді. Ликерт контраст үшін тек екі басындағы стильдерді зерделеді, алайда жетекші түрлі стильді ұстануы мүмкін: тек жұмысты я қызметкерлерді басты орынға қоюды немесе орташа деңгейдегі стильді. Оның ойынша, қызметкерді орташа деңгейге қоятын жетекші мінез-құлқы әдетте тиімдірек болып шығады. Соңғы жылдары жетекшіге қатысты үш жаңа ұстаным пайда болды. Біріншісі – «стратегиялық жетекшілік» деп аталса, қалған екеуі – мәдениетаралық және этикалық жетекшілік деп аталды.Стратегиялық жетекшілік – ұйым құрылымының және ортасының күрделілігін түсіну. Соған байланысты ұйым мен оның арасындағы теңдікке жету мен оны ұстап тұру үшін қажетті өзгерістерді іске асыра алатын жетекшіліктің түрі. Жетекшіліктегі келесі бір жаңа ұстаным мәдениетаралық проблемаларға негізделген. Бұл контексте мәдениет халықаралық ерекшеліктерді, сондай-ақ бір мәдениеттің өзіндегі ішкі айырмашылықтарды қамтитын кең ауқымды тұжырымдама ретінде қолданылады. Мысалы, жапон фирмасы Америка Құрама Штатарындағы фирманы басқаруға жаңа басшыны жіберген жағдайда, бұл менеджерлер екі ел арасындағы мәдени айырмашылықтарға бейімделуі және сәйкесінше өзінің жетекшілік стилін де өзгертуі тиіс. Әдетте Жапонияда бизнес ұжымдық сипатқа ие, ал Құрама Штаттарында бизнес индивидуализмге негізделген. Бұл жағдайда жапон орындаушы әр жеке атқарылған жұмыс үлесінің маңыздылығы мен марапатталуын, сонымен қатар жапон және америка бизнестеріндегі жеке және топтық рөлдер айырмашылықтарын мойындайды. Адамдардың басым көпшілігі әдетте, жоғары деңгейдегі менеджерлерді этикалық адамдар деп есептейді. Әйтсе де кейінгі жылдарда корпоративтік даулардың көбеюі топ-менеджерлерге деген сенімді біраз әлсіретті. Қазіргі уақытта мінез-құлықтың жоғары стандарттары тиімді жетекшіліктің алғышарты ретінде қабылданады. Екі немесе одан да көп ұйымдық топтардың арасында конфликт жиі болып тұрады. Өзара тәуелділіктің тереңдей түсуінен команданың жұмысын үйлестіру күрделеніп қана қоймай, конфликтінің ушығу ықтималдығы арта түседі. Мысалы, компанияның бір жұмыс тобының екінші тобына жұмысты тапсырудан туындайтын жүйелі өзара тәуелділікті алып қарайық. Бірінші топ екінші топқа көп жұмыс тапсырса, өте аз жұмыс артса немесе сапасы сын көтермейтін жұмысты өткізсе, топаралық конфликт пайда болуы мүмкін. Адамдар сияқты, департаменттер де көп жағдайда түрлі мақсаттар қояды. Reebok дәл осындай жағдайға тап болды. Менеджерлердің бір тобы жаңа спорттық киім үлгілерін мүмкіндігінше тездетіп сатылымға шығаруды ойласа, екінші бір тобы нарыққа ұсыныстарды асығыстық танытпай, есеппен шығару керек деп есептейді. Екі топтың арасындағы келіспеушілік тиімді шешімін таппағандықтан, конфликт тауарлардың сапасына және олардың тұтынушыларға уақытылы жеткізілуіне кері әсер етіп, компанияның бизнесін бірнеше айға тоқтатып тастаған. Кейде конфликт ұйым мен қалыптасқан бизнес ортадағы элементтер арасында болып тұрады. Мысалы, ұйым өз өнімдерінің сапасы бойынша клиенттер тобымен конфликтіге түсуі мүмкін. Бірнеше жыл бұрын McDonald’s өз өнімдерінің құрамы туралы ақпараттағы тізімде майды көрсетпеген кезде осындай мәселеге тап болды.