Әлеуметтану және пәнаралық байланыс

Әлеуметтану және пәнаралық байланыс

Жоспар:

1. Қала әлеуметтануы 
2. Модернизация және урбанизация.
3. Құрылыс индустриясы әлеуметтік институт ретінде.

   Әлеуметтану ғылыми білімнің дара саласы ретінде біршама кеш қалыптасты. Оның негізін 19 ғасырдың екінші жартысында Огюст Конт пен Герберт Спенсер қалады. «Әлеуметтану» түсінігі алғаш рет француз философы әрі социологы О.Контпен қолданылды. Қоғам мен әлеуметтік өмір жөнінде ғылым ретінде түсіндірілді. Әлеуметтану пәнінің қалыптасауы мен дамуы әлеуметтік қатынастардың өз аспектісінде қарастыратын, көптеген жаңа әлеуметтік концепциялардың пайда болуы арқылы жүзеге асты. Жалпы бұл теориялар өзінің теоретикалық-әдістемелік мағынасы бойынша бір-біріне қайшы келді, бірақ әлеуметтанудың ғылым ретінде тарихи қалыптасуына әр теориялардың ролі айрықша келеді. Әлеуметтануды қоғамдағы әлеметтік қауымдар, қатынас, құрылым, жүйе мен ұйымдардың дамуы жөнінде зерттейтін ғылымы деп белгілейді.

          Қала әлеуметтануы 

    Қала әлеуметтануы — қаланың шығу тегін, қалыптасуын, дамуы мен қоғамдық мәнін және жалпы заңдылықтарын зерттейтін әлеуметтану ғылымының саласы.

    Қала әлеуметтануы жүргізетін зерттеулердің негізгі бағыттары мыналар: қаланың қоғамдағы және қоныстану жүйесіндегі рөлі, оның дамуына ықпал ететін негізгі факторлары, тұрғындарының әлеуметтік құрылымы, қалалық өмір мен қала мәдениетінің ерекшеліктері, қоршаған ортамен байланыстары, қалалардың дамуын жобалау, болжау және жоспарлау, оны басқару жолдары мен әдістері, халықтың көші-қонының негізгі әлеуметтік факторлары мен нәтижелері, т.б. Қала әлеуметтануы қаланың әлеуметтік рөлін зерттеуде оның қалыптасуы мен дамуына табиғи және материалдық ортаның тікелей ықпалы есепке алынады. Қала әлеуметтануы қаланы нақтылы тарихи қоғамның құрамдас бөлігі ретінде қарастырады, өйткені қала осы қоғамға ортақ құндылықтарды бойына сіңіретін, сол қоғамға тән әлеуметтік құрылымның, қарым-қатынастардың шағын үлгісі болып табылады. Әлеуметтану ғылымында қала тарихына, оның әлеуметтік-экономикалық және саяси рөліне ғылыми талдау жүргізген көрнекті ойшылдар қатарында неміс әлеуметтанушысы М.Вебер болды. Ол "Қала" атты еңбегінде жеке адамның тұлғалық ерекшеліктерінің дамуына қаланың тигізетін зор әсерін, оның тарихи өзгерістерге әкелетінін айтты. Белгілі неміс әлеуметтанушысы Г.Зиммель қала омірінің әлеуметтік-психологиялық жақтарын зерттеп, қалалықтардың өзара байланыстары қызметінің сипаттамасын жасады. Қала әлеуметтануында "Адам экологиясы" мектебінің негізін қалаушы Р.Парк, Э.Берджесс, Д.Вирт секілді әлеуметтанушылар жүргізген қала көлемі мен архитектурасының қылмысқа әсері жөніндегі зерттеулерінің орны ерекше. Қаланың әлеуметтік дамуын жоспарлау ғылыми мектебінің негізіy салушы Қазақстандық ғалым Н.Аитов қоныстану қатынастары әлеуметтік жоспарлау жөнінде құнды зерттеулер жүргізді.[1]

Модернизация және урбанизация.

    Модернизация-(франц.-жаңғырту) артта қалған елдердің алдыңғы қатардағы елдердің деңгейіне жетуге бағытталған мемлекеттік саясаты.Жаңғырту (Модернизация; фр. Modernisation — жаңа, қазіргі заманғы ) — жекелеген тетіктер мен түзілімдердің құрылымдарын өзгерту арқылы білдектің функционалдық және басқа да қасиеттерін жақсарту, сенімділігін арттыру және пайдалану мерзімін ұзарту. Жаңғырту өнеркәсіптік жабдықтарды, аспаптарды, тұрмыстық бұйымдарды оларды жасаудың технологиялық процесіне күрделі өзгеріс енгізбей-ақ жетілдірудің барынша тиімді тәсілі. Жаңғырту негізгі жаңғырту жөне жабдықты жаңғырту тағы басқа болып бөлінеді.Халықтың қоныстануының географиялық ерекшелігі Қазақстан халқының саны аумағынын, үлкендігіне сай келмейді. Халықты біркелкі қоныстандыру және үлкен аймақты игеру мүмкін емес. Сонымен бірге халықтың қоныстануына табиғат жағдайы қолайлы жерлердің тек 1 / 3 бөлігі ғана жарайды. Сондықтан да мемлекетті модернизациялау бағдарламасында негізгі рөлді халықты аумақтық ұымдастыруга баса назар аударады. Оның дұрыс орындалуы халықтың еңбек әлуетін тиімді пайдалануға мүмкіншілік береді. Халықты аумақтық ұйымдастыруға орналасу және қоныстану жатады.Әскери техниканы модернизациялау (Модернизация военной техники; французша moderne — жаңа, қазіргі уақыттағы) — әскери техниканың ескірген үлгілерінің сипаттамаларын едәуір жақсарту және пайдалану тиімділігін арттыру мақсатында конструкциясын, материалы мен әзірлеу технологиясын өзгерту аркылы жаңарту.Әскери техниканы модернизациялау кезінде оның жекелеген бөліктері: тораптары, аспаптары, құрылғылары, жүйелері және т.б. өзгертіледі.Әскери техниканың ірі және күрделі үлгілерінің (түрлерінің) осыңдай бөліктері қару-жарақ пен техникалық құралдардың тұтас кешендері болуы мүмкін (мысалы, сүңгуір қайықтағы стратегиялық ракеталық қару кешені). Қандай жағдайда болмасын, Әскери техниканы модернизациялау нәтижесінде үлгінің құрьмысы мен даярлау технологиясы көп өзгертілмеуі. оны пайдалану едәуір киындатьшмауы және кызмет көрсетілетін жеке құрамның саны көбейтілмеуі тиіс. Әскери техниканы модернизациялау кезінде көбінесе күшін, беріктігін, пайдалану мерзімін, әлсіз буындардың төзімділігін, конструкциялардың мықтылығын арттырады, пайдаланудағы зиянды және әйгілегіш сипаттамаларды азайтады, басқаруды автоматтаңдыратын, пайдалану қауіпсіздігін, зақымдардан қорғауды жеңілдететін жаңа жүйелер мен күрылғылар қосылады. Әскери техниканы модернизациялау, әдетте, ескірген әскери техниканы казіргі заман талаптарының денгейіне жеткізу кажеттілігінен туындайды.