Мұнай ӛнімдерінің тығыздығын анықтау

[pic 1]

«Энергетика және машина жасау» институты

«Технологиялық машиналар және кӛлік» кафедрасы

«Кӛлік техникасында қолданылатын материалдар» пәнінен практикалық жҧмыстарды ӛткізуге арналған

ӘДІСТЕМЕЛІК НҦСҚАУЛАР

(6В07108- «Кӛліктік инженерия» білім беру бағдарламасымен оқитын студенттер ҥшін)

Алматы – 2022

№1 ТӘЖІРИБЕЛІК ЖҦМЫС

МҦНАЙ ӚНІМДЕРІНІҢ ТЫҒЫЗДЫҒЫН АНЫҚТАУ

Жұмыстың мақсаты:

1. мұнай ӛнімдерінің тығыздығын анықтау әдістерін оқып-үйрену;
2. мұнай ӛнімдерінің тығыздығын екі әдіспен анықтау және алынған қорытындыларды салыстыру.

1. Негізгі теориялық мәліметтер

Заттың абсолюттік тығыздығы деп кӛлем бірлігінде болатын масса санын атайды. Егер масса бірлігіне 1 г алатын болсақ, кӛлем бірлігіне 1 см³ болады, онда бірлік жүйесіндегі (СГС) тығыздықтың мӛлшерлігі граммаларда кубта сантиметрге (г/см³ ) айқындалады. Халықаралық бірлік жүйесінде (СИ)  тығыздық килограммдарда кубта сантиметрде (кг/см³ ); 1[pic 2]

кезіндегі,ӛйткені осы температура кезіндегі су үлкен тығыздықта болғандықтан, таза судың 1см³ массасы қабылданады.

Заттың салыстырмалы тығыздығы деп 4°С кезіндегі сол кӛлемде алынған таза судың массасына оның массасының қатыстылығын атайды. Абсолюттік және салыстырмалы тығыздықтың есептелінген мәндері сәйкес келеді, бірақ салыстырмалы тығыздық ӛлшемсіз ен болып табылады.

Мұнай ӛнімдері мен суда температуралық кеңеюдің бірдей емес коэффициенттері бар болады, яғни тығыздықты анықтау кезінде жүргізілген су мен мұнай ӛнімдерінің температурасын білу керек.

Мұнай ӛнімдерінің тығыздығын 40°С температура кезінде анықтайды, сондықтан  да  мұнай  ӛнімдерінің  тығыздығын  техникалық  жағдайларда

арқылы белгілеу қабылданған. Тығыздықты экспериментальдық анықтау 20°С -тен айқындалатын температура        кезінде        жиі        орындалады.        Диапазон        температурасындағы тығыздықты қайта есептеу 0-50°С қалыпты мәні Д.И. Менделеев ұсынған[pic 3][pic 4]

формула бойынша орындалуы мүмкін:

20        t[pic 5][pic 6]

4  =        4 + γ (t – 20),        (1.1)

мұндағы: ρ20 - сынау г/см³ температурасы        кезіндегі тығыздық;[pic 7]

γ - 1°С тығыздықтың орта температуралық жӛнделуі (1.1. кесте); t        -        °С тәжірибесінде жүргізілген температура.

Тығыздық ӛлшем сияқты мұнай ӛнімдерін массалыққа кӛлемдік шығынға аудару үшін пайдаланылады. Мұнай ӛнімдерінің тығыздығы оның температурасына  байланысты  болады.  Тығыздықтың  ӛзгеруі  дизелдің

жұмысына әсер етеді осыған орай ол жіберілген жанар майдың мӛлшерленген санын ӛзгертеді. Құрамында кӛп мӛлшерде ароматты кӛмірсутегі бар май қатты тығыздықта болады, ал оларда парафиннің бар болуы тығыздықты тӛмендетеді. Сұйық мұнай ӛнімдерінің тығыздығы мүмкін тәжірбиеде тӛменде берілген құралдардың кӛмегімен анықталуы мүмкін: ареометрлер (нефтеденсиметрлер), Вестфалдың гидростатикалық таразылары, әр түрлі құрылғылы пикнометрлар, ал ӛте тұтқырлық майлар үшін - ӛлшенген тамшы әдісімен (МЕСТ 3900-85).

Ареометрлер мен таразылармен 50°С немесе 200мм ²/с кӛп емес тұтқырлығы бар және сонымен бірге араластыру кезінде қалдық бӛлмейтін тұтқырлығы бар мұнай ӛнімдері мен ашық және қара түсті мұнай ӛнімдерінің тығыздығын анықтайды. Пикнометрмен барлық мұнай ӛнімдерінің тығыздығын анықтайды, бұл әдіс нақтырақ болып табылады. Ӛлшенілген тамшылар әдісі парафиндердің, асфалтендердің және тұтқырлығы жоғары майлардың тығыздығын анықтау үшін арналған.

1. Ареометрмен (мҧнайденсиметрмен) мҧнай ӛнімдерінің

тығыздығын анықтау

Бұл әдісті қолдану сұйықтыққа жүктелген денеге келісілген вертикальды жоғары қарай және дененің батырылған бӛлшектерінің кӛлеміндегі сығылған сұйықтықтың тең салмағына бағытталған әсер етуші күш барын білдіреді. Ӛлшеуге ыңғайлы болу үшін кейде ареометрдің орта бӛлшегіне (қалтқы) термометр қояды. Ареометрлер бӛліну бағасымен 0,0005 тен 0,005 г/см³ дейін шығарылады.