Жылжу параметрлері
Автор: Milena_01 • Сентябрь 26, 2023 • Реферат • 870 Слов (4 Страниц) • 76 Просмотры
Жылжу параметрлері
Жер асты дамуының нәтижесінде жер бетінде деформациялар пайда болады. Тау-кен жұмыстарының жылжуынан зардап шеккен жер бетінің бөлігі жылжу мульдасы (1-сур.) деп аталады. Әдетте, жылжу мульдасы жер бетіндегі табақ тәрізді немесе шұңқыр тәрізді (сирек тостаған тәрізді) болып келеді.
Мульда шегінде жер бетінің жылжуы мен деформациясының таралуы біркелкі емес. Құрылымдарда зақым келтіретін, олардың қалыпты жұмысын бұзатын жер бетіндегі деформациялар пайда болған жылжу мульдасының бөлігі қауіпті жылжу аймағы деп аталады. Қауіптіжылжу аймақтарының бетін белгілеу үшін жылжу бұрыштары қолданылады. Жылжу бұрыштары жылжу процесінің маңызды параметрлерінің бірі болып табылады, өйткені олардың көмегімен қауіпсіздік целиктері жасалады. Жылжу бұрыштары-бұл өндірілген кеңістіктің шекараларын беттің критикалық деформацияларының шекараларымен байланыстыратын көлденең сызықтар мен сызықтар арқылы пайдалы қазбалардың шөгінділерінің (қабатының) созылуының бойымен және қиылысуымен мульданың негізгі бөлімдеріндегі тік кесінділерде пайда болған сыртқы кеңістікке қатысты бұрыштар. Мульданың негізгі қималары-ең үлкен шөгу нүктелерінде қабаттың созылуымен және қиылысуымен жүргізілген тік қималар.
Жылжу мульдасының шекарасына шөгуі – η=15 мм немесе горизонталь деформациялары - ε= 0, 5٠10-3 тең нүктелер алынады.жылжудың шекті бұрыштарына кен қазудың тереңдігі, кен денесінің құлаубұрышы және тау жыныстарының тығыздығы әсер етеді. Шекті жылжу бұрыштары жер бетінің жылжу бұрыштары мен деформацияларын есептегенде және де терең тік оқпандарды жылжудың зиянды әсерінен қорғаудың кентірекатерін құруда қолданылады.
1 - сурет. Жылжу мульдасы және оның қималары:[pic 1]
а-көлбеу орналасқан кенді игеруде; б-жайпақ орналасқан кенді игеруде; 1- қауіпті жылжулар аймағының шекарасы; 2-жылжу мульдасының шекарасы; 3- қазылып алынған аудан.
Қауіпті жылжу зонасын белгілеу үшін жылжу бұрыштары қолданылады. Олар вертикаль қималардағы қазылған кеңістіктің сыртқы жағында, жер бетіндегі қауіпті деформациялары бар нүктелерді жерасты кен қазудың төменгі шекарасын қосатын көлбеу сызықтар және олар β, β1, γ, δ жылжу бұрыштарымен шектеледі. Негізгі жыныстардың көлденең қимасында төмбе бүйір жақтағы жылжу бұрышы β, ал жатық бүйір жақтағы қуыстың жоғарғы жағымен шектелген бұрыш γ және тіктеу орналасқан кендердің жатпа бүйіріндегі жылжу бұрышы β1 арқылы белгіленеді (2.ә – сурет). Кеннің бойлық қимасының (2. б – сурет) қазбаның екі жағындағы жылжу бұрыштары бір-біріне тең болып келеді және δ – әріпімен белгіленеді.Тасындылардағы жылжу бұрышы - φ (2 -сурет) кеннің барлық бағыттарында бірдей қабылданады.
...