Каспий жағалауының мемлекеттік энергетикалық саясаты

ЕУРАЗИЯ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

РЕФЕРАТ

Тақырыбы: Каспий жағалауының мемлекеттік энергетикалық саясаты

Орындаған: Қуатов Асылхан

Тексерген:

Нұр-сұлтан 2021ж.

Жоспар

Кіріспе........................................................................................................... 3

1. Каспий теңізінің мәртебесі және Түрікменстан-Әзірбайжан-Иран қатынастарындағы шиеленіс........................................................................................................ 5

2. Ресей, Иран, Қазақстан, Әзірбайжан, Түркіменстанның Жағдайы..... 7

2.1 Ресей........................................................................................................ 7

2.2 Қазақстан................................................................................................ 10

2.3 Иран........................................................................................................ 11

2.4 Әзірбайжан..............................................................................................13

2.5 Түрікменстан...........................................................................................13

3. Каспий маңы мемлекеттері басшыларының саммиттері.................................................................................................... 14

4. Каспий бойынша жаһандық кеңес 2008.................................................16

5. Каспий теңізінің құқықтық мәртебесі туралы конвенцияны әзірлеу жөніндегі арнайы жұмыс тобы (AWG)........................................................................................................... 17

6. Каспий әлемдік өңірлік және энергетикалық саясаттың бір бөлігі ретінде............................................................................................................19

7. Каспийді демилитаризациялау мәселелері............................................ 21

8. Каспий теңізінің экологиялық проблемалары............................................................................................... 23

Қорытынды................................................................................................... 26

Пайдаланылған Көздер тізімі...................................................................... 29

Кіріспе

Каспий теңізі 370 мың шаршы шақырымды алып жатқан, көршілес бес мемлекеттің – Әзірбайжан, Иран, Қазақстан, Ресей және Түркіменстанның аумақтарын шайып жатқан әлемдегі ең үлкен ішкі су айдыны болып табылады. Географиялық тұрғыдан су қоймасы әдетте солтүстік, орта және оңтүстік Каспий болып бөлінеді. Теңіздің солтүстік бөлігі таяз және жағалау сызығы төмен, тереңдігі сегіз метрден аз. Солтүстік Каспий теңізі 61,408 шаршы шақырым аумақты алып жатыр. Екінші жағынан, орта Каспийдің ауданы 85200 шаршы шақырымды құрайды, тереңдігі 95-130 метрді құрайды. Орта Каспийдің батыс жағалауы тар жағалау аңғарынан кейін Үлкен Кавказ тауларының етегіне өтеді. Оңтүстік Каспий, ауданы 92 112 шаршы шақырымды құрайтын ойпат, ең үлкен тереңдікке, сонымен қатар ең үлкен және ең өнімді мұнай мен газ кен орындарына ие. Оңтүстік Каспийдегі ең перспективалы мұнай өндіруші аймақ Каспий бойымен Әзірбайжан Апшерон түбегінен Батыс Түрікменстанның Пери-Балхан аймағына дейін созылып жатқан тар құрылымдық аймақтың бойында орналасқан. Оңтүстік-батыс жағындағы таяз сулар шығысқа қарағанда қарқынды түрде зерттелгенімен, бұл аймақтың мұнайды одан әрі ашуға мүмкіндігі зор.

Каспий мәселесі КСРО ыдырап, тәуелсіз мемлекеттер – Әзірбайжан, Қазақстан және Түркіменстан құрылғаннан кейін туындағанын еске салғым келеді. Аймақ елдері үшін бірінші кезектегі міндеттердің бірі осы уақытқа дейін ішкі деп саналған Каспий теңізінің халықаралық-құқықтық мәртебесін анықтау қажеттілігі болды. Болашақта мәртебе мәселесі барған сайын шиеленісе түсті, өйткені ол теңіз түбінде орналасқан табиғи, ең алдымен энергетикалық ресурстарға меншік құқығын анықтаумен байланысты болды. Бұған, атап айтқанда, Каспий теңізінің мұнайлы аймақтарын бақылаудағы экономикалық және саяси бәсекелестік, соның ішінде Түркіменстан мен Әзірбайжан арасындағы Сердар кен орнын иеленуге қатысты келіспеушілік және Иран-Әзербайжан арасындағы келіспеушілік дәлел. Алов, Араз және Шарғ кен орындары.