Әлеуметтанулық мектептер мен теориялар

Әлеуметтанулық мектептер мен теориялар

Кіріспе

Әлеуметтану – қоғамды, әлеуметтік қатынастарды, институттарды және процестерді зерттейтін ғылым. Оның негізі XIX ғасырда қаланғанымен, бүгінгі таңда көптеген теориялар мен мектептер қалыптасты. Әлеуметтанулық мектептер қоғамның әртүрлі қырларын әртүрлі көзқарастар тұрғысынан зерттейді. Бұл рефератта әлеуметтанудың негізгі бағыттары мен теориялары, олардың ерекшеліктері, негізгі өкілдері және еңбектері қарастырылады.

1. Позитивизм

Позитивизм әлеуметтанудың алғашқы ғылыми бағыты болып табылады. Оның негізін салушы Огюст Конт қоғамды ғылыми әдістер арқылы зерттеу қажеттігін алға тартты. Позитивизм тек қана нақты деректер мен эмпирикалық зерттеулерге сүйенуді талап етеді.

Негізгі өкілі: Огюст Конт

Басты еңбектері: «Позитивтік философия курсы»

2. Социологиялық реализм

Бұл бағыттың негізгі идеясы – қоғам жеке адамдардың жиынтығынан жоғары тұрған өзіндік заңдары бар жүйе ретінде қарастырылады. Эмиль Дюркгейм әлеуметтік фактілердің адамдарға әсерін зерттеді және қоғамның тұтастығын қамтамасыз ететін құндылықтарды ерекше атап өтті.

Негізгі өкілі: Эмиль Дюркгейм

Басты еңбектері: «Әлеуметтану әдісі», «Өзіне-өзі қол жұмсау»

3. Қақтығыс теориясы

Қақтығыс теориясы қоғамдағы теңсіздік пен әлеуметтік қақтығыстарды негізгі фактор ретінде қарастырады. Карл Маркс капиталистік қоғамда таптық күрестің маңызды рөл атқаратынын атап өтті.

Негізгі өкілі: Карл Маркс

Басты еңбектері: «Капитал», «Коммунистік манифест»

4. Функционализм

Функционализм теориясы қоғамды біртұтас жүйе ретінде қарастырады, онда әрбір институт белгілі бір функция атқарады. Бұл теория бойынша, қоғамдағы әрбір элемент жалпы тұрақтылықты сақтауға бағытталған.

Негізгі өкілі: Талкотт Парсонс

Басты еңбектері: «Әлеуметтік жүйе»

5. Символикалық интеракционизм

Бұл бағыт әлеуметтік әрекеттер мен адамдар арасындағы символдық қарым-қатынастарды зерттейді. Әлеуметтік шындықтың қалыптасуына адамдардың өзара әрекеттесуі үлкен әсер етеді.

Негізгі өкілі: Джордж Герберт Мид

Басты еңбектері: «Ақыл, өзіндік мен және қоғам»

6. Постмодернизм

Постмодернистік әлеуметтану қоғамның құрылымы тұрақты емес, өзгермелі және көптүрлі екенін атап көрсетеді. Бұл бағытта қоғамның фрагментациясы мен мәдени плюрализмі негізгі зерттеу объектілерінің бірі болып саналады.

Негізгі өкілі: Жан Бодрийяр

Басты еңбектері: «Симулякрлар және симуляция»

Әлеуметтанулық мектептердің салыстырмалы кестесі

Мектеп/бағыт

Негізгі идеялар

Өкілдері

Негізгі еңбектері

1. Позитивизм

Позитивизм әлеуметтанудың алғашқы