Герменевтика жайлы

Комерциялық емес акционерлік қоғамы

Ғұмарбек Дәукеев атындағы Алматы энеретика және байланыс университеті

Ақпараттық қауіпсіздік жүйелері кафедрасы

Семестрлік жұмыс №3

Пәні: Философия

Тақырыбы: Герменевтика

Орындаған: Шакербай.О

Тобы: ЭЭк-18-14

Тексерген:доц.Апашов С. Б.

_____________________  _________________________ _______________

            (бағасы)                    (қолы)                                       (күні)

                                           Алматы 2020

                                                        Кіріспе

Герменевтика (гр. һermeneo –  түсіндіремін) –текстің мәнін, оның объективтік  сөздердің граматикалық мағынасы мен олардың тарихи жағдайларының вариациялар және субъективті  автордың ынтасы негіздерін түсіндірудің теориясы мен өнері. Герменевтка элленизм дәуірінде классикалық тексттерді, мысал Гомердің ғылыми тұрғыда зерттеуден туып, кейінірек «Қасиетті жазуларды» экзегетикалық түсіндіру шеберінде дамыған.         Тақырыптың өзектілігі: Герменевтикафилософияның өз алдына бөлек түсінік  ретінде қалыптастыруға және сөйлеу сөз жетегін қалыптастырудағы рөлі көп. Герменевтика саласының негізгі өзекті тақырыптарын талдау, зерттеу. ХІХ ғасырда мәтін мәнін ғана түсіндірумен шектелмейтін «еркін» герменевтика түрінде дамыды.                                                Тақырыптың мақсаты: Герменевтика ұғымын қолайлы мағынада толығырақ түсіндіру арқылы толық, жекешеленген анықтама келтіру.  Дильтей герменевтиканы қоғамдық ғылымдардың арнайы тәсілі ретінде қолданылып, қоғамдық оқиғаларды тарихи тұлғалардың субъективтік  ынталары арқылы «ұғындыруды» мақсат еткен ХХ ғасырда герменевтика бірте-бірте философияның негізгі бір методологиялық тәсілдері түріне еніп, әуелде экзистенциализм  (Хайдеггер) шеңберінде, кейіннен герменевтика онтология функциясын атқарды, себебі «болмыс» әлеуметтік философияның түсінікті тілі. Ал түсіндіру қоғамдық өмірдің формасы және «идеологияныңсыны». Бұл жерде герменевтика жаңа позетивтік «тілдік анализ»бағытымен тоғысады. Герменевтика Франфурттік мектеп  (Ю. Хабермас т.б.) шеңберінде «идеологияның сыны» ретіне тілдік талдауда «ұйымдасқан кіштер қатынасын анықтауда» әлеумет биліктің және құралдар үстемдігінің міндетін атқарады. Хебермас  түсінігінде герменевтика қазіргі буржуазия филослофиясының бағыттарын түйістіретін құрал. Герменевтка тәсілдер тарихын, заң және басқа адамның саналы іс-әрекетінің нәтижелерін талдайтын, іліми салаларында қолданылады.

Тақырыптың міндеті: Герменевтика мағынасына философиялық толық анықтама беру және осы саладағы ағартушылықпен айналысқын философтармен танысу.  

    Герменевтиканың негізгі мәнділігі

Герменевтика (germeneon –грек сөзі түссіндіремін) сонау көне грек заманында жазыдған тарих мұраларды түсіну өнері ретінде пайда болды.

Орта ғасырда Батыс Еуропада герменевтика Киелі кәтабының негізгі қағидаларын дұрыс түсіндіру өнеріне айналды.

Қайта өрлеу заманы келгенде, антикалық дәуірде пайда болған мәдени мұраларды қазіргі тілге аудару қажеттігі пайда болып, ол герменевтиканың негізгі ісіне айналды.

Жаңа дәуірге ғана герменевтика бірте-бірте жалпы философиялық тұрғыдан қаралық, ерекше ағымға айналады. Бұл ағымның негізін қалаған неміс діни қайраткері, философы Ф. Шлейермахер болды. Ол – Платонның барлық шығармаларын алғаш рет неміс тіліне аударған адам. Оның ойнша, герменевтика – басқа тұлғаның қайталанбас жақтарын түсіндірудің өнері, әңгіме оның ойларының мазмұнынан гөрі, оның сөз саптау мәнерінде, үлгісінде деген пікікрде болды.

В. Дильтей герменевтиканы тарих оқиғаларының ішкі сырын ашатын пән ретінде қарады. Ол адамзат тарихын табиғат заңдылықтарынан бөлек алып қарайды. Егер табиғат заңдылықтарын біз практикалық іс-әрекет, таным арқылы ашып, болашақ ұрпақтарға дәріс беру арқылы жеткізсек, өткен адамзат тарихының беттерін, сол заманда өмір сүрген адамдардың ішкі жан дүниесінің тебіренісін зерттеу үшін сол замандағы ахуалға өту, түйсіну, тебірену арқылы ғана жетуге болады деген пікір келеді. Олай болса, өтекен тарихқа сол заманда өмір сүрген ұлы адамдардың өмірбаянын, ішкі рухани тебіреністерін түсініп қана баға беруге болады.                                 Феноменология ағымының негізін қалаушы Э. Гуссерль белгілі бір дәуірді жете түсіну үшін, сол кездегі қоғамның «өмірлік дүниесінің» ерекшелігін зерттеу қажет деген пікірде болған. Сонда ғана сол дәуірде өмір сүрген адамдардың өмір сезімін, мәдени мұраларының мән-мағынасын ашуға болады.                                                                                                        М. Хайдагердің ойынша, «болмыстың үйі - тіл». Ендеше, герменевтика ілімін тілді талдау, тарих ұмыт қалған сөздердің сырын ашу, оны қайта өмірге енгізу, сол арқылы өткен ғасырдағы адамзат болмысын зерттеуге болады.                Әрине, әр халық өз тілі арқылы өзігһнің дүниесезімі мен дүниетанымын, көзқарасын қалыптастырад. Тілде халықтың мыңдаған жылдар бойы жинаған өмірлік тәжірибесі қолданады. Әіресе бұл қағиданы көшпенді өмір салтын ұстанған қазақ халқының өткен тарихын зерттегенде ұмытпағанымызда абзал.