Вирустардың номенклатурасының және таксономиясының ерекшеліктері мен принциптері

Қазіргі кездегі вирустардың таксономиясы

ЖОСПАР:

Кіріспе:

1. Вирустардың  номенклатурасының және таксономиясының  ерекшеліктері мен принциптері

Негізгі бөлім:

1. Таксономияның ғылыми және практикалық  маңыздылығы
2. Приондар және вироидтар, олардың таксономиядағы орыны 
3. Омыртқалы жануарлардың вирустардың туқымдастары
4. Д.Балтимор бойынша вирустардың классификациясы 

Қорытынды

Пайдаланған әдебиеттер

Биологиялық номенклатура (таксономия) - бұл тірі организмдерге атау беру ережелерінің жалпыға бірдей қабылданған жүйесі. Бұл ғылым мен техниканың әр түрлі салаларында қолданылатын әмбебап және тұрақты жүйе.

Таксономия - жіктеу және жүйелеу теориясы, жіктеу әдістері мен ережелерін қарастырады. Таксономиялық бірлік (Таксон) - таксономиядағы кез-келген жіктеу бірлігі (отбасы, тұқым, түр және т.б.).

Жіктеу - оның тарихи даму процесіне негізделген жүйелеу, содан кейін ұқсас белгілері бойынша топтарға бөлу, ұрпақтан ұрпаққа қайталау.

Вирустардың жіктелуі - өте икемді жүйе. Вирустар туралы алынған жаңа білім - құрылымдық және молекулалық ұйымы, репликацияның сипаттамалары, филогенетикалық қатынастар - оны қайта құруға негіз болады. Жаңа вирустарды зерттеу бойынша жұмыс үнемі жүргізілуде. Жүргізілген жұмыстардың барлығын ICTV - Вирустардың таксономиясы жөніндегі халықаралық комитет тіркейді және заңдастырады.

Қазіргі классификация барлығына әмбебап - омыртқалы жануарлардың, омыртқасыздардың, өсімдіктердің, қарапайымдылар мен прокариоттардың вирустары. Ол вириондардың іргелі қасиеттеріне негізделген.

Қазіргі классификация келесі критерийлерге негізделген: нуклеин қышқылының типі, оның құрылымы; липопротеидті мембрананың болуы; вирустық геном стратегиясы; вириондардың мөлшері мен морфологиясы, симметрия түрі, капсомерлер саны; генетикалық өзара әрекеттесу құбылыстары; сезімтал иелердің шеңбері; патогенділік (соның ішінде жасушалардағы патологиялық өзгерістер, жасушаішілік қосындыларды қалыптастыру); географиялық таралу; беру әдісі; антигендік қасиеттері.

Таксондардың маңызды критерийлері:

• Қожайын ағзасы
• Бөліктер морфологиясы
• Геном типі
• Ауру симптомдары 
• Антигенділік 
• Ақуыз профилі 
• Қожайын спектрі және т.б. 

Вирустардың құрамы, мөлшері мен формасы әртүрлі. Ең бастысы, вирустарда генетикалық ақпаратты сақтау және беру тәсілдері бар, оларды табиғатта басқа жерден таба алмайсыз. Вирустардың генетикалық жүйелері қандай да бір мағынада басқа организмдердің генетикалық жүйелеріне қарағанда бай деп айтуға болады. Сондықтан вирустар молекулалық биологияның сүйікті нысандарының бірі болып табылады, ол тіршілікті ұйымдастырудың негізгі принциптерін зерттейді. Вирустық аурулардың алдын-алу және емдеу сонымен қатар вирустардың алуантүрлілігі мен қасиеттерін ескеруді қажет етеді.

Балтимор вирустарының жіктелуі мРНҚ қалыптастыру механизміне негізделген. Вирустар ақуыздарды қалыптастыру және нуклеин қышқылын көбейту үшін мРНҚ-ны өз геномынан синтездейді, алайда вирустардың әр отбасында бұл процестің өзіндік механизмі бар. Вирустық геномдар болуы мүмкін бір тізбекті немесе қос тізбекті, ДНҚ немесе РНҚ бар, кері транскриптазды қолдануы немесе пайдаланбауы мүмкін. Сонымен қатар, геномындағы бір тізбекті РНҚ вирустары оң (+) немесе теріс (-) РНҚ тізбегіне ие болуы мүмкін.

Вирустарды классификациялаудың мақсаты - вирустарды топтастыру арқылы олардың қандай организмдер мен  тіндерді зақымдайтынын анықтауға болады.  Түрлі ауру қоздырғыш вирустарды зерттеп, арнайы вакцинасын тауып  аурулардын алдын алуға мүмкіндік туады.