Мәдениет типологиясы: мәдениет типі түсінігі, мәдениеттердің тарихи типологиясы, сызықтық және жергілікті ыңғайлы құрылымдар

1.Мәдениет типологиясы: мәдениет типі түсінігі, мәдениеттердің тарихи типологиясы, сызықтық және жергілікті ыңғайлы құрылымдар.

    Мәдениет. Қазақ тілінде бұл термин арабтың «маденият» - қала, қалалық деген сөзінен енген. Мәдениет дегеніміз - күнделікті тәжірибеде адамдар арасындағы қарым-қатынас пен қарым-қатынас формалары. Мәдениет белгілі бір қоғамға тән білімнің белгілі бір деңгейін болжайды, демек, қоғамның білімдерін, дағдыларын,, нормалары мен құндылықтарын игеру процесі.

     Мәдениет типологиясы – жалпылама үлгі немесе типті пайдалана отырып, әлеуметтік-мәдени жүйелер мен объектілерді бөлуге және оларды топтастыруға негізделген ғылыми танымның әдісі.

Мәдениетке тән көріністердің әртүрлілігі, оның әртүрлі қызметтерді атқару қабілеті, сонымен қатар табиғат пен қоғамның әртүрлі құрамдас бөліктерімен өзара әрекеттесуі мәдениеттер типологиясының қажеттілігін тудырады. Типология – мәдениет объектілерін олардың кез келген белгілерінің ортақтығына қарай жүйелеуге мүмкіндік беретін ғылыми әдіс. Бұл тәсіл арқылы мәдениет типологиясы мәдени объектілердің әртүрлі топтарын оларды неғұрлым толық зерттеу, салыстыру және сипаттау үшін бөліп көрсетуге және жіктеуге мүмкіндік береді. Қазіргі мәдениеттануда мәдениеттер типологиясына екі негізгі әдіснамалық көзқарас дамыды. Олардың біріншісі мәдениетті диахрондық аспектіде қарастырады, яғни. тарихи дамуында және тарихи типологияның әртүрлі үлгілерін береді. Екінші көзқарас мәдениетті синхронды аспектіде – мәдени орталықтардың кеңістікте орналасуы және олардың бір-бірімен әрекеттесу арқылы типтендіреді. Осы әдістемеге сәйкес мәдениет типологиясы мәдениеттануда әртүрлі үлгілер мен нұсқаларда ұсынылған Батыс-Шығыс дихотомиясын береді.