Қазақстанның қазіргі заманғы тарихы

Қазақстанның қазіргі заманғы тарихы - дүниежүзі тарихының, Еуразия мен Орталық Азия елдерінің тарихының, жалпы айтқанда, бүкіл адамзат тарихының бір бөлігі болып табылады. Қазақстанның қазіргі заманғы тарихы – ХХ ғасырдан және бүгінгі күнге дейін Ұлы дала аумағында орын алған тарихи оқиғалар тұтастай қарастырылатын кезең.

ХХ ғасыр қазақ халқының тарихи тағдырындағы аса маңызды кезеңдердің бірі болып табылады. Бұл кезеңге қазақ халқының қоғамдық-саяси ойының дамуы жатады. Қазақ мемлекеттілігін жаңғырту идеялары дүниеге келді. ХХ ғасырдың тарихы әлеуметтік-саяси және мәдени қайшылықтарға, әлемдік соғыстардың салдарынан саяси және экономикалық өзгерістерге толы. Өткен ғасырдағы оқиғалардың тарихы жөнінде біршама пікір айтуға болады. Бірінші дүниежүзілік соғыстың себебі болған экономикалық дағдарыс, 3-4 есе өскен салықтар халықтың наразылығын тудырды. 1916 жылғы көтеріліс бізге қазақ жауынгерлік рухын тағы бір рет еске салады. Көтерілістің себебі қазақ жерлерінің құқықтары мен отарлауына нұқсан келтірумен ғана емес, сонымен бірге қазақ халқының Ресейдің бақылауында болудан шаршағандығымен байланысты. Көптеген қазақтар қырылып, көптеген мал қырылып, көтерілісшілер басшыларының үстінен қырғын жасалды.

1917 жылы 25 желтоқсанда Ресейде буржуазиялық-демократиялық революция болды. Төңкерістің нәтижесі патша II Николайдың тақтан бас тартуы болды. Қазақ жерінде патшалықтың құлатылуы туралы жаңалық зор ықыласпен қарсы алынды.

1917 жылы 25 қазанда (7 қараша) Петроградта қарулы төңкеріс жасалды. Ол әлемдік тарихта Қазан төңкерісінің басталуын белгіледі. Бейбіт жолмен де, қарулы жолмен де Қазақстан аумағында жаңа билік-жұмысшылар, сарбаздар және шаруа депутаттары Кеңестерінің билігі орнатылды. Бүкіл жерді ұлттандыру және жер иесінің жерін тәркілеу оның бұрынғы иелерінің қатты қарсылығын тудырды. Соғыстың нәтижесі Кеңес өкіметінің кеңінен орнауы болды.

1928 жылдың соңында жалған айыппен "буржуазиялық ұлтшылдар" деп аталатындардың барлығы - Алаш Орда қайраткерлері тұтқындалды. Оларды ұстау үшін арандату, қорқыту, отбасы мүшелерін тұтқындау қолданылды. Осы кезеңде Ж.Аймауытов, А. Байділдин, Д. Әділев атылды, қалғандары тіпті Қазақстан аумағында жер-жерден ажырап кеткен концлагерьлерде әртүрлі мерзімге бас бостандығынан айырылды. "Тыңшылар", "халық жаулары" әйелдері мен балаларын да жалғыз қалдырмады. Олар үшін арнайы "АЛЖИР" лагері құрылды. Олардың кейбіреулері (М. Дулатов) лагерьлерде қайтыс болды, қалғандары жазасын өтеп, Алаш орда қызметіне қатысқаны үшін әділетсіз қайта сотталды және 1937-1938 жылдары атылды.

Кеңес үкіметінің сәтсіз экономикалық тәжірибелері елді 1930-1932 жылдардағы Ашаршылыққа алып келді. Бұл кезең қазақ халқының тарихына ұлы жұт-ұлы трагедия ретінде енді. Бірақ, ашаршылық пен қиыншылықтарға қарамастан, біздің ата-бабаларымыз осы қысқа мерзім ішінде 372 көтеріліс жасап, оған 80 мыңға жуық адам қатысып өз наразылықтарын білдірді. Олар өздерінің жақындарын құтқаруға әрекет жасады, өз халқының жағдайын жақсартуға, қазақтардың көпғасырлық дәстүрлі жартылай көшпелі және көшпелі өмір салтын сақтауға тілек білдірді.