Word редакторында жұмыс жасау

МӘТІНДІК ПРОЦЕССОР

Word — Microsoft Office жиынтығына кіретін мәтінмен жұмыс істейтін ең танымал бағдарлама. Бағдарлама әр түрлі тақырыпта визуалды эффектілерді, пішімдеу құралдарын және көптеген басқа мүмкіндіктерді пайдалана отырып кәсіби құжаттарды оңай жасауға болады.

1.1 Тінтуір және пернетақта арқылы мәтінді белгілеу

Мақсаты: Тінтуір және пернетақта арқылы мәтіндерді белгілеу тәсілдерін меңгеру

ТАПСЫРМА 1

Кез-келген мәтінді интернеттен жүктеп алып төмендегі әрекеттерді тінтуір арқылы орындаңыздар.

Мәтіндегі жолды белгілеу:

Тінтуірдің көрсеткішін жолдың басына бағыттауышқа айналғанша апарамыз да, содан кейін тінтуірді сол жағын 1 рет шертеміз.

Мәтіндегі бірнеше жолды белгілеу:

Тінтуірдің көрсеткішін бір жолдың басына бағыттауышқа айналғанша апарамыз да, содан кейін тінтуірді сол жағын басып тұрып жоғары немесе төмен жылжытамыз.

Сөйлем белгілеу:

Ctrl батырмасын басып тұрып, тінтуірмен сөйлемге шертеміз.

Еже белгілеу:

Тінтуірдің көрсеткішін еженің басына бағыттауышқа айналғанша апарамыз да, содан кейін тінтуірді сол жағын 2 рет шертеміз.

Немесе ежеге тінтуірмен 3 рет шерту қажет

Барлық құжатты белгілеу:

Тінтуірдің көрсеткішін құжаттың сол жағына бағыттауышқа айналғанша апарамыз да, содан кейін тінтуірді сол жағын 3 рет шертеміз.

ТАПСЫРМА 2

Пернетақта арқылы төмендегі әрекеттерді орындаңыздар.

Сөзді, мәтін үзіндісін, сөйлемді және ежені белгілеу:

1-тәсіл. Меңзерді белгілейтін мәтін үзіндісінің басына орналастырып, Shift пернесін басып тұрып, бағытқа байланысты бағыттауыш пернелерін басамыз.

2-тәсіл. Меңзерді белгілейтін мәтін үзіндісінің басына орналастырып, Shift пернесін басып тұрып, белгіленетін бөліктің соңына тінтуірмен 1 рет шертеміз. Shift пернесін босатамыз.

Барлық құжатты белгілеу:

Сtrl+А пернелер комбинациясын басамыз.

ТАПСЫРМА 3

Төмендегі батырмалар комбинация қандай әрекеттерге жасайтынын тексеріңіздер.

Ctrl + → - 

Ctrl + ← -

Ctrl + Backspace -

Ctrl + Delete -

Ctrl + ↑ -

Ctrl + ↓ -

Home -

End -

Ctrl + Home -

Ctrl + End -

Page Up -  

Page Down -

Shift + ↑ -

Shift + ↓ -

Shift + Ctrl + → - 

Shift + Ctrl + ← -

Shift + Ctrl + ↑ -

Shift + Ctrl + ↓ -

Shift + Home -

Shift + End -

Shift + Ctrl + Home -

Shift + Ctrl + End -

Shift + Page Down -

Shift + Page Up -

1.2 Қаріп / Font

Мақсаты: Мәтінге әр түрлі форматтағы қаріптерді қолдану.

Формат – қаріп, сызылым, өлшем және де мәтіннің басқа да қасиеттерін өзгерту Басты мәзіріндегі Қаріп құралдар тобымен іске асады.

[pic 1]

[pic 2]

ТАПСЫРМА 4

1. Өзіңіздің аты-жөніңізді толық жазыңыз.

2. Оның көшірмесін экранға 10 рет бірінің астына бірін орналастырып түсіріңіз (Ctrl + C , Ctrl + V).

3. 10 көшірменің өлшемін, типін, сызылымын әр түрлі қылып өзгертіңіз.

4. Мысалы:

[pic 3]

ТАПСЫРМА 5

1. Мәтінді теріңіз, оған тиісті пішімді беріңіз.

[pic 4]

2. Асты сызылған сызылымды қолданып мәтіннің кейбір жерлеріне әртүрлі өзгерістер енгіз.

[pic 5]

ТАПСЫРМА 6

1. Мәтінді теріңіз, қалауыңша өзгерістер жаса.

[pic 6]

1.3 Еже (абзац) / Paragraph

Мақсаты: Мәтінді туралау, жол аралығы, шегіністер және мәтінді пішімдеуге үйрену.

ТАПСЫРМА 7

Мәтінді теріп, оған қажетті туралауды қолданыңыздар.

[pic 7]

Word бағдарламасында мәтінді туралау Басты мәзіріндегі Еже тақтасымен іске асады.

[pic 8]

[pic 9]

Мәтіндегі ежені белгілеп, тінтуірмен қажетті батырманы шерту жеткілікті.

ТАПСЫРМА 8

1. Мәтінді Word бағдарламасына тереміз:

Есептеу құрылғылары және машиналары

Есептеу құрылғылары мен аспаптарының тарихы өте көне заманда жатыр. Есептеу құрылғылары ретінде қол саусақтарын, тастарды, ағаш таяқшаларды алуға болады. Ең ерте заманғы есептеу құралы есепшот (2000 – 5000 жылдар шамасында, «Абак» – гректер, «Суанпан» - қытайлар, «Серобян» – жапониядықтар) болып табылады. Есепшот Ресейде ХVІ – ХVІІ ғасырларда пайда болған.

2. Осы мәтінің көшірмесін тағы 2 рет төменге қарай орналастырамыз.

3. Тақырыбын ортаға, бірінші ежені сол жаққа, екінші ежені оң жақ шетке, үшіншіні – ені бойынша туралаңыздар.

4. Бірінші еженің жол аралығы - 1, екіншісі - 1.5, үшіншісі - 2, төртіншісі – 2.5 болуы қажет.

ТАПСЫРМА 9

1. Өзің туралы 4-5 жолдан тұратын өмірбаян жазыңыз. Өмірбаян мәтінінің тағы 4 көшірмесін аламыз.

2. Тақырыптың  өлшемі 16 пт, қалың, түсі – қызыл, ортаға туралау;

3. Бірінші еже: ені бойынша туралау, түсі – жасыл;

4. Екінші еже: сол жаққа туралау, түсі – көк, еженің бірінші жолы – 2 см, жол аралығы – 1.5, еже алдындағы және ежеден кейінгі аралық – 8 пт;

5. Үшінші еже: оң жаққа туралау, түсі – күңгірт, еженің бірінші жолы – 3 см, жол аралығы –  2;

6. Төртінші еже: шегініс (отступ) сол жағынан – 1 см, ал шығыңқы - 1.5 см, еже алдындағы аралық – 10 пт, ал ежеден кейінгі аралық – 15 пт;

7. Бесінші еже: түсі – кез-келген, еженің бірінші жолы – 4 см, жол аралығы – 1.5, шегініс (отступ) сол жағынан – 2 см, ал шығыңқы - 2 см.

1.4 Бет параметрі. Деректемелер (колонтитул). Бетке нөмір қою. Сурет қою

Мақсаты: Word мәтіндік редакторының бет параметрін, деректемелерін, бет нөмірін және суреттерді қоюды үйрену

ТАПСЫРМА 10

Алдыңғы сабақта орындаған тапсырмаңызды ашыңыз да, беттің параметрін орнатыңыз: оң жағы – 3 см, сол – 1 см, жоғарғы және төменгі жақтары – 2 см, бағдар – кітаптық, қағаз өлшемі – А4.

[pic 10]

ТАПСЫРМА 11

Бетке үстіңгі және төменгі деректеме қою үшін:

1. Кірістіру – Үстіңгі деректеме командасын орындаймыз;

[pic 11]

2. Үстіңгі деректемеде пайда болған 3 жазбаның 2-еуіне жазамыз да, 1-еуін жойып тастаймыз.

[pic 12]

3. Жазып болғасын Деректемелерді жабу командасын орындаймыз.

4. Енді беттерге нөмір орналастырыңыз.

[pic 13]

ТАПСЫРМА 12

Интернеттен Қазақстан туралы мәтінді көшіріп алыңыз да, оған бірнеше сурет орналастырыңыздар. Суреттерді мәтіннің әр түрлі жақтарына орналастырыңыз.

[pic 14]

Суреттің Мәтінді тасымалдау (Обтекание текстом) командасын орындауға ұмытпаңыз

1.5 Таңбалаушы және нөмерленген тізімдер

Мақсаты: MS Word редакторында таңбаланған (маркерленген), нөмерленген және көпдеңгейлі тізімдерді құрып үйрену.

ТАПСЫРМА 13

 Таңбаланған және нөмірленген тізімдерді құрыңыздар:

[pic 15]

- Word бағдарламасындағы тізімдермен жұмыс жасау Басты мәзіріндегі Еже құралдар тақтасы арқылы орындалады:

[pic 16]

[pic 17]

ТАПСЫРМА 14

Таңбалауды немесе нөмірлеуді құру:

[pic 18]

1. Word бағдарламасында жаңа таңбалауышты (маркер) құру үшін Таңбалауыштар – Жаңа таңбалауышты анықтау ... (Маркер – Определить новый маркет...) командасын орындаймыз.

2. Ашылған сұхбат терезеден Нышан    (символ)  батырмасынан Бағыттауыш таңбалауышын таңдаймыз.

3. Қаріп батырмасынан сол таңбалауштың түсін таңдап аламыз.

[pic 19]

4. Жаңа нөмер құру үшін Нөмерлеу – Нөмірдің жаңа пішімін анықтау командасын орындаймыз.

5. Ашылған сұхбат терезеден Нөмер типін, Түсін және нөмерге сөз қосу өрістерін өзгертеміз.

[pic 20]

ТАПСЫРМА 15

Көпдеңгейлі тізім құру:

[pic 21]

[pic 22]

1.6 MS Word-та кестелерді құру және форматтау

Мақсаты: MS Word мәтіндік редакторында кестелерді құру мен пішімдеу технологияларын үйрену

ТАПСЫРМА 16

Суреттегідей 8х8 кестесін құру керек.

[pic 23]

1. Кірістіру – Кесте командасы арқылы кесте құрамыз

[pic 24]

2. Бірінші жолдың ұяшықтарын біріктіріңіздер:

- Ұяшықтарды белгілеңіз;

- Орналасу - Ұяшықтарды біріктіру (Макет – Объединить ячейки) командасын таңдаймыз.

3. Кестені суреттегідей толтырыңыз және оған өз сабақтарыңыздың кестесін енгізініз. Ұяшық мөлшерін тінтуір арқылы қалауыңызша созыңыз.

4. Суреттегідей 1-інші және 2-інші жолдарды бояумен толықтырыңыз:

- Ұяшықтарды белгілеңіз:

- Басты панелінен Бояу батырмасын шертіңіз.

ТАПСЫРМА 17

1. Сұхбат терезесі арқылы кесте құрыңыз (Кірістіру – Кесте – Кестені кірістіру...). Өз қалауызша безендіріңіз.

[pic 25]

2. Нәтижені мұғалімге көрсетіңіз

3. Қалауыңша кез келген жолды немесе бағаны немесе 2 ұяшықты қосыңыз, содан кейін жойыңыз.

ТАПСЫРМА 18

1. Word бағдарламасындағы қиын кестелерді сызу үшін Кірістіру – Кесте – Кесте салу командасы арқылы орындалады.

[pic 26]

2. Кесте салу тақтасы пайда болады.

[pic 27]

3. Пайда болған тақтадағы қарындаш пен өшіргіш арқылы іске асады.

4. Кестені сызыңыз.

[pic 28]

5. Кестедегі деректердің орташа мәнін және қорытындысын есептеңіздер. (Орналасу (макет) – Формула командасы)

ТАПСЫРМА 19

1. Word бағдарламасында кроссворд торын кұрыңыздар.

[pic 29]

2. Мәтіндік кестеде есептеулер жүргізіңіздер (Орналасу – Формула командасы).

[pic 30]

1.7 Қойынды  

Мақсаты: MS Word мәтіндік редакторында қойынды (қойынды) құрудың тәсілдерін үйрену.

Қойынды (қойынды) – бұл жолдың ішіндегі мәтіннің элементтерін туралау

ТАПСЫРМА 20

1. Суреттке қарап, сызғыш арқылы қойындыны қоюды үйренеміз.

2. Көлденең сызғыштың сол жағында кішкене батырманы шерту арқылы қойынды типін таңдауға болады.

3. Тінтуірдің сол жағын шерту арқылы қажетті қойындыны таңдаймыз.

4. Содан кейін тінтуір көрсеткішін құжаттың қажетті орынына орналастырып, сызғышқа тінтуірді шертеміз.

5. Tab батырмасын басып, қажетті мәтінді тереміз.

6. Мәтін таңдалған қойындының позициясы бойынша орналасады.

[pic 31]

Барлық қойындыларды алып тастау үшін жаңа жолға көшкенен кейін орналастырылған қойындыға тінтуірмен екі рет шертеміз де, пайда болған терезеден Тазалау батырмасын шертеміз (немесе Ctrl + Q).

ТАПСЫРМА 21

1. Қойындыны сұхбат терезе арқылы орналастыру.

[pic 32]

ТАПСЫРМА 22

1. Төмендегі кестелерді қойынды арқылы екі тәсілді қолданып орындаңыздар.

[pic 33]

[pic 34]

1.8 MS Equation редакторында өрнек құру

Мақсаты: Word құжатына математика-лық және т.б. өрнектерді енгізудің бірнеше тәсілдерін үйрену

ТАПСЫРМА 23

MS Equation тақтасының батырмаларының қызметін үйрену.  өрнегін құру[pic 35]

1. Microsoft Word бағдарламасын ашамыз.

2. Кірістіру – Өрнек батырмасын арқылы формула редакторын жүктейміз.

[pic 36]

3. [pic 37] орынға өрнек тереміз

4. [pic 38] батырмасын шертіп, [pic 39] таңдаймыз.

5. Бөлшек сызығын қою үшін [pic 40]батырмасын шертіп, [pic 41] таңдаймыз.

6. Бөліміне индексті жазу үшін [pic 42] батырмасын шертіп, [pic 43] таңдаймыз.

7. Әріптерді орындарына жазамыз.

ТАПСЫРМА 24

Өрнектерді үлгі бойынша теріңіздер.

a) ;[pic 44]

b) ;[pic 45]

c) ;[pic 46]

d) ;[pic 47]

e) ;[pic 48]

f) ;[pic 49]

g) .[pic 50]

ТАПСЫРМА 25

Өрнектерді үлгі бойынша теріңіз.

a) ;[pic 51]

b) ;[pic 52]

c) .[pic 53]

ТАПСЫРМА 26

Математикалық өрнектерді теріңіз

a) ;[pic 54]

b) ;[pic 55]

c) ;[pic 56]

d) ;[pic 57]

e) ;[pic 58]

f) .[pic 59]

1.9 Графикалық нысандарды құру

Мақсаты: Word редакторында кескіндерді сызуды, жазба жазуды және нысандарды біріктіруге үйрету.

Word редакторында графикалық нысандарды сызу үшін Кірістіру – Кескіндер командасы орындалады.

[pic 60]

ТАПСЫРМА 27

Сурет бойынша параллелепипедті сызайық. Тапсырманы орындамай тұрып, суретке қарап, орындалу тәртіпбіне анализ жасаңыздар.

[pic 61]

1. AA1D1D төртбұрышты сызамыз.

2. A1В1 сызығын жүргіземіз.

3. A1В1 сызығын белгілеп, Ctrl пернесін басып тұрып, осы сызықтың көшірмесін аламыз да, D1C1 , AВ, DC сызықтарына қоямыз.

4. Қалған сызықтарды сызып шығыңыз.

5. Үзік сызықтарды сызу үшін, керек кесінділерді белгілеп, Пішім – Контур фигуры – Штрихтер командасын орындап, ұнаған үзік сызықты таңдаймыз.

6. Координаттар өсін сызайық, ол үшін бағыттауыш [pic 62] батырмасын басамыз да, сызылатын төбеге апарып, тінтуірдің сол жағын шертіп созамыз. [pic 63]

7. Әріпті керек орынға орналастыру үшін Кірістіру – Мәтін ұясы батырмасын пайдаланамыз, оны  параллелепипед төбелеріне апарып, керек мөлшерде шақтау сызамыз да, әріптерді жазамыз.

8. Нысандарды бір тұтас нысан түрінде жасау үшін, Басты – бөлектеу - [pic 64] Нысандарды бөлектеу батырмасын басып, бүкіл суретті белгілеп шығу керек.

9. Содан кейін Пішім – Топ - Топтау батырмасын шертіміз.

ТАПСЫРМА 28

Мәтіндік аумақты (Кірістіру – Мәтін ұясы), суреттерді, кескіндерді, әртүрлі қаріптерді, нышандарды (Кірістіру – Нышан) пайдалана отырып, өзіңіздің әр түрлі визиттік карточкаңызды құрыңыз.

[pic 65]

[pic 66]

ТАПСЫРМА 29

Үлгі бойынша сурет құрыңыз және суреттің барлық элементтерін біріктіріңіз.

[pic 67]

ТАПСЫРМА 30

1. Үлгі бойынша суреттерді құрыңыз.

a) [pic 68]

b)[pic 69]

c) [pic 70]

d) [pic 71]

2. SmartArt графикалық элементтерін қолданып, төмендегі суретті салыңыз.

2. Insert the following image using SmartArt graphic elements.

[pic 72]