Құбыр желісіндегі авариялар

Құбыр көлігі-құбыр бойынша сұйық, газ тәрізді немесе қатты өнімдерді арақашықтыққа беруді жүзеге асыратын көлік түрі.

Құбыр жүйелері халықты, өндірісті және ауыл шаруашылығын өмірлік маңызды өнімдермен: таза ауамен, ауыз сумен және технологиялық сумен, жоғары және төмен әлеуетті жылу тасығышпен (жылумен), газбен, мұнай өнімдерімен қамтамасыз ету жүйесінің негізі болып табылады. Олар сондай-ақ көптеген қалдықтарды (тұрмыстық және өндірістік ағындар, ластанған ауа, түтін газдары, қоқыс және қатты қалдықтар) шығарады.

Құбыр құрылысы мен жүйелері халық шаруашылығының барлық салаларында кеңінен қолданылады. Құбырлар істен шығуы, әдетте, елеулі материалдық және экологиялық залалмен ұштасқан энергия кернеулі объектілер санатына жатады. Өрт-жарылыс қауіпті өнімдерді, улы компоненттер мен уытты ортаны тасымалдайтын технологиялық құбырларда көптеген істен шығулар қоршаған ортаның жергілікті және ауқымды ластануына алып келеді, қызметкерлер мен халықтың қауіпсіздігі тұрғысынан жоғары қауіп төндіреді. Газды, мұнайды және мұнай-газ өнімдерін, аммиак құбырларын және басқа да өнім құбырларын магистральдық құбыр көлігі жүйелерінде сенімділік және экологиялық қауіпсіздік проблемасы ерекше өткір болып отыр. Құбыр қабырғасының, құбыр бөлшектерінің герметикалығын жергілікті жоғалтуда немесе қирау нәтижесінде беріктіктің жалпы жоғалуында көрінетін магистральдық құбырдың істен шығуы, әдетте, қоршаған табиғи орта үшін мүмкін болатын түзетілмейтін салдарлармен елеулі экологиялық зиянға әкеп соғады.

Құбырлардың экологиялық қауіпсіздігінің анықтаушы өлшемі олардың сенімділігі болып табылады — "өмірлік циклінің"талап етілетін уақыт аралығында өзінің пайдалану қасиеттерін сақтай отырып, берілген функцияларды орындау қабілеттілігінен тұратын кез келген конструкцияның (жүйенің) негізгі сапа көрсеткіштерінің бірі.

Конструкциялық сенімділік құбыр конструкциясының қасиеті ретінде экологиялық өлшемдерді қанағаттандыруы тиіс, өйткені құбырдың жұмыс істеу қабілетін толық немесе ішінара жоғалтуы қоршаған ортаға теріс әсермен сөзсіз сүйемелденеді. Осылайша, құбырлардың конструктивтік сенімділігінің есептік модельдері экологиялық шектеулерді ескере отырып құрылуы тиіс. Мұндай шектеулердің сандық өлшемі құбырмен байланыста болатын қоршаған табиғи ортаның барлық компоненттері бойынша бағаланатын шекті жол берілетін әсерлердің (ШРШ) мәндері болуы тиіс.

Қоршаған орта үшін барынша ықтимал қауіп-қатердің жоғары деңгейі бар желілік-ұзындық объектілер болып табылатын магистральдық құбырлар болып табылады. Сондықтан құбырлардың конструктивтік сенімділігін кепілді қамтамасыз етуге бағытталған тиімді жолдарды іздеу-жоғары экологиялық жауапкершілікпен аса өзекті міндет.

Курстық жұмыстың мақсаты құбырлардың конструктивтік сенімділігі мен экологиялық қауіпсіздігін кепілді қамтамасыз етуге бағытталған тиімді жолдарды іздеуде.

Курстық жұмыс міндеттері:

* экономика мен халық өміріндегі құбыр көлігінің рөлін зерттеу;

* Құбырларды төсеу принциптерін қарастыру;

* құбыр көлігінің жағдайын талдау;

* мұнай мен газды тасымалдауға байланысты геоэкологиялық мәселелерді анықтау;

* құбырларды салу және пайдалану кезінде қоршаған ортаны қорғау міндеттері;

* құбырлы транстпорттың жүйесін жақсарту бойынша іс-шаралар мен перспективаларды әзірлеу

1-тарау. Құбыр көлігінің жалпы сипаттамасы және құрылымдық ерекшеліктері

1.1 Құбырларды жіктеу

Құбыр көлігі мақсаты мен аумақтық орналасуына байланысты магистральдық және өнеркәсіптік (технологиялық)  болып бөлінеді.

Магистральдық құбыржол көлігіне газ - мұнай құбырлары жатады, олар бойынша өнімдер өндіру орындарынан өңдеу және тұтыну орындарына-танкерлерге қайта тиеу және одан әрі тасымалдау үшін зауыттарға немесе теңіз порттарына тасымалданатын болады. Магистральдық өнімдер бойынша дайын мұнай өнімдері зауыттардан тұтыну аудандарына тасымалданады. Қазақстандық газ тасымалдау жүйесінің жалпы ұзындығы 30 мың километрден астам газ тарату желілерін, 15 мың километрден астам магистральдық газ құбырларын құрайды